Ελληνικά
Γράφει η Σπυριδούλα Καραπαναγιώτη, Διεθνολόγος-Απόφοιτη του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς
Μετά τις εκλογές της 19ης Οκτωβρίου 2015 ο Καναδάς έκανε μια φιλελεύθερη στροφή και απομακρύνθηκε από την — επί σχεδόν μια δεκαετία– συντηρητική του πορεία.
Τι σημαίνει όμως πράγματι αυτή η μεταβολή για τον Καναδά και ποιο αντίκτυπο έχει στην διεθνή πολιτική σκηνή;
Η ανάδειξη του καναδικού φιλελεύθερου κόμματος στις εκλογές του περασμένου Οκτωβρίου, ερμηνεύεται ως μια επιλογή των παραδοσιακών πολιτικών του Καναδά. Προοιωνίζει έναν επαναπροσδιορισμό των αξιών της χώρας και σηματοδοτεί αλλαγή στην πορεία πλεύσης του κράτους. Ο Καναδάς την τελευταία δεκαετία είχε καθιερώσει μια πιο θυμοειδή πολιτική σε αντιπαράθεση με την ως τότε «συνηθισμένη». Ο απερχόμενος συντηρητικός πρωθυπουργός, Στίβεν Χάρπερ, είχε τοποθετήσει στην κορυφή της πολιτικής του ατζέντας, θέματα στρατιωτικής ισχύος, δίνοντας συνδυαστικά έμφαση στην ανέλιξη και προώθηση της οικονομικής διπλωματίας και του ελεύθερου εμπορίου, ως μέσα για την ανάπτυξη της χώρας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Θιασώτης των δυτικών στρατιωτικών επιχειρήσεων κατά του Ισλαμικού Κράτους, είχε τοποθετήσει τον Καναδά στην πρώτη γραμμή του πολέμου μαζί με τις υπόλοιπες συμμετέχουσες χώρες. Εντούτοις, τα παραπάνω δεν φαίνεται συνάδουν με τις πολιτικές θεωρήσεις και το ιδεαλιστικό πλάνο δράσης που προβάλλει το νέο κυβερνητικό σχήμα του νικητή των εκλογών του Οκτωβρίου και ηγέτη του Φιλελεύθερου κόμματος Τζάστιν Τριντό.
Ο Καναδάς αν και πάντοτε ανήκε στο Δυτικό στρατόπεδο ακολουθούσε ενίοτε διαφορετική πολιτική από αυτή που οριζόταν από τις συμμαχικές δυνάμεις. Διαφοροποιητικό σημείο αναφοράς λόγου χάριν, αποτελεί η περίπτωση του πολέμου στο Ιράκ, στις αρχές του 21ου αιώνα, οπότε κι ο Καναδάς αρνήθηκε να συμμετάσχει ενεργά στις στρατιωτικές επιχειρήσεις, δημιουργώντας προβληματισμούς στην ηγεσία των ΗΠΑ. Ο Καναδάς βρέθηκε τότε σε ένα πλαίσιο αμφισβήτησης και καχυποψίας για το εάν είναι όντως πραγματικός και έμπιστος σύμμαχος τους. Παραπλήσια περίπτωση αναδύεται και τώρα, στα τέλη του 2015, με την νεοεκλεγείσα καναδική ηγεσία να υποστηρίζει την αυθωρεί και παραχρήμα απόσυρση των καναδικών στρατιωτικών δυνάμεων από την πρώτη γραμμή στην μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους.
Αν και η καναδική συμμετοχή ήταν ούτως ή άλλως μικρή, με λίγα μόνο βομβαρδιστικά αεροσκάφη να συμμετέχουν, ήταν αν μη τι άλλο παρούσα. Η απόφαση αυτή του νέου πρωθυπουργού, να τηρήσει την προεκλογική υπόσχεση του για απόσυρση, κάνει το ΝΑΤΟ να δυσανασχετεί εκ νέου. Ο ίδιος εμμένει στην άποψη του ακόμα και μετά από τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι στις 13 Νοέμβρη 2015. Η στάση που προτίθεται να τηρήσει είναι εκ διαμέτρου αντίθετη με αυτή άλλων χωρών, όπως η Γερμανία. Για τις υπόλοιπες χώρες, οι παραπάνω επιθέσεις, λειτούργησαν ως καταλύτης στον εντεινόμενο πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους, που ανέλαβε εν τέλει και την ευθύνη των επιθέσεων στο Παρίσι.
