Ο Νέος "Δρόμος του Μεταξιού" (BRI):Μια αναλυτική προσέγγιση - ΚΕΔΙΣΑ

Γράφει η Κατερίνα Γιούμπα, Δόκιμη Αναλύτρια ΚΕΔΙΣΑ

Η ιδέα του “One Belt One Road” ή εν συντομία BRI (Belt and Road Initiative) παρουσιάστηκε για πρώτη φορά από τον Κινέζο πρόεδρο Xi Jinping το 2013 σε ομιλία του στο Πανεπιστήμιο Nazarbayev στην Αστάνα πρωτεύουσα του Καζακστάν, μια εβδομάδα πριν από τη Σύνοδο Κορυφής του SCO (Shangai Cooperation Organization), ενώ πατέρας της ιδέας είναι ο Wang Huning (σύμβουλος του Xi Jinping). Βασικός πυλώνας του σχεδίου αποτελεί η δημιουργία μιας περιφερειακής υπερσύνδεσης μεταξύ Κίνας, Αφρικής, Νοτιοανατολικής Ασίας, Ρωσίας και Ευρώπης μέσω της Κινέζικης Θάλασσας και του Ινδικού ωκεανού, με τη δημιουργία ενός πυκνού δικτύου υποδομών που θα περιλαμβάνουν κυρίως μεταφορές (σιδηροδρομικά και οδικά δίκτυα),τηλεπικοινωνίες, αγωγούς ενέργειας και θαλάσσιες υποδομές εμπορίου. Απώτερος σκοπός του μεγαλεπήβολου αυτού σχεδίου αποτελεί η ενίσχυση της γεωστρατηγικής σημασίας της Ευρασίας καθώς και η ανάδειξη της Κίνας σε μια ισχυρή παγκόσμια δύναμη.

To BRI αποτελεί ένα εν δυνάμει έργο στο οποίο η Κίνα έχει εναποθέσει μεγάλες επενδύσεις, με την κεντρική εξουσία να είναι αυτή που συντονίζει τις απαραίτητες συμφωνίες και διαπραγματεύσεις για την διεκπεραίωση του. Συγκεκριμένα, έχει δημιουργήσει ένα σώμα αποτελούμενο από τέσσερις ανώτατους συμβούλους αρμόδιους για τον έλεγχο και τον συντονισμό του οράματος αυτού. Ο Wang Huning , ο Wang Yang (χαρτοφυλάκιο εμπορίου), ο Yang Jiechi (κρατικό συμβούλιο) και ο Yang Jing (κρατικό συμβούλιο). Σύμφωνα με υπολογισμούς της Τράπεζας Grison’s Peak το ποσό που δαπάνησε η κεντρική εξουσία μόλις τα δυο πρώτα χρόνια των διεργασιών του έργου ανήλθε στα 49 δισεκατομμύρια δολάρια ενώ έχει λάβει και δάνεια από σημαντικές τράπεζες του κόσμου. Αυτές είναι η AIIB και η νέα τράπεζα των BRICS οι οποίες έχουν παραχωρήσει δάνεια ύψους 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων έκαστη και η Αναπτυξιακή τράπεζα της ίδιας της Κίνας η οποία παραχώρησε 900 δισεκατομμύρια δολάρια ενώ 40 δισεκατομμύρια δολάρια έχουν υποσχεθεί και από άλλους τράπεζες που ελέγχονται από το κράτος όπως η Eximbank.

Οι λόγοι οι οποίοι οδήγησαν στην παρουσίαση αυτής της ιδέας εντοπίζονται κυρίως σε οικονομικούς και στρατηγικούς καθώς και κοινωνικοπολιτικούς. Αρχικά, η Κίνα κλονίστηκε από την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 και είδε την οικονομικούς της ρυθμούς να επιβραδύνουν. Παράλληλα η κυβέρνηση Obama έκανε λόγο για στροφή του “ενδιαφέροντος’’ τους προς την Ασία και τον Ειρηνικό δημιουργώντας το φόβο για ναυτικό αποκλεισμό μέσω του ελέγχου των στενών του Malacca, σημαντικό σημείο εφοδιασμού για την Κίνα. Έτσι, επαναπροσδιόρισαν τις προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης και του εξωτερικού στρατηγικού σχεδιασμού με τη δημιουργία εναλλακτικής πορείας μεταφοράς εμπορευμάτων.

