Γράφει η Δήμητρα Μιχαήλ, Δόκιμη Αναλύτρια ΚΕΔΙΣΑ

Η αναθεωρητική συμπεριφορά της Β. Κορέας σχετικά με την απόκτηση πυρηνικών όπλων έχει προκαλέσει σεισμικές δονήσεις στο διεθνές προσκήνιο με επίκεντρο τις Η.Π.Α.. Το παρόν κείμενο, καλείται να αναλύσει τον αναθεωρητισμό της εν λόγω χώρας και τις πιθανές αιτίες εκδήλωσής του εξηγώντας κατ’ επέκταση γιατί οι μέχρι τώρα αντιδράσεις των μεγάλων παικτών του συστήματος δεν έχουν επιφέρει καρπούς.

Ήδη από το 2016 έχει γνωστοποιηθεί η σημαντική βελτίωση του πυρηνικού οπλοστασίου της Πιονγιάνγκ αναφορικά με το βεληνεκές, τις μεθόδους μετακίνησης πυραύλων, τη δυσκολία ανίχνευσης και τη δυσχέρεια καταστροφής τους [1]. Στις 6 Ιανουαρίου του ίδιου έτους, η τέταρτη πυρηνική δοκιμή της Β. Κορέας ώθησε την Ιαπωνία να κάνει λόγο για εκτόξευση πυραύλου μεγάλου βεληνεκούς και το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών συζητούσε για νέες κυρώσεις, υπό τις προβαλλόμενες-όχι και τόσο πειστικές βέβαια- απειλές του Κιμ Γιονγκ Ουν για βόμβα υδρογόνου [2]. Σήμερα εν έτη 2017,  η ριψοκίνδυνη κλιμάκωση των σχέσεων μεταξύ Β. Κορέας και Η.Π.Α. έχοντας ήδη ξεκινήσει από τον περασμένο Απρίλιο [3], έχουν εξελιχθεί σ’ ένα πολιτικο-διπλωματικό παίγνιο μηδενικού αθροίσματος στο οποίο ο Βόρειο-Κορεάτης ηγέτης διεκδικεί την απόλυτη νίκη.

Η έκτη πυρηνική δοκιμή στις αρχές Σεπτεμβρίου 2017, οι απειλές με βόμβα υδρογόνου προς τις Η.Π.Α και κραυγαλέες δηλώσεις τύπου: «Όσο περισσότερες οι κυρώσεις τόσο γρηγορότερα θα αναπτύξουμε τα πυρηνικά μας» [4] προμηνύουν επιθυμία ανατροπής των ήδη υπαρχουσών ισορροπιών ισχύος, αλλά και την απουσία ορθολογισμού -υπό την εργαλειακή έννοια του όρου- ,καθώς οι δεδηλωμένοι μεσοπρόθεσμοι και μακροπρόθεσμοι στόχοι της Β. Κορέας παρουσιάζονται δυσανάλογα μεγαλεπήβολοι έναντι των διαθέσιμων μέσων για την επίτευξή τους. Γιατί ,όμως, τόση επιμονή με τα πυρηνικά οπλικά συστήματα ;

Καταρχάς, η απόκτηση όπλων μαζικής καταστροφής από ένα rogue state με ελάχιστους συμμάχους συνιστά τον «απόλυτο μηχανισμό επιβίωσης» [5], μιας και αποτρέπει άλλα κράτη να απειλήσουν στρατιωτικά την εθνική του κυριαρχία. Όμως η απόκτησή τους αποβλέπει περισσότερο ως μέσο αποτροπής και άμυνας παρά επίθεσης. Οι εκτιμήσεις των ειδικών καταλήγουν πως η Β. Κορέα δεν θα χρησιμοποιούσε ποτέ πρώτη τα πυρηνικά της όπλα λόγω της διακύβευσης πολέμου μεγάλης κλίμακος ,η έκβαση του οποίου, γνωρίζει ότι δεν θα ήταν υπέρ της [5]. Ένας δεύτερος λόγος, σχετίζεται με τη διεθνή αναγνώριση της εικόνας του κράτους ως μια εκ των Μεγάλων Δυνάμεων και ανήκουσα στη λέσχη των πυρηνικών δυνάμεων (Η.Π.Α., Ρωσία ,Μ. Βρετανία, Κίνα) που αποτελούν τους μοναδικούς κατόχους βόμβας υδρογόνου. Στην πραγματικότητα ,βέβαια, οι συγκεκριμένες αξιώσεις μεταφράζονται ρεαλιστικότερα ως επιθυμία για μεγαλύτερη βεντάλια πολιτικών επιλογών συνδυασμένες με περιφερειακή ισορροπία ισχύος ανάμεσα σε Βόρεια και Νότια Κορέα, δεδομένης της αμερικανικής υποστήριξης στη δεύτερη [5].  Όπως πολύ σωστά γράφει ο Αναλυτής του ΚΕΔΙΣΑ Αλέξανδρος Δρίβας : «Η απόκτηση πυρηνικής τεχνολογίας για λογαριασμό της σκληρής ισχύος, είναι ένα μέσο και όχι μια στρατηγική […] κανένα κράτος δεν έχει ως στρατηγική το να καταστεί πυρηνική δύναμη γιατί θεωρεί βέβαιο πως θα κληθεί να πολεμήσει με πυρηνικά όπλα ή θα λάβει χώρα σε μια πυρηνική σύρραξη» [3].