Παρά τις άμεσες και έμμεσες κριτικές των οποίων γίνεται αποδέκτης τόσο από τους πολιτικούς του αντιπάλους αλλά και από τους Δυτικούς συμμάχους και με τις επιθέσεις του Ισλαμικού Κράτους να πληθαίνουν ο Τζάστιν Τριντό τάσσεται υπέρ της τήρησης της προεκλογικής του δέσμευσης. Τονίζει επιπρόσθετα, πως δεν πρέπει να παρερμηνεύεται η επιλογή μιας ήπιας πολιτικής ισχύος απέναντι στα διεθνή δρώμενα, ως αδυναμία. Αφετέρου η υιοθέτηση μιας ήπιας ισχύος, ήταν ανέκαθεν το σήμα κατατεθέν της χώρας. Ιστορικά μάλιστα αποδεδειγμένο είναι το προαναφερθέν, καθότι ήδη πριν την λήξη του Β’ Παγκόσμιου Πόλεμου, και συγκεκριμένα το 1943, το περιοδικό «The Economist», σε μια απόπειρα κατάταξης των κρατών του συστήματος σε μεγάλες και μικρές δυνάμεις, υποστήριζε πως ο Καναδάς αποτελεί μια δικιά του κατηγορία. Αυτή της απόλυτης μεσαίας δύναμης.
Μόνιμος «φύλακας της ειρήνης» και χωρίς να εντάσσεται από το 1940 και έπειτα στα καταστατικά των στρατιωτικών δυνάμεων πρώτης τάξης, ο Καναδάς προωθούσε ένα διαφορετικό, ήπιο τρόπο προσέγγισης και επίλυσης των διεθνών διενέξεων. Παρά την έλλειψη εργαλείων ήπιας ισχύος που κατείχαν και κατέχουν άλλα κράτη (λ.χ. ΗΠΑ και προώθηση της Pop Culture), ήταν διηνεκώς παρών στις διεθνείς εξελίξεις, συμμετέχοντας σε παγκόσμια φόρα και οργανισμούς για τα εκάστοτε τρέχοντα ζητήματα, ενισχύοντας έτσι την διπλωματία του. Εξέχουσα περιπτωσιολογική μελέτη αποτελεί κι η στάση της χώρας στην αντιμετώπιση της Κρίση του Σουέζ, που απέφερε στον τότε πρωθυπουργό Λέστερ Μπόουλς Πίρσον, το Νόμπελ Ειρήνης το 1957.
Στηρίζοντας την απόσυρση των στρατευμάτων, αλλά τηρώντας τις υποσχέσεις απέναντι στους συμμάχους του, ο Καναδάς ως απόδειξη αφοσίωσης και αλληλεγγύης, θα συνεχίσει να υποστηρίζει τις πολιτικές της Δυτικής συμμαχίας στην πολύπαθη Συρία, παρέχοντας εκπαίδευση στους Κούρδους μαχητές αλλά και υποδεχόμενος ελεγχόμενο αριθμό προσφύγων στην χώρα.
Παρά τον διχασμό της καναδικής κοινωνίας σχετικά με την υποδοχή των προσφύγων στα εδάφη του Καναδά, ο Τζάστιν Τριντό έχει δεσμευθεί ως το τέλος του τρέχοντος έτους, να υποδεχτεί στην χώρα περί τους 25.000, Σύρους κυρίως, πρόσφυγες. Πρεσβεύοντας τα ανθρωπιστικά φρονήματά του μάλιστα, έκανε την εμφάνισή του στο αεροδρόμιο υποδοχής προ ημερών και υποδέχτηκε αυτοπροσώπως τους πρόσφυγες, παρέχοντας τους σε συνεργασία με τις ομάδες υποστήριξης, κουβέρτες και ρουχισμό. Οι έλεγχοι είναι αυστηροί και τα κριτήρια υποδοχής συγκεκριμένα (παραδείγματος χάριν, δεν γίνονται δεκτοί στην χώρα άγαμοι άντρες) επισημαίνει ο ίδιος σε εθνικά και διεθνή μέσα και τονίζει επιπρόσθετα πως η χώρα είναι έτοιμη να δεχτεί και να τοποθετήσει τους πρόσφυγες σε θύλακες ασφάλειας εντός των συνόρων της, προβάλλοντας ένα αισιόδοξο μέλλον για αυτούς.
Η έλευση μολαταύτα του Τζάστιν Τριντό προμηνύει περαιτέρω αλλαγές τόσο στο εθνικό και όσο και στο διεθνές επίπεδο. Μπορεί λόγω του νεαρού της ηλικίας του και της πολιτικής του απειρίας οι πολιτικοί του αντίπαλοι να τον έχουν στοχοποιήσει με την κριτική τους, ωστόσο το κοινωνικό και ανθρωπιστικό του προφίλ εντός και εκτός των συνόρων, δείχνει πως η εικόνα της πιο άξιας θαυμασμού χώρας (σύμφωνα με το Reputation Institute για το 2015) συνάδει με την απήχηση του ίδιου. Η θερμή στάση απέναντι στους πρόσφυγες, ο σχηματισμός του υπουργικού του συμβουλίου το οποίο αποτελείται κατά το ήμισυ από γυναίκες και εξ’ολοκλήρου από διάφορες κοινωνικές ομάδες καθ’εικόνα της καναδικής κοινωνίας, οι αλλαγές σε θέματα περιβάλλοντος, η δέσμευση για αύξηση των φόρων στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα προς ελάφρυνση των μεσαίων και η πρόταση διπλασιασμού των δημόσιων δαπανών για έργα υποδομής, με ενδεχόμενη δημιουργία βραχυπρόθεσμου ελλείμματος που μελλοντικά θα λειτουργήσει προς όφελος της εθνικής οικονομίας, είναι μόνο μερικοί λόγοι για τους οποίους ο καναδικός αλλά και διεθνής τύπος αναφέρονται ξανά στο φαινόμενο της «Τριντομανίας».
