Ελληνικά
Γράφει ο Ιωάννης Βελέντζας, Δόκιμος Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ
Το περίφημο συνέδριο της Βιέννης που σημάδεψε τον 19ο αιώνα ξεκίνησε τον Σεπτέμβρη του 1814. Ήταν η πρώτη συνέλευση όπου αντιπροσώπευαν το σύνολο των κρατών της Ευρώπης, «για να ξαναχαράξουν τα σύνορα της Ευρώπης», μετά τη λήξη των Ναπολεόντειων πολέμων. Το συνέδριο αυτό κράτησε έως τον Ιούνιο του 1815 με συνεχείς εκδηλώσεις και με συμμετέχοντες υψηλά ιστάμενα πρόσωπα της Εποχής εκείνης. Οι ηγέτες των μεγάλων δυνάμεων είχαν τον κύριο λόγο στην διαπραγμάτευση, ενώ τα υπόλοιπα κράτη έμειναν στο περιθώριο. Αξίζει να σημειωθεί πως οι μεγάλες δυνάμεις επιζητούσαν μια ισορροπία ισχύος στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
Οι συμμετέχοντες στο συνέδριο αυτό ήταν η Μεγάλη Βρετανία με εκπρόσωπο των Κασλρή, ο οποίος είχε τον κύριο ρόλο της διαπραγμάτευσης. Η Βρετανία στο συνέδριο δεν αποσκοπούσε σε εδαφικά οφέλη αλλά σε μια ευρωπαϊκή ισορροπία, όπως ήθελε και ο επικεφαλής της Αυστριακής αντιπροσωπείας, ο πρίγκιπας Μέτερνιχ. Ο μεν Κασλρή ήταν ψυχρός ,ως προς την εμφάνισή του και επιτήδειος. Αντιθέτως, ο Μέτερνιχ ήταν επιδέξιος και συνετός διπλωμάτης. Βέβαια, παρόλο που και οι δυο ηγέτες αναφέρθηκαν στην ευρωπαϊκή ισορροπία, η άποψη του Μέτερνιχ διέφερε σε δυο σημεία από εκείνη του Κασλρή. Η διαφορά τους ήταν ότι η Ευρώπη θα έπρεπε να οικοδομηθεί μέσω μιας αυστηρά συντηρητικής δομής με εγγυητή την ίδια την αυτοκρατορία των Αψβούργων.
Η Βρετανία και η Αυστρία είχαν ωστόσο τον ίδιο εχθρό, που ήταν η αυτοκρατορική Ρωσία, με επικεφαλής τον τσάρο Αλέξανδρο Α’, που συμμετείχε και εκείνος στο συνέδριο με επικεφαλής της ρωσικής αντιπροσωπείας, τον υπουργό εξωτερικών Νέσελροντ. Ο λόγος για τον οποίο τον θεωρούσαν ως αντίπαλο ήταν διότι πίστευε ότι η Ευρώπη θα μπορούσε με επικεφαλής τη Ρωσία να γίνει ένα σύστημα ομόσπονδων κρατών. Επιπρόσθετα, ο τσάρος ενδιαφερόταν έντονα για τον λεγόμενο «μεγάλο ασθενή της Ευρώπης», την οθωμανική αυτοκρατορία, καθώς η Ρωσική αυτοκρατορία ήθελε να ελέγξει τα στενά των Δαρδανελίων αλλά και να έχει των ρόλο του προστάτη των ορθοδόξων λαών των Βαλκανίων. Έτσι, θα είχε τον πλήρη έλεγχο στην περιοχή και θα αναπτυσσόταν ανενόχλητη, αλλά και θα είχε πρόσβαση στην Μεσόγειο θάλασσα. Αυτό προβλημάτισε ιδιαίτερα την Μεγάλη Βρετανία. Επίσης, οδήγησε την Αυστρία σε εξίσου μεγάλο προβληματισμό αλλά και ανταγωνισμό, καθώς θεωρούσε ότι εκείνη είχε την βαλκανική χερσόνησο ως μέρος επέκτασης της επιρροής της.
Εκτός από τις τρεις προαναφερθείσες προσωπικότητες της εποχής, στο συνέδριο της Βιέννης συμμετείχε και ο βασιλιάς της Πρωσίας Φρειδερίκος – Γουλιέλμος Γ’ με τον υπουργό Χάρντενμπερκ, οι οποίοι υποστήριζαν τον τσάρο με αντάλλαγμα διαβεβαίωση για εδαφικές παραχωρήσεις. Εκπρόσωπος των μικρών κρατών ήταν ο Ταλευράνδος, ο οποίος ήταν επίσημα ο εκπρόσωπος της Γαλλίας και με έξυπνους χειρισμούς κατάφερε να αποφύγει την υποβίβαση της Γαλλίας σε χώρα δεύτερης κατηγορίας. Μέσω της έγκρισης του από τον Λουδοβικου ΙΗ’ υποστήριξε το σύστημα της ισορροπίας, καθώς έγινε η φωνή των μικρών λαών.