Η ανορθολογικότητα του ηγέτη της Βορείου Κορέας Κιμ Γιονγκ Ουν, εκφρασμένη μέσα από συνεχείς μιντιακές προκλήσεις, εδράζεται ανεπιφύλακτα στον παράγοντα μηδενικού πολιτικού κόστους. Η Β. Κορέα ως ένας από τους μη έχοντες του διεθνούς συστήματος, όπως θα την χαρακτήριζε και ο E.H. Carr, δεν έχει τίποτα να χάσει, για αυτό επιζητά τη μεταβολή προς όφελός της. Σε αυτό το πλαίσιο, οφείλεται να συνυπολογισθεί και το γεγονός ότι η Βόρεια Κορέα έχει γνώση πως βρίσκεται ανάμεσα σε τρεις μεγάλες δυνάμεις (Η.Π.Α, Κίνα και Ρωσία) εκ των οποίων οι δύο (Κίνα και Ρωσία) επιθυμούν εν μέρει τη διατήρηση της καθεστηκυίας τάξης στη Βόρεια Κορέα, μιας και οι αξιώσεις της στοχεύουν σε μείωση της αμερικάνικης επιρροής στην Κορεάτικη Χερσόνησο [3]. Πρώτη επιβεβαίωση συνιστά η κοινή πρόταση Πεκίνου-Μόσχας  στις αρχές Σεπτεμβρίου 2017 που πρόβαλε ως εποικοδομητική τη λύση της ταυτόχρονης αναστολής  βαλλιστικών και πυρηνικών προγραμμάτων της Πιονγιάνγκ και των κοινών στρατιωτικών ασκήσεων που διεξάγουν οι Η.Π.Α. με τη Νότια Κορέα [5]. Ως δεύτερη επιβεβαίωση παρουσιάζεται η ανακοίνωση του ρωσικού υπουργείου εξωτερικών στις 29 Σεπτέμβρη 2017 για την επιθυμία επίλυσης της κρίσης στην Κορεάτικη Χερσόνησο υπό την αιγίδα ενός ρωσο-κινεζικού οδικού χάρτη διευθέτησης της κρίσης [6].

Σε αντίθεση με την ρωσο-κινεζική προσέγγιση που στοχεύει στην επίλυση μέσω ειρηνικής διαπραγμάτευσης και του παραπάνω «διπλού moratorium» [7], έρχονται οι κυρωτικές πολιτικές εκ μέρους των Η.Π.Α και της Ε.Ε. με το ρόλο μέσων πίεσης. Εν προκειμένω, τα αμερικανικά και ευρωπαϊκά μέτρα, προσβλέποντα στην εμπορική και οικονομική απομόνωση της Β. Κορέας με απώτερο στόχο την αποπυρηνικοποίηση (περιορισμοί σε εμπορικά δίκτυα, τραπεζικές συναλλαγές, τεχνολογίες πληροφοριών, απαγόρευση εξαγωγής πετρελαίου σε ευρωπαϊκές επιχειρήσεις προς την Β. Κορέα κ.α.) [8] και η ήδη υπάρχουσα συμφωνία μεταξύ Η.Π.Α και Νότιας Κορέας για αμυντική θωράκιση έναντι του Κιμ Γιονγκ Ουν  σε συνδυασμό με τις κοινές αεροπορικές περιπολίες των δύο συμμάχων [9,10], δεν έχουν επιφέρει βελτίωση της κατάστασης.

