Vpantazopoulos

Το φαινόμενο του δουλεμπορίου στη Λιβύη

Posted on Βασίλης ΠανταζόπουλοςPosted in Αναλύσεις, Αφρική, Τρομοκρατία, Ασφάλεια & Οργανωμένο Έγκλημα

Γράφει ο Βασίλης Πανταζόπουλος, Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ

Πριν από μερικές εβδομάδες έκανε το γύρω του κόσμου μια είδηση που αφορούσε την εμφάνιση, ή καλύτερα την επανεμφάνιση του δουλεμπορίου στην Λιβύη μετά την πτώση του καθεστώτος Καντάφι το 2011. Η είδηση αυτή είχε προκαλέσει αίσθηση αλλά και πολλά σχόλια από ανθρώπους οι οποίοι ισχυρίζονται  πως την εποχή που την χώρα κυβερνούσε ο συνταγματάρχης Καντάφι τέτοια φαινόμενα δεν υπήρχαν. Ουσιαστικά οι δηλώσεις αυτές εμπεριέχονται σε μία ευρύτερη κριτική της επονομαζόμενης «Αραβικής Άνοιξης» και της αστάθειας η οποία προκλήθηκε από τις αλυσιδωτές εξεγέρσεις που εμφανίστηκαν στην Β. Αφρική και την Μ. Ανατολή από το 2010 και μετά. Το παράδειγμα της Λιβύης είναι χαρακτηριστικό, όπως και αυτό της Συρίας και της Υεμένης, καθώς εκτός από τον εμφύλιο πόλεμο που προέκυψε στην χώρα[1], υπήρξε και εξωτερική επέμβαση υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών αρχικά και του ΝΑΤΟ στην συνέχεια[2], με σκοπό τον τερματισμό της σύγκρουσης και την ομαλή μετάβαση στην επόμενη μέρα, τουλάχιστον σε ρητορικό επίπεδο, αφού στην πραγματικότητα τα πράγματα κύλησαν τελείως διαφορετικά. Η περίπτωση της Λιβύης, είναι ένα ακόμη παράδειγμα αποτυχημένης επέμβασης της Δύσης σε μακροπρόθεσμο επίπεδο καθώς δεν βοήθησε στην δημιουργία μιας ισχυρής κυβέρνησης, ικανής να αναλάβει την ευθύνη για την προστασία των πολιτών της χώρας[3]. Ως αποτέλεσμα, η Λιβύη έχει εξελιχθεί σε ένα διαιρεμένο κράτος, το οποίο βρίσκεται υπό τον έλεγχο τοπικών αρχηγών που βασίζουν την εξουσία τους στην στρατιωτική δύναμη, αλλά και τρομοκρατικών οργανώσεων που σχετίζονται με το ISIS. Πιο συγκεκριμένα, αποτελείται από την κεντρική κυβέρνηση που στηρίζεται από τη Δύση με βάση την Τρίπολη, ένα υπερσυντηρητικό καθεστώς και πάλι με βάση την Τρίπολη και ένα αντι-ισλαμικό μόρφωμα που έχει υπό τον έλεγχό του το ανατολικό κομμάτι της χώρας[4]. Στο συγκεκριμένο κείμενο θα επιχειρήσουμε να αναλύσουμε κάποιους από τους λόγους που δημιούργησαν αυτήν την κατάσταση στη χώρα.

Αρχικά θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ο Καντάφι βρισκόταν στην ηγεσία της Λιβύης από το 1969 και μέχρι το τέλος της ζωής του στις 20 Οκτωβρίου 2011. Στην διάρκεια αυτών των ετών, επιχείρησε να κερδίσει την πρωτοκαθεδρία ανάμεσα στα Αφρικανικά κράτη μέσω παροχής κεφαλαίων και βοήθειας πάσης φύσεως προς τις χώρες που πάλευαν να απελευθερωθούν από την αποικιοκρατία. Οι τεράστιες ποσότητες πετρελαίου που διαθέτει η χώρα, του προσέφεραν τα απαραίτητα μέσα για την επιδίωξη του προαναφερόμενου στόχου. Αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας ήταν μέχρι την πτώση του δικτάτορα περίπου ένα εκατομμύριο υπήκοοι αφρικανικών χωρών να δουλεύουν στην Λιβύη ώστε να μπορούν να αποστέλλουν οικονομική βοήθεια στις οικογένειες τους[5]. Αυτό βέβαια έβρισκε αντίθετους τους Άραβες κατοίκους της χώρα και παρά τον αυστηρό έλεγχο των υπηρεσιών ασφαλείας της χώρας υπήρχαν παραδείγματα όπου εκατοντάδες Αφρικανοί από τις υποσαχάριες περιοχές είχαν βρεί το θάνατο στα χέρια εξαγριωμένου όχλου. Κάτι που σημαίνει ότι και την περίοδο της πλασματικής σταθερότητας που υπήρχε υπό το καθεστώς Καντάφι, υπέβοσκε μια διάθεση σύγκρουσης στην χώρα η οποία απλά εξερράγη με την επανάσταση κατά του συνταγματάρχη Καντάφι.

