Ελληνικά
To Κέντρο Διεθνών Στρατηγικών Αναλύσεων-ΚΕΔΙΣΑ διοργάνωσε με μεγάλη επιτυχία στις 6 Απριλίου 2022 διαδικτυακή εκδήλωση (webinar) με θέμα: «Πόλεμος στην Ουκρανία: Οι Γεωπολιτικές και Γεωοικονομικές επιπτώσεις για την Ελλάδα, την Ευρώπη και το παγκόσμιο σύστημα».
Ομιλητές ήταν οι: κ. Ιωάννης Μπαλτζώης (Αντιστράτηγος ε.α. – Πρόεδρος Δ.Σ. Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών-ΕΛΙΣΜΕ), κ. Λάμπρος Τζούμης (Αντιστράτηγος ε.α.–τ. Εθνικός αντιπρόσωπος της Ελλάδος στο ΝΑΤΟ), Δρ. Κωνσταντίνος Γρίβας (Καθηγητής Γεωπολιτικής & Σύγχρονων Στρατιωτικών Τεχνολογιών στην Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων), Δρ. Διονύσιος Τσιριγώτης (Επίκουρος Καθηγητής Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών Πανεπιστημίου Πειραιώς) και Δρ. Σπυρίδων Πλακούδας (Επίκουρος Καθηγητής Εθνικής Ασφάλειας στο Rabdan Academy-Abu Dhabi & Μέλος Επιστημονικής Επιτροπής ΚΕΔΙΣΑ).
Ο Ιδρυτής & Πρόεδρος του ΚΕΔΙΣΑ, Δρ. Ανδρέας Γ. Μπανούτσος άνοιξε την εκδήλωση με έναν χαιρετισμό και μία σύντομη εισαγωγική ομιλία, ενώ το webinar συντόνισε ο Αντιπρόεδρος Δ.Σ. & Διευθυντής Ερευνών του ΚΕΔΙΣΑ Δρ. Παναγιώτης Σφαέλος.
Στην εισαγωγική του ομιλία ο Ιδρυτής & Πρόεδρος Δ.Σ. του ΚΕΔΙΣΑ Δρ. Ανδρέας Γ. Μπανούτσος ανέφερε πως η Ρωσική στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022 συνιστά παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου και πως με γεωπολιτικούς όρους σηματοδοτεί το τέλος της μετα-ψυχροπολεμικής τάξης πραγμάτων και την βίαιη μετάβαση σε ένα πολυπολικό κόσμο. Ο Δρ. Μπανούτσος διαφώνησε με τη χρήση του όρου νέος Ψυχρός Πόλεμος που χρησιμοποιούν πολλοί διεθνολόγοι και σημείωσε ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί κατά την εκτίμησή του το πρώτο επεισόδιο ενός ευρύτερου παγκοσμίου πολέμου μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας, ο οποίος σε πρώτη φάση έχει τα χαρακτηριστικά ενός ανοικτού οικονομικού πολέμου. Στον οικονομικό αυτό πόλεμο, ο οποίος ξεκίνησε με την επιβολή πολύ σκληρών οικονομικών κυρώσεων από τη Δύση προς τη Ρωσία (ως απάντηση της Δύσης στην Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία), η δεύτερη απάντησε καταρχήν με την απαίτηση να πληρώνουν οι Δυτικές χώρες το φυσικό αέριο (και στη συνέχεια όλα τα εξαγωγικά της αγαθά) σε ρούβλια κίνηση που δεν στοχεύει μόνο στην ενίσχυση του εθνικού της νομίσματος αλλά κυρίως στην από-δολαριοποίηση του διεθνούς οικονομικού συστήματος με την σιωπηλή υποστήριξη της Κίνας. Ο Δρ. Μπανούτσος ανέφερε επίσης ότι στον οικονομικό αυτό πόλεμο η Ρωσία δεν είναι τόσο απομονωμένη καθώς φαίνεται πως πέρα από την Κίνα την στηρίζουν και σημαντικές χώρες του OPEC όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα