Γράφει ο Αλέξανδρος Σαλτούτ, Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ
Η Μέση Ανατολή έχει υπάρξει επίκεντρο γεωπολιτικών εντάσεων και στρατηγικών συνεργασιών. Στο πλαίσιο αυτό, το Ισραήλ έχει αναδείξει τη στρατιωτική και οικονομική του υπεροχή, επηρεάζοντας την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή. Στην παρούσα μελέτη, θα εξετάσουμε τη στρατιωτική και οικονομική υπεροχή του Ισραήλ και πως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και η Σαουδική Αραβία επιδιώκουν συνεργασίες με αυτό.
Η στρατιωτική υπεροχή του Ισραήλ προκύπτει από συνδυασμό παραγόντων. Ένας από τους κύριους παράγοντες είναι η στρατηγική υποστήριξη που απολαμβάνει από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ), οι οποίες παρέχουν σημαντική στρατιωτική βοήθεια και αναγνώριση της στρατηγικής σημασίας του Ισραήλ στην περιοχή (Lindsey, 2020). Η στρατιωτική τεχνολογία του Ισραήλ είναι από τις πιο προηγμένες στον κόσμο, με συστήματα όπως το Iron Dome, το οποίο έχει αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματικό στην αμυντική προστασία από επιθέσεις με πυραύλους (Cohen, 2020).
Επιπλέον, ο Ισραηλινός Στρατός (IDF) έχει αναπτύξει στρατηγικές που συνδυάζουν τη χρήση τεχνολογίας με την εκπαίδευση και την εμπειρία. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις έχουν γίνει αντικείμενο μελέτης και ανάλυσης, και ο Ισραηλινός Στρατός έχει αναγνωριστεί για την ικανότητά του να προσαρμόζεται γρήγορα σε μεταβαλλόμενες συνθήκες (Katz, 2019). Η συμμετοχή του Ισραήλ σε διεθνείς στρατιωτικές ασκήσεις και η ανταλλαγή πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών με άλλες χώρες ενισχύουν την στρατηγική του θέση.
Η οικονομική υπεροχή του Ισραήλ συνδέεται άμεσα με την τεχνολογική καινοτομία. Η χώρα έχει εξελιχθεί σε ένα παγκόσμιο κέντρο τεχνολογίας και καινοτομίας. Οι ισραηλινές νεοφυείς επιχειρήσεις (startups) έχουν προσελκύσει σημαντικά κεφάλαια από επενδυτές παγκοσμίως, γεγονός που έχει οδηγήσει σε αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας και ανάπτυξης (Herzog, 2021).
Η στρατηγική συνεργασία με χώρες της Δύσης, καθώς και με άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής, έχει ενισχύσει την οικονομική θέση του Ισραήλ. Τα τελευταία χρόνια, οι εμπορικές σχέσεις με τα ΗΑΕ έχουν αναπτυχθεί ραγδαία μετά την υπογραφή των Συμφωνιών Αβραάμ το 2020, οι οποίες έχουν ανοίξει νέες προοπτικές συνεργασίας σε τομείς όπως η τεχνολογία, η γεωργία και η ενέργεια (Mason, 2021).
Η αναγνώριση της στρατηγικής θέσης του Ισραήλ από τα ΗΑΕ και την Σαουδική Αραβία έχει οδηγήσει σε μια νέα εποχή συνεργασίας στην περιοχή. Τα ΗΑΕ, ακολουθώντας το παράδειγμα της Αιγύπτου(1978) και της Ιορδανίας (1994), αποφάσισαν να εξομαλύνουν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ μέσω των Συμφωνιών Αβραάμ το 2020. Αυτή η ιστορική εξέλιξη σηματοδότησε μια σημαντική αλλαγή στις γεωπολιτικές ισορροπίες της Μέσης Ανατολής. Τα ΗΑΕ, βλέποντας στο Ισραήλ έναν στρατηγικό σύμμαχο, επιδιώκουν να επωφεληθούν από την προηγμένη τεχνολογία και την οικονομική ανάπτυξη του Ισραήλ, ιδίως στους τομείς της άμυνας, της γεωργίας και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (Lindsey, 2020).
Η Σαουδική Αραβία, αν και δεν έχει προχωρήσει σε επίσημη εξομάλυνση των σχέσεών της με το Ισραήλ, φαίνεται να ενώνει τις δυνάμεις της με τα ΗΑΕ και το Ισραήλ σε διάφορους τομείς. Η στρατηγική αυτή είναι κυρίως καθοδηγούμενη από τον κοινό φόβο σχετικά με την επιρροή του Ιράν στην περιοχή και τη διαρκή απειλή της τρομοκρατίας. Οι Σαουδάραβες έχουν δείξει ενδιαφέρον για τη συνεργασία σε τομείς όπως η ασφάλεια και η οικονομία, αναγνωρίζοντας τη στρατηγική σημασία του Ισραήλ ως εταίρου στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και στην ενίσχυση της περιφερειακής σταθερότητας (Mason, 2021).
Η συνεργασία μεταξύ του Ισραήλ, των ΗΑΕ και της Σαουδικής Αραβίας έχει σημαντικές γεωπολιτικές επιπτώσεις για τη Μέση Ανατολή. Η ενίσχυση αυτής της συμμαχίας μπορεί να οδηγήσει σε μια νέα περιφερειακή τάξη πραγμάτων, όπου οι παραδοσιακοί αντίπαλοι συνεργάζονται με βάση τα κοινά τους συμφέροντα. Αυτή η δυναμική μπορεί να μειώσει την επιρροή του Ιράν στην περιοχή και να αποδυναμώσει τις τρομοκρατικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στην περιοχή (Katz, 2019).
