Ελληνικά
Γράφει η Δάφνη Τσιπίτση, Αναλύτρια ΚΕΔΙΣΑ
17 χρόνια μετά την τρομοκρατική επίθεση της Al-Qaeda στους Δίδυμους Πύργους στη Νέα Υόρκη και το Αμερικανικό Πεντάγωνο αναδύεται η Al-Qaeda 2.0 η οποία φαίνεται να αποτελεί σημαντική απειλή για τη Δύση, ιδίως από τα παραρτήματα της Συρίας και της Υεμένης σύμφωνα με τελευταίες εκτιμήσεις.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Al-Qaeda όχι μόνο επέζησε μιας παγκόσμιας επίθεσης και σοβαρών εσωτερικών ρήξεων αλλά ξεπέρασε και την απώλεια του ιδρυτή της, του Osama bin Laden, και άλλων ηγετών σε μια εκστρατεία εξόντωσής τους υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Επτά και πλέον χρόνια μετά την εξόντωση του Osama bin Laden από τους Navy Seals, η Al-Qaeda σήμερα είναι αριθμητικά μεγαλύτερη και παρούσα σε περισσότερες χώρες από οποιαδήποτε άλλη στιγμή της ιστορίας της.
Ο διάδοχος του Osama bin Laden, ο παλαίμαχος Αιγύπτιος Ayman al-Zawahiri, έχει σφυρηλατήσει μια αναδιαρθρωμένη οργάνωση που αποτελεί μια άνευ προηγουμένου απειλή για τους Δυτικούς και άλλους μουσουλμάνους ηγέτες που αντιτίθενται στην Al-Qaeda. Από τη βορειοδυτική Αφρική μέχρι τη νοτιοανατολική Ασία, η Al-Qaeda μπόρεσε να ενώσει ένα παγκόσμιο κίνημα περίπου δώδεκα τοπικών “υποκαταστημάτων”, σύμφωνα με υψηλόβαθμα στρατιωτικά στελέχη ειδικών σε θέματα τρομοκρατίας. Ο Zawahiri μάλιστα κατάφερε να επεκτείνει τον οργανισμό ώστε να περιλαμβάνει “υποκαταστήματα” σε στρατηγικά καίριες και σημαντικές ζώνες.
Υπολογίζεται ότι η Al-Qaeda, έχοντας επιβιώσει από την πιο σκληρή εκστρατεία κατά της τρομοκρατίας που ανέλαβε η Δύση, έχει ακόμα αρκετούς χιλιάδες μαχητές και πιστεύεται ότι ακολουθούν τις πολιτικές της κεντρικής Al-Qaeda του Ayman al-Zawahiri, η οποία διευθύνεται από τα κρησφύγετα σε πακιστανικές περιοχές.[1]
Οι πρόοδοι στα εργαλεία ψηφιακής επικοινωνίας επέτρεψαν στους ηγέτες και τους διοικητές της Al-Qaeda να διατηρήσουν επαφή μέσω ασφαλούς κρυπτογράφησης και ως εκ τούτου, οι ηγέτες της μπόρεσαν και διασκορπίστηκαν στη Συρία, στο Ιράκ, στην Τουρκία, στη Λιβύη και στην Υεμένη, με μόνο ένα ισχυρό «απόθεμα» κορυφαίων διοικητών που εξακολουθούν να βρίσκονται στο Αφγανιστάν και στο Πακιστάν. Εκτιμάται ότι οι ασφαλείς επικοινωνίες επιτρέπουν στην Al-Qaeda να υιοθετήσει μια στρατηγική «glocalist», μια στρατηγική που συνδέει τα τοπικά ζητήματα με την παγκόσμια εκστρατεία της καθώς μετά τον πόλεμο στο Ιράκ, ο οποίος «γέννησε» το ISIS και το άγριο δόγμα του, η Al-Qaeda έπρεπε να αντιμετωπίσει την πρόκληση που έθεσε η ομάδα εκκίνησης σε μια εποχή που είχε χάσει βασικούς ηγέτες, ιδεολόγους, στρατηγικούς στοχαστές και στρατιωτικούς διοικητές. Η επιτυχία του ISIS ενθάρρυνε σημαντικό αριθμό μαχητών που συνδέονται με την Al-Qaeda να σπάσουν το κέντρο της και τη μακροπρόθεσμη στρατηγική της.