Αν και υπάρχουν απόψεις που υποστηρίζουν πως στον Καναδά εδραιώνεται με το πρόσφατο εκλογικό αποτέλεσμα μια πολιτική δυναστεία στην χώρα, ο Τζάστιν Τριντό, όπως και ο πατέρας του Πιέρ Έλιοτ Τριντό στο παρελθόν, εμπνέει την αισιοδοξία και την ελπίδα της αλλαγής στην κοινωνία. Όντας ένας εκ των διασημοτέρων πολιτικών παγκοσμίως, ο Πιέρ Έλιοτ Τριντό, ήταν επίσης ο άνθρωπος των αλλαγών και των μεταρρυθμίσεων. Στην μακροχρόνια θητεία του ως πρωθυπουργός (1968-1979 / 1980-1984) αλλά και ως υπουργός δικαιοσύνης, καθιέρωσε τις δύο επίσημες γλώσσες του κράτους ( αγγλικά και γαλλικά), αντιμετώπισε ευαίσθητα κοινωνικά θέματα όπως αυτά των δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων και του δικαιώματος των γυναικών στην διακοπή της κύησης (Omnibus Bill) και σε διεθνές επίπεδο ανέπτυξε φιλικές σχέσεις με τον Φιντέλ Κάστρο ενώ έκανε και ανοίγματα προς την Κίνα του Μάο, ήδη από την δεκαετία του 1970, παρά τις «συγγενικές» σχέσεις του Καναδά με τις ΗΠΑ. Ο καναδικός τύπος τότε έκανε λόγο για «περήφανους Καναδούς», το ίδιο μεταγενέστερα και ο πρώην πρωθυπουργός, Ζαν Κρετιέν, ο οποίος αναφερόμενος στην συνεισφορά του Πιέρ Έλιοτ Τριντό υποστήριζε πως όπου και αν βρίσκονταν οι καναδοί ένιωθαν περήφανοι για την χώρα και την καταγωγή τους. Εσπευσμένα ίσως, ο καναδικός τύπος κάνει και πάλι λόγο για υπερηφάνεια των Καναδών λόγω των δράσεων του νέου πρωθυπουργού. Θα είναι ωστόσο ο Τζάστιν Τριντό, ο λαμπρός πολιτικός ηγέτης που ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον είχε «προφητεύσει» κατά την επίσημη επίσκεψή του στον Καναδά το 1972 όταν ο μικρός Τριντό ήταν μόλις τεσσάρων μηνών;
ΠΗΓΕΣ
Ashby, R. (n.d.). The Maple Leaf brief : Canada’s soft power and why it counts – Defence Viewpoints from UK Defence Forum. [online] Defenceviewpoints.co.uk. Available at: http://www.defenceviewpoints.co.uk/articles-and-analysis/the-maple-leaf-brief-canadas-soft-power-and-why-it-counts [Accessed 23 Dec. 2015].
euronewsgr, (2015). Καναδάς: Αυστηροί έλεγχοι ασφαλείας για την εισδοχή 25.000 προσφύγων. [online] Available at: http://gr.euronews.com/2015/11/25/canada-reduces-refugee-intake-to-10000-by-the-year-s-end/ [Accessed 23 Dec. 2015].
Foreign Policy, (n.d.). Justin Trudeau Is Putting the ‘Liberal’ Back in ‘Canadian Foreign Policy’. [online] Available at: http://foreignpolicy.com/2015/10/21/justin-trudeau-liberal-canadian-foreign-policy-syria-climate-change/ [Accessed 23 Dec. 2015].
Kathimerini.gr, (2015). Από τους Κένεντι μέχρι τους Τριντό…, AFP, REUTERS | Kathimerini. [online] Available at: http://www.kathimerini.gr/836279/article/epikairothta/kosmos/apo-toys-kenenti-mexri-toys-trinto [Accessed 23 Dec. 2015].
The Express Tribune, (n.d.). Soft power should not be mistaken for weakness, says Canada’s Trudeau – The Express Tribune. [online] Available at: http://tribune.com.pk/story/1011521/soft-power-should-not-be-mistaken-for-weakness-says-canadas-trudeau/ [Accessed 23 Dec. 2015].
The Globe and Mail, (2015). Allies will remember Canada’s withdrawal from the IS fight. [online] Available at: http://www.theglobeandmail.com/globe-debate/allies-will-remember-canadas-withdrawal-from-the-is-fight/article27606120/ [Accessed 23 Dec. 2015].
Uscpublicdiplomacy.org, (2015). PDiN Monitor | USC Center on Public Diplomacy. [online] Available at: http://uscpublicdiplomacy.org/pdin_monitor_article/canadas_soft_power_and_public_diplomacy [Accessed 23 Dec. 2015].