Επιπλέον, η στρατηγική αυτή συνεργασία μπορεί να έχει θετικές επιπτώσεις στην οικονομία των συμμετεχουσών χωρών. Η ανάπτυξη του εμπορίου, η ανταλλαγή πληροφοριών και η συνεργασία σε τομείς όπως η τεχνολογία και η ενέργεια μπορεί να οδηγήσουν σε σημαντική ανάπτυξη και ευημερία. Το Ισραήλ, με την τεχνολογική του υπεροχή, μπορεί να βοηθήσει τα ΗΑΕ και τη Σαουδική Αραβία να διαφοροποιήσουν τις οικονομίες τους, μειώνοντας την εξάρτησή τους από το πετρέλαιο (Herzog, 2021).
Παρά τις θετικές προοπτικές, υπάρχουν και προκλήσεις που συνοδεύουν αυτήν τη συνεργασία. Οι εσωτερικές πολιτικές αντιφάσεις, όπως οι αντιδράσεις των πολιτών στις χώρες του Κόλπου κατά της συνεργασίας με το Ισραήλ, μπορούν να επηρεάσουν την πολιτική σταθερότητα. Οι παραδοσιακές αρχές των Αραβικών χωρών και η υποστήριξη της Παλαιστινιακής υπόθεσης παραμένουν κρίσιμα ζητήματα που μπορεί να προκαλέσουν κοινωνικές αναταραχές (Lindsey, 2020).
Η Σαουδική Αραβία, παρά την επιθυμία της για συνεργασία με το Ισραήλ, πρέπει να διαχειριστεί τις σχέσεις της με τους Παλαιστίνιους και να διατηρήσει τη δημόσια στήριξη για την Παλαιστινιακή υπόθεση. Η επικείμενη συνεργασία με το Ισραήλ μπορεί να προκαλέσει αντιδράσεις από τους Παλαιστινίους και άλλες χώρες της περιοχής, που παραδοσιακά βλέπουν το Ισραήλ ως εχθρό. Η Σαουδική Αραβία έχει προσπαθήσει να κρατήσει μια ισορροπία, προβάλλοντας την ανάγκη για ειρηνική λύση στη διαμάχη και διατηρώντας τη στήριξη των Παλαιστινίων (Katz, 2019).
Η προοπτική συνεργασίας μεταξύ Ισραήλ, ΗΑΕ και Σαουδικής Αραβίας φαίνεται να είναι υπό διαρκή εξέλιξη. Ο ρόλος των ΗΠΑ ως στρατηγικού συμμάχου και διαμεσολαβητή είναι κρίσιμος για την προώθηση αυτής της συνεργασίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δείξει ενδιαφέρον για τη δημιουργία ενός «Συμφώνου Ασφάλειας» στη Μέση Ανατολή, που θα περιλαμβάνει συνεργασίες μεταξύ των χωρών της περιοχής για την ασφάλεια και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας (Mason, 2021).
Η ενίσχυση των εμπορικών σχέσεων και της τεχνολογικής συνεργασίας μπορεί να οδηγήσει σε μια πιο σταθερή περιφερειακή οικονομία. Τα ΗΑΕ και η Σαουδική Αραβία επιδιώκουν να διαφοροποιήσουν τις οικονομίες τους και να επενδύσουν σε τομείς όπως η τεχνολογία και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τομείς στους οποίους το Ισραήλ έχει αποδείξει τη δυναμική του (Herzog, 2021).
Η στρατιωτική και οικονομική υπεροχή του Ισραήλ στη Μέση Ανατολή, σε συνδυασμό με την αναδυόμενη συνεργασία του με τα ΗΑΕ και την Σαουδική Αραβία, μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές γεωπολιτικές και οικονομικές εξελίξεις στην περιοχή. Η συνεργασία αυτή έχει τη δυνατότητα να αναδιαμορφώσει τις σχέσεις στη Μέση Ανατολή, μειώνοντας την επιρροή του Ιράν και προάγοντας τη σταθερότητα. Αυτή η ανάλυση παρέχει μια ευρεία εικόνα της στρατηγικής σημασίας του Ισραήλ στη Μέση Ανατολή και των προοπτικών συνεργασίας με τα ΗΑΕ και τη Σαουδική Αραβία, επισημαίνοντας τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που αναδύονται από αυτή τη νέα γεωπολιτική πραγματικότητα.
Ωστόσο, οι προκλήσεις που προκύπτουν από τις εσωτερικές πολιτικές αντιφάσεις και την ανάγκη διαχείρισης της Παλαιστινιακής υπόθεσης υποδεικνύουν ότι η διαδικασία είναι περίπλοκη και απαιτεί προσεκτική διαχείριση. Η στρατηγική συνεργασία θα μπορούσε να προσφέρει ευκαιρίες για ανάπτυξη και ευημερία, αλλά θα πρέπει να γίνεται με σεβασμό στις ιστορικές και πολιτισμικές ευαισθησίες της περιοχής.
Βιβλιογραφία
- Cohen, A. (2020). Israel’s Military Innovation: The Case of the Iron Dome. International Security Studies, 45(3), 75-98.
- Herzog, Y. (2021). The Israeli Economy: Growth and Innovation in a Challenging Environment. Economic Perspectives, 12(1), 34-50.
- Katz, M. (2019). The Changing Dynamics of Middle East Alliances: Israel, UAE, and Saudi Arabia. Middle Eastern Studies Review, 28(2), 112-130.
- Lindsey, R. (2020). US-Israel Relations and the New Middle East: Opportunities and Challenges. Journal of International Affairs, 73(1), 45-64.
- Mason, J. (2021). The Abraham Accords: A New Era of Cooperation in the Middle East. Middle East Policy, 28(4), 5-20.