H στρατηγική του Zawahiri είχε σχεδιαστεί για να προστατεύσει την εναπομένουσα ανώτερη ηγεσία του και να εδραιώσει την επιρροή του εντός του κινήματος. Το σχέδιο του Zawahiri βασίστηκε σε τρεις στρατηγικές κινήσεις:
- ενίσχυση της αποκεντρωμένης προσέγγισης “υποκαταστημάτων», αποφεύγοντας τις επιχειρήσεις μαζικών χτυπημάτων, ειδικά αυτές που θα μπορούσαν να σκοτώσουν μουσουλμάνους πολίτες,
- να αποφύγει την αποξένωση μεγάλου αριθμού μουσουλμάνων και
- να αφήσει το ISIS να απορροφήσει όλα τα χτυπήματα από τον συνασπισμό εναντίον του, ενώ η Al-Qaeda ξανακτίζει τη στρατιωτική της δύναμη.
Ο Zawahiri προφανώς πήρε την απόφαση να αποφύγει τις επιθέσεις – τουλάχιστον προς το παρόν – έτσι ώστε να ελαχιστοποιήσει τις ενέργειες που θα μπορούσαν να απειλήσουν την ανάπτυξη της νέας Al-Qaeda και να του δώσουν χρόνο και χώρο για να εδραιωθεί. Δεν είναι σαφές πόσο καιρό ο Zawahiri αναμένει να διατηρήσει αυτήν την «παύση δράσης» καθώς η Al-Qaeda είναι πιθανόν να επανενεργοποιήσει τις εξωτερικές επιχειρήσεις της οποιαδήποτε στιγμή επιλέξει. Πράγματι, ο νέος οργανισμός του Zawahiri είναι αναμφισβήτητα υπό την ηγεσία σκληροπυρηνικών βετεράνων.
Στα πρώτα στάδια των επιχειρήσεων της, η Al-Qaeda ήταν ένοχη για την αποξένωση των μουσουλμάνων, κυρίως μέσω της αυστηρής και δογματικής μορφής του σουνιτικού Ισλάμ και της εχθρότητας εναντίον των φυλετικών συμφερόντων και πρακτικών που επικρατούν στον μουσουλμανικό κόσμο. Ωστόσο, ο Zawahiri ανέλαβε πολύ πιο μετριοπαθή προσέγγιση και «έπαιξε» με τις βίαιες υπερβολές του ISIS για να προωθήσει την ερμηνεία της μουσουλμανικής θρησκείας από την Al-Qaeda στην ιδεολογική του μάχη με τον ISIS. Σε όποιο βαθμό η Al-Qaeda έμαθε από τα λάθη της και τροποποίησε τη στρατηγική της, οι πρόσφατες προσαρμογές του οργανισμού την καθιστούν πιο επικίνδυνη – και ενδεχομένως πιο επιτυχημένη.
Ο πόλεμος εναντίον μιας ανανεωμένης Al-Qaeda θα είναι ακόμη πιο δύσκολος σε σχέση με τις υπάρχουσες τρομοκρατικές ομάδες. Μια ανανεωμένη Al-Qaeda θα είναι πιο δύσκολο να ηττηθεί σε σχέση με τον ISIS και κατά συνέπεια αποτελεί μια μεγαλύτερη απειλή. Η Al-Qaeda 2.0 αντιπροσωπεύει μια σημαντική απειλή για τη Δύση, ιδιαίτερα από τους κλάδους της Συρίας και της Υεμένης καθώς ακόμη και με την καθυστερημένη αναδιοργάνωση του Zawahiri, πολλοί μαχητές της παραμένουν εκτός της οργάνωσης και ταυτόχρονα παραμένουν απολύτως πιστοί στον Osama bin Laden και το όραμα του για την παγκόσμια τζιχάντ.
Πηγές-Βιβλιογραφία
- Paul Cruickshank and Tim Lister, CNN, A former spy inside Al-Qaeda speaks, May 26, 2018
- Eric Schmitt, The New York Times, ISIS may be waning, but global threats of terrorism continue to spread, July 6, 2018
- Donald Holbrook (ED), Al-Qaeda 2.0 A critical reader, November 2017
[1] Ed Blanche, Al-Qaeda 2.0 emerges from power struggles, The Arab Weekly, July 01, 2018