Οι απαντήσεις της Β. Κορέας σε τέτοιους χειρισμούς συνοψίζονται σε περεταίρω  δηλώσεις για εκτόξευση διηπειρωτικών πυραύλων προς τις δυτικές ακτές των Η.Π.Α., με αποκορύφωμα την ανάπτυξη ενός cyber program ληστή εκατομμυρίων δολαρίων που προκάλεσε παγκόσμια αναταραχή [11] [9] [12]. Οι λόγοι αποτυχίας σχετίζονται με τους πυλώνες στους οποίους θεμελιώνεται η εκτόνωση μιας κρίσης. Αυτοί οι πυλώνες αφορούν: Πρώτον,  την ανισότητα των δρώντων που συμμετέχουν στην κρίση, καθώς η αδυναμία ενός δρώντα υποδεικνύει μεγαλύτερες πιθανότητες υποχώρησης. Δεύτερον, τον αριθμό των δρώντων, ο οποίος όσο αυξάνεται τόσο αυξάνεται και το χάος που προκαλείται, με τη Συρία να αποτελεί τρανή απόδειξη. Τρίτον, η ορθή θέση διακυβευμάτων ανάμεσα στις αντιμαχόμενες πλευρές που καθορίζει την ύπαρξη ή όχι περιοχών εκτόνωσης της σύγκρουσης [3].

Υπό τις προαναφερθείσες συγκυρίες το θεμελιώδες πρόβλημα εντοπίζεται στον τρίτο πυλώνα. Δεν υπάρχει μόνο πόλωση ανάμεσα σε έχοντες (Η.Π.Α ,Ε.Ε, Κίνα, Ρωσία) και μη έχοντες αναθεωρητικούς (Βόρεια Κορέα), αλλά και μεταξύ των ίδιων των εχόντων ως προς τον τρόπο αντιμετώπισης, με τις δυτικές δυνάμεις να εμμένουν στην πίεση και τις ανατολικές να επιζητούν συνεργατική λύση αμοιβαίας υποχώρησης, η οποία υποβιβάζει την αμερικάνικη επιρροή.  Αυτή η πόλωση μεταξύ εχόντων προσδίδει χώρο και χρόνο στον Κιμ Γιονγκ Ουν να συνεχίσει ακάθεκτος τις απειλές εκτελώντας κατ’ ουσία καθήκοντα αντιπροσώπου τις Κίνας,  ως προς την οποία η παρούσα κατάσταση μεταβολίζεται ως σχετικό κέρδος έναντι των Η.Π.Α. [3] Οι κενές απειλές του Ντόναλντ Τραμπ μειώνουν το πολιτικό γόητρο και την αξιοπιστία της Αμερικής ως παίκτη της διεθνούς κοινότητας, που σε συνεννόηση με την Ευρώπη δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει ένα rogue state. Μάλιστα, η προσπάθεια εξωτερικής εξισορρόπησης με την προειδοποίηση της Νέας Ζηλανδίας για την βορειοκορεάτικη απειλή [13], ενώ ίσως ήταν αποτελεσματική αν είχε εφαρμοσθεί νωρίτερα και θα εκλαμβανόταν ως διπλωματικός-στρατηγικός ελιγμός, στην παρούσα φάση, μοιάζει περισσότερο με την τελευταία κίνηση ενός παίκτη σε μια παρτίδα σκάκι λίγο πριν χάσει τον βασιλιά του. Από την άλλη, «η στρατηγική της υπομονής» ,όπως του προέδρου Ομπάμα, οδήγησε στη δημιουργία οπλοστασίου της Πιονγιάνγκ ανάλογου με του Πακιστάν [2] , συνεπώς, δεν ενδείκνυται για την ανάσχεση αναθεωρητικών συμπεριφορών.

Συμπερασματικά η πολυμερής διαπραγμάτευση φαίνεται η μόνη ασφαλής δίοδος εξόδου από την κρίση. Πέραν των ήδη αναποτελεσματικών μεθόδων διαχείρισης, οποιαδήποτε μονομερής στρατιωτική επέμβαση στη Βόρεια Κορέα συνιστά μεγαλύτερο ρίσκο εξαιτίας των επικίνδυνων ανακατατάξεων στις σχέσεις μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων, και αυτό θα ζημίωνε κυρίως τις Η.Π.Α. [3]. Η Αμερική οφείλει να σκεφτεί τη συνεργασία με τη Β. Κορέα εντός ενός πολυμερούς πλαισίου, προκειμένου σταδιακά να αποδομήσει το μόνο μέσο απειλής που αυτή διαθέτει και ,κατ’ επέκταση, να εκτονώσει την κρίση διανοίγοντας ένα παράθυρο ευκαιρίας για αύξηση επιρροής έναντι της εμπλοκής της σε ένα παίγνιο διλήμματος φυλακισμένων.