Σήμερα, η Λιβύη μαστίζεται από εμφύλια σύγκρουση και οι οικονομικές της δυνατότητες φτάνουν στα όριά τους. Η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Τρίπολης δεν έχει το απαραίτητο έρεισμα και την απαραίτητη δύναμη για να παγιώσει την εξουσία της στη χώρα. Επίσης, οι ομάδες που ακολουθούν τοπικούς ηγέτες χρειάζονται κεφάλαια για να συνεχίσουν τον αγώνα τους για την κατάκτηση της εξουσίας. Αυτό συνεπάγεται ότι το εμπόριο ανθρώπων, όπλων κτλ. αποτελεί μια σημαντική πηγή εσόδων για αυτές τις παρατάξεις Συν τοις άλλοις, η κεντρική κυβέρνηση στην προσπάθεια της να αντιμετωπίσει τις αντάρτικες ομάδες και να παγιωθεί στη χώρα δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τα μέσα που διαθέτει και για την πάταξη του δουλεμπορίου[6].

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι δυτικές επεμβάσεις σε χώρες της Μ. Ανατολής και της Β. Αφρικής έχουν αποτύχει σε μεγάλο βαθμό αναφορικά με την δημιουργία σταθερών κυβερνήσεων και συστημάτων στα κράτη που επενέβησαν. Πετυχαίνοντας τον πρωταρχικό στόχο, δηλαδή την απομάκρυνση των απολυταρχικών καθεστώτων των χωρών αυτών (Χουσείν, Καντάφι κ.α.) απέτυχαν στην εγκαθίδρυση ενός δημοκρατικού συστήματος το οποίο θα ήταν ανάλογο με τις δημοκρατίες Δυτικού τύπου. Η Δύση φαίνεται να ξεχνά τις διαφορές ανάμεσα στις χώρες της Μ. Ανατολής και στις Δυτικές χώρες αναφορικά με την κοινωνική δομή και την πολιτισμική παράδοση, αλλά επίσης και το γεγονός ότι για να εγκαθιδρυθούν στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ τα δημοκρατικά συστήματα που συναντώνται σήμερα πέρασε μια μακρά περίοδος αστάθειας αλλά και εσωτερικών συγκρούσεων στις χώρες αυτές.

Συμπερασματικά, σχετικά με το φαινόμενο του δουλεμπορίου στην Λιβύη, σίγουρα η παρούσα ασταθής κατάσταση στην περιοχή παίζει ρόλο στην μεγέθυνση του φαινομένου. Δεν πρέπει όμως να παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι και στην περίοδο όπου κυβερνούσε ο συνταγματάρχης Καντάφι εφαρμοζόταν αυτή η πρακτική και επιπλέον, ότι η Λιβύη διαχρονικά αποτελούσε δίοδο από την υποσαχάρια Αφρική προς την Ευρώπη αλλά και τόπος όπου ζητούσαν άσυλο και μια καλύτερη ζωή πρόσφυγες από «αποτυχημένα» αφρικανικά κράτη. Πολλοί μάλιστα υπήκοοι τέτοιων κρατών έπαιξαν και ρόλο στον εμφύλιο πόλεμο της χώρας, ως μισθοφόροι στο πλευρό του καθεστώτος (De Waal, 2013; Ronen, 2013).

 

Βιβλιογραφία

 

 

Υποσημειώσεις

[1] Το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης γι αυτήν τη εξέλιξη αναμφίβολα βαραίνει το καθεστώς Καντάφι αφού ουσιαστικά η ένοπλη αντίσταση στη χώρα προήλθε από τα βάρβαρα μέτρα καταστολής που χρησιμοποιήθηκαν.

[2] Αυτό ισχύει στην περίπτωση της Λιβύης. Στις περιπτώσεις της Συρίας και της Υεμένης τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα όσον αφορά την εξωτερική εμπλοκή στις συγκρούσεις.

[3] Responsibility to Protect (R2P)

[4] Youssef, Nour: Sale of Migrants as Slaves in Libya Causes Outrage in Africa and Paris, στο διαδικτυακό τόπο https://www.nytimes.com/2017/11/19/world/africa/libya-migrants-slavery.html?_r=1 , τελευταία πρόσβαση 7/12/2017.

[5] Vick, Karl: Libya’s Migrant Economy is a Modern Day Slave Market. Στο διαδικτυακό τόπο http://time.com/4538445/libyas-migrant-economy-is-a-modern-day-slave-market/ , τελευταία πρόσβαση 7/12/2017.

[6] Office to monitor and combat trafficking in persons: Special Case: Libya, στο διαδικτυακό τόπο https://www.state.gov/j/tip/rls/tiprpt/countries/2017/271228.htm , τελευταία πρόσβαση 7/12/2017