Η Κίνα αποσκοπεί, δηλαδή, στο να τονώσει την οικονομία μέσω εμπορικών “διαδρομών”, όπου το εμπόριο θα διεξάγεται χωρίς εμπόδια ενώ ταυτόχρονα θα ενισχυθεί και η ροή του χρήματος. Ακόμα, θα ανοίξουν νέες θέσεις εργασίας και θα απορροφηθεί εργατικό δυναμικό, γεγονός το οποίο συνεπάγεται κοινωνική σταθερότητα και την ασφάλεια της περιοχής. Ειδικότερα, οι νέες αγορές στην Ευρασία θα συμβάλλουν στο να εξωτερικευτούν εξειδικευμένες γνώσεις πάνω σε υποδομές τις οποίες και η ίδια χρειάζεται, με αποτέλεσμα να διατηρηθεί σε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης η οικονομία της. Μέσω αυτού του σχεδίου γίνονται εμφανείς και οι στρατηγικοί στόχοι εδάφους και εθνικής ασφάλειας. Συγκεκριμένα, οι εισαγωγές από τις χώρες του SCO (Κίνα, Καζακστάν, Κιργιστάν, Ρωσία, Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν, Ινδία, Πακιστάν) είναι σημαντικές για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της Κίνας, ενώ χαρακτηριστική είναι και η σημασία της εκμετάλλευσης του λιμανιού Gwadar στο Πακιστάν το οποίο μειώνει τις αποστάσεις μεταξύ Ανατολικής Αφρικής και του Περσικού Κόλπου( τέσσερις φορές λιγότερο από την απόσταση από τα στενά του Malacca) ,ενώ την ίδια σημασία έχει και το λιμάνι Chabahar στο Ιράν. Ακόμα, αποσκοπεί στην περιφερειακή αλληλεξάρτηση και ενσωμάτωση, η οποία θα οδηγήσει σε πιο στενούς δεσμούς μεταξύ Κίνας και των γειτόνων της. Η άσκηση ήπιας ισχύος μέσω αυτής της πρωτοβουλίας είναι επίσης ένα μέσο για την Κίνα να αυξήσει την επιρροή της στις αναπτυσσόμενες χώρες παρέχοντας προγράμματα ιατρικής βοήθειας, εκπαίδευσης καθώς και ανάπτυξης της γεωργίας. Ακόμα, προωθεί την κινέζικη γλώσσα , εκπαιδευτικά προγράμματα ανταλλαγής μαθητών και “άνοιγμα’’ μέσων ενημέρωσης.

Παρά τα φιλόδοξα σχέδια για τη δημιουργία ενός τέτοιου μεγαλεπήβολου σχεδίου, η Κίνα συνεργάζεται κυρίως με χώρες οι οποίες αντιμετωπίζουν κοινωνικοπολιτικά προβλήματα καθώς αποτελούν και “πηγές’’ γένεσης τρομοκρατίας, τα οποία θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο το σχέδιο της. Πιο συγκεκριμένα, τα εσωτερικά εθνικά ζητήματα, τα οποία οξύνονται στις χώρες της Κεντρικής Ασίας και κάθε κράτος γίνεται πιο εθνικιστικό, καθορίζοντας την ταυτότητά του σε αντιπαράθεση με τους γείτονες του, το κομμουνιστικό παρελθόν τους καθώς και τα ισλαμιστικά κινήματα ιδίως στην περιφέρεια της περιοχής στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ και στο Πακιστάν. Στη συνέχεια, η διαδοχή της ηγεσίας, αφού σε χώρες όπως το Καζακστάν, Ουζμπεκιστάν και Τατζικιστάν οι ηγέτες βρίσκονται στην εξουσία από την περίοδο ανεξαρτησίας των χωρών, γεγονός το οποίο συνεπάγεται την εμφάνιση φαινομένων διαφθοράς. Τέλος, η άνιση κατανομή υδάτινων πόρων από τα κράτη της περιοχής δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για συγκρούσεις.

Συμπερασματικά, το σχέδιο One Belt One Road της Κίνας αποτελεί μια σημαντική συνιστώσα για την ενίσχυση της επιρροής της Κίνας στην Ευρασία και την αντιμετώπιση των γεωστρατηγικών προκλήσεων. Αντιμετωπίζεται ως ένα από τα μεγαλύτερα εργαλεία της Κίνας για άσκηση στρατηγικής, συντονίζοντας και προσανατολίζοντας μια σειρά εθνικών πόρων για την επίτευξη ενός τιτάνιου πολιτικού στόχου. Αυτό που η διεθνής κοινότητα μένει να δει είναι πόσο μακριά μπορεί να φτάσει η επιτυχία αυτού του σχεδίου της Κίνας που οραματίζεται μια νέα τάξη πραγμάτων με δικά της πολιτικά και οικονομικά θεσμικά όργανα των οποίων οι κανόνες αντανακλούν τις αξίες της και εξυπηρετούν τα συμφέροντά της.

Βιβλιογραφία-Πηγές