Πηγές

[1]	Καθημερινή, «Β. Κορέα, ο επόμενος πυρηνικός εφιάλτης,» 10 Ιανουαρίου 2016 http://www.kathimerini.gr/845187/article/epikairothta/kosmos/v-korea-o-epomenos-pyrhnikos-efialths. [Πρόσβαση 23 Οκτωβρίου 2017].
[2]	Το Βήμα, «Ιαπωνία:Προς εκτόξευση πυραύλου μεγάλου βεληνεκούς η Β. Κορέα,» 29 Ιανουαρίου 2016. [Ηλεκτρονικό]. http://www.tovima.gr/world/article/?aid=772366 [Πρόσβαση 23 Οκτώβρίου 2017].
[3]	Α. Δρίβας, «ΗΠΑ και Β.Κορέα: Μοιραία παρεξήγηση ελέω πυρηνικής αποτροπής,» 14 Αυγούστου 2017. [Ηλεκτρονικό]. Available:  HYPERLINK «http://kedisa.gr/%CE%B7%CF%80%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B2-%CE%BA%CE%BF%CF%81%CE%AD%CE%B1-%CE%BC%CE%BF%CE%B9%CF%81%CE%B1%CE%AF%CE%B1-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B5%CE%BE%CE%AE%CE%B3%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CE%B5%CE%BB%CE%AD/» http://kedisa.gr/%CE%B7%CF%80%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B2-%CE%BA%CE%BF%CF%81%CE%AD%CE%B1-%CE%BC%CE%BF%CE%B9%CF%81%CE%B1%CE%AF%CE%B1-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B5%CE%BE%CE%AE%CE%B3%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CE%B5%CE%BB%CE%AD/ . [Πρόσβαση 26 Οκτωβρίου 2017].
[4]	Ε. Μιλέτση, «Η Β.Κορέα απειλεί: Όσο περισσότερες οι κυρώσεις τόσο γρηγορότερα θα αναπτύξουμε τα πυρηνικά μας,» 18 Σεπτεμβρίου 2017. [Ηλεκτρονικό]. Available:  HYPERLINK «http://www.cnn.gr/news/kosmos/story/97953/h-v-korea-apeilei-oso-perissoteres-oi-kyroseis-toso-grigorotera-tha-anaptyxoyme-ta-pyrinika-mas» http://www.cnn.gr/news/kosmos/story/97953/h-v-korea-apeilei-oso-perissoteres-oi-kyroseis-toso-grigorotera-tha-anaptyxoyme-ta-pyrinika-mas . [Πρόσβαση 23 Οκτωβρίου 2017].
[5]	Γ. Κουρουπάκη, «Πυρηνική απειλή από τη Βόρεια Κορέα: Τι θα συμβεί αν ο Κιμ πατήσει το κουμπί;,» 4 Σεπτεμβρίου 2017. [Ηλεκτρονικό]. Available:  HYPERLINK «http://www.cnn.gr/news/kosmos/story/95963/pyriniki-apeili-apo-ti-voreia-korea-ti-tha-symvei-an-o-kim-patisei-to-koympi» http://www.cnn.gr/news/kosmos/story/95963/pyriniki-apeili-apo-ti-voreia-korea-ti-tha-symvei-an-o-kim-patisei-to-koympi . [Πρόσβαση 23 Οκτωβρίου 2017].
[6]	Newsroom, CNN Greece, «Επαφές Μόσχας – Πιονγιάνγκ για την κρίση στην Κορεατική Χερσόνησο,» 29 Σεπτεμβρίου 2017. [Ηλεκτρονικό]. Available:  HYPERLINK «http://www.cnn.gr/news/kosmos/story/99610/epafes-mosxas-piongiangk-gia-tin-krisi-stin-koreatiki-xersoniso» http://www.cnn.gr/news/kosmos/story/99610/epafes-mosxas-piongiangk-gia-tin-krisi-stin-koreatiki-xersoniso . [Πρόσβαση 26 Οκτωβρίου 2017].