Τελικά, οι απόψεις της Μεγάλης Βρετανίας και της Αυστρίας γίνονται οι επικρατέστερες και έτσι το συνέδριο προχωράει με την αρχή της ισορροπίας στην διευθέτηση των συνόρων της Ευρώπης. Η Μεγάλη Βρετανία θέλοντας να εδραιωθεί ναυτικά, εξασφαλίζει ναυτικές βάσεις: την νησίδα της Ελιγολάνδης στα ανοιχτά της Δανίας, την Μάλτα, τις νήσους του Ιονίου πελάγους αλλά και το Γιβραλτάρ. Ακόμα, απαγορεύει οποιαδήποτε δραστηριότητα στους Γάλλους όσον αφορά την φλαμανδική ακτή. Επιπλέον, συστήνεται ένα βασίλειο: το Βέλγιο και η Ολλανδία, το λεγόμενο βασίλειο των κάτω χωρών, το οποίο το διαχειρίζεται η οικογένεια της Οράγγης. Από την άλλη μεριά, η Ρωσία, προσαρτά τα 2/3 της Πολωνίας μαζί με την Βαρσοβία αποκτούν την Φινλανδία και την Βεσαραβία ,που αφαιρέθηκε από την οθωμανική αυτοκρατορία. Έτσι, οι Ρώσοι ήταν από τις πιο κερδισμένες χώρες στο συνέδριο, ενώ η Μεγάλη Βρετανία αποσκοπούσε σε έναν είδος αποικιοκρατικής εξάπλωσης στην Ευρώπη.
Η Πρωσία παίρνει την σουηδική Πομερανία και το μεγαλύτερο μέρος της Ρηνανίας. Η Σουηδία με βασιλιά τον Μπερναντότ έλαβε την Νορβηγία ως αντάλλαγμα. Η Γαλλία ,ως η ηττημένη των Ναπολεόντιων πολέμων ,θα έχει τα σύνορα που είχε το 1789, δημιουργώντας μια «καραντίνα» από κράτη που θα επιτηρούν και θα έχουν το ρόλο του αναχώματος ως προς την Γαλλία. Αναφέροντας την Γαλλία, να σημειώσουμε ότι το 1814 η Μεγάλη Βρετανία, η Ρωσία, η Πρωσία και Αυστρία έκαναν μια εικοσαετή συμφωνία εναντίον της Γαλλίας το λεγόμενο σύμφωνο του Σωμόν .
Μετά από την λήξη του συνεδρίου της Βιέννης, μερικές εβδομάδες αργότερα, με παρακίνηση του τσάρου η Αυστρία, η Πρωσία και Ρωσία υπέγραψαν την συνθήκη της «Ιερής Συμμαχίας», η οποία είχε ως στόχο την συντήρηση του παλαιού καθεστώτος και την καταπολέμηση τυχόν μελλοντικών επαναστατικών κινημάτων στην Ευρώπη. Κάτι τέτοιο θα απειλούσε το διεθνές σύστημα, καθώς επίσης και την στενή παρακολούθηση της Γαλλίας για τυχόν νέα προσπάθεια επέκτασής της. Έως το 1848 η Ευρώπη μοιάζει να περιστρέφεται γύρω από το σύστημα Μέτερνιχ που αντιδρά σε οποιαδήποτε απειλή. Το 1818 με το συνέδριο Αιξ-λα-σαπελ ,η Γαλλία παύει να είναι ο ύποπτη και εντάσσεται στην τετραπλή συμμαχία.
Αρχικά με την συνδιάσκεψη του Κάρλσμπαντ το 1819 και της Βιέννης το 1820 η Αυστρία επεμβαίνει στα γερμανικά κράτη όπου είχαν ξεσπάσει φιλελεύθερα κινήματα. Επιπροσθέτως, με τα συνέδρια του Τροπάου το 1820 και Λαύμπαχ το 1821 η Αυστρία επαναφέρει στο θρόνο τον βασιλιά των Δύο Σικελιών , τον Φερδινάρδο Α’, ενώ το 1821 ο στρατός εισβάλει στην Νάπολη καταργώντας το σύνταγμα. Αποτέλεσμα αυτού είναι η έντονη αντίδραση του Πεδεμοντίου και της Λομβαρδίας.
Τέλος, οι Βουρβόνοι στην Γαλλία με το συνέδριο της Βερόνας 1822 και με την σύμφωνη γνώμη της Ιερής Συμμαχίας εισβάλει στην Ισπανία για να συντρίψει τους φιλελεύθερους Ισπανούς και να θέσει σε ισχύ το σύνταγμα του 1812. Έτσι, έως το 1823 η Ιερή Συμμαχία φαίνεται να έχει θριαμβεύσει παντού. Ωστόσο, σύντομα τα πράγματα αλλάζουν και οδηγούνται στα τρία κύματα των επαναστάσεων.
Πηγές
- Βιβλιογραφία : S. BERSTEIN , P. MILZA (1997) :Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ 1815-1919, Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΚΑΙ Η ΕΥΡΩΠΗ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ, τόμος 2, επιμέλεια : ΛΙΒΙΕΡΑΤΟΣ ΚΩΣΤΑΣ, εκδώσεις : Αλεξάνδρεια.
- Powerpolitics: Μάνος Μπενόπουλος ( 18 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ, 2017) Από Την Γαλλική Επανάσταση Στο Συνέδριο Της Βιέννης.