[7]	Newsroom, CNN Greece, «Η Κίνα βάζει «λουκέτο» σε όλες τις επιχειρήσεις της Βόρειας Κορέας,» 28 Σεπτεμβρίου 2017. [Ηλεκτρονικό]. Available:  HYPERLINK «http://www.cnn.gr/news/kosmos/story/99394/h-kina-vazei-loyketo-se-oles-tis-epixeiriseis-tis-voreias-koreas» http://www.cnn.gr/news/kosmos/story/99394/h-kina-vazei-loyketo-se-oles-tis-epixeiriseis-tis-voreias-koreas . [Πρόσβαση 28 Οκτωβρίου 2017].
[8]	Newsroom, CNN Greece, «Ο Κιμ απειλεί τον Τραμπ με βόμβα υδρογόνου: Αντί να με τρομάξει με έπεισε,» 22 Σεπτεμβρίου 2017. [Ηλεκτρονικό]. Available:  HYPERLINK «http://www.cnn.gr/news/kosmos/story/98516/o-kim-apeilei-ton-tramp-me-vomva-ydrogonoy-anti-na-me-tromaxei-me-epeise» http://www.cnn.gr/news/kosmos/story/98516/o-kim-apeilei-ton-tramp-me-vomva-ydrogonoy-anti-na-me-tromaxei-me-epeise . [Πρόσβαση 28 Οκτωβρίου 2017].
[9]	B. Fredericks, «North Korea to US: We’re on the brink of nuclear war,» 11 Οκτωβρίου 2017. [Ηλεκτρονικό]. Available:  HYPERLINK «http://nypost.com/2017/10/11/north-korea-to-us-were-on-the-brink-of-nuclear-war/» http://nypost.com/2017/10/11/north-korea-to-us-were-on-the-brink-of-nuclear-war/ . [Πρόσβαση 28 Οκτωβρίου 2017].
[10]	Newroom, CNN Greece, «Τραμπ – Μουν Τζε-ιν συμφώνησαν σε περαιτέρω αμυντική θωράκιση έναντι του Κιμ (vids),» 22 Σεπτεμβρίου 2017. [Ηλεκτρονικό]. Available:  HYPERLINK «http://www.cnn.gr/news/kosmos/story/98644/tramp-moyn-tze-in-symfonisan-se-peraitero-amyntiki-thorakisi-enanti-toy-kim-vids» http://www.cnn.gr/news/kosmos/story/98644/tramp-moyn-tze-in-symfonisan-se-peraitero-amyntiki-thorakisi-enanti-toy-kim-vids . [Πρόσβαση 28 Οκτωβρίου 2017].
[11]	Huffpost, Newsroom, «Η Βόρεια Κορέα προγραμματίζει δοκιμαστική εκτόξευση πυραύλου που ίσως πλήξει τις δυτικές ακτές των ΗΠΑ, είπε Ρώσος βουλευτής,» 6 Οκτωβρίου 2017. [Ηλεκτρονικό]. Available:  HYPERLINK «http://www.huffingtonpost.gr/2017/10/06/diethnes-i-voreia-korea-programmatizei-dokimastiki-ektoxeusi-piravlou-pou-isos-na-plixei-tis-ditikes-aktes-ton-ipa_n_18203282.html%23» http://www.huffingtonpost.gr/2017/10/06/diethnes-i-voreia-korea-programmatizei-dokimastiki-ektoxeusi-piravlou-pou-isos-na-plixei-tis-ditikes-aktes-ton-ipa_n_18203282.html# . [Πρόσβαση 28 Οκτωβρίου 2017].
[12]	D. D. K. a. N. P. DAVID E. SANGER, «The World Once Laughed at North Korean Cyberpower. No More.,» 15 Οκτωβρίου 2017. [Ηλεκτρονικό]. Available:  HYPERLINK «https://www.nytimes.com/2017/10/15/world/asia/north-korea-hacking-cyber-sony.html» https://www.nytimes.com/2017/10/15/world/asia/north-korea-hacking-cyber-sony.html . [Πρόσβαση 28 Οκτωβρίου 2017].
[13]	N. Jones, «Australia in North Korea’s sights: US Ambassador to NZ warns,» 15 Οκτωβρίου 2017. [Ηλεκτρονικό]. Available:  HYPERLINK «http://www.nzherald.co.nz/nz/news/article.cfm?c_id=1&objectid=11933179» http://www.nzherald.co.nz/nz/news/article.cfm?c_id=1&objectid=11933179 . [Πρόσβαση 28 Οκτωβρίου 2017].