οι οποίες δεν δέχθηκαν να ακολουθήσουν την παρότρυνση των ΗΠΑ για αύξηση της παραγωγής πετρελαίου έτσι ώστε να πέσουν οι διεθνείς τιμές του πετρελαίου. Επεσήμανε επίσης ότι ο οικονομικός πόλεμος μεταξύ Δύσης και Ρωσίας θα οδηγήσει κατά πάσα πιθανότητα όπως παραδέχθηκε και ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν σε μία επισιτιστική κρίση στην Ευρώπη καθώς η Ρωσία είναι μία από τις μεγαλύτερες εξαγωγικές χώρες σε μαλακό σιτάρι και λιπάσματα. Τέλος έκλεισε την εισαγωγική του ομιλία τονίζοντας ότι παρά την μεγάλη ένταση στις σχέσεις Δύσης και Ρωσίας οι δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ των δύο πλευρών θα πρέπει να παραμείνουν ανοικτοί και να υπάρξει διάλογος έτσι ώστε να αποφευχθεί μία απρόβλεπτη κλιμάκωση η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει την ανθρωπότητα σε ένα παγκόσμιο θερμό πόλεμο με την χρήση ακόμα και πυρηνικών όπλων.
Ο Αντιστράτηγος ε.α. και Πρόεδρος Δ.Σ. του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ), κ. Ιωάννης Μπαλτζώης ξεκίνησε την ομιλία αναφερόμενος στην επικινδυνότητα της εξελισσόμενης σύρραξης ανάμεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία η οποία μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε παγκόσμιο πόλεμο. Όπως τόνισε, ο πόλεμος ήταν αποτέλεσμα της ανατολικής επέκτασης του ΝΑΤΟ καθώς η ενδεχόμενη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ θα σήμαινε την οριστική περικύκλωση της Ρωσίας. Στη συνέχεια αναφέρθηκε στην γερμανική γεωστρατηγική του 1914 περί της «Μεσευρώπης», η οποία προέβλεπε τον διαμελισμό της τσαρικής Ρωσίας σε τέσσερα τμήματα: Ουκρανία (απαραίτητη προϋπόθεση), Μουσουλμανικές περιοχές Καυκάσου, Σιβηρία και εναπομείνασα Ρωσία. Συνεπώς, για την Ρωσία, η Ουκρανία θεωρείται από τότε ως κόκκινη γραμμή που κανένας Ρώσος ηγέτης δεν θα μπορούσε να αγνοήσει. Μετά αναφέρθηκε στην Συμφωνία για την τελική διευθέτηση σε σχέση με την επανένωση της Γερμανίας του 1990 με την οποία όλοι οι ηγέτες της Δύσης διαβεβαίωναν την τότε ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί ούτε μια ίντσα προς τα ανατολικά. Όπως τόνισε ο κ. Μπαλτζώης, η Δύση φέρει μεγάλο μέρος της ευθύνης για τον πόλεμο αφού αγνόησε τις προειδοποιήσεις σπουδαίων εκπροσώπων της διεθνούς διπλωματίας στους οποίους αναφέρθηκε διεξοδικά. Όπως ανέφερε, ο Χένρυ Κίσινγκερ είχε επισημάνει ότι η Ουκρανία δεν θα έπρεπε να ενταχτεί στο ΝΑΤΟ και θα έπρεπε να προτιμήσει την πολιτική της συμφιλίωσης ανάμεσα στα διαφορετικά τμήματα της χώρας και ότι θα έπρεπε να ακολουθήσει μια θέση ανάλογης με εκείνη της Φινλανδίας, δηλαδή της στρατιωτικής ουδετερότητας. Ο Αμερικανός διπλωμάτης Τζορτζ Κέναν, πατέρας του Ψυχρού Πολέμου, είχε επίσης πει το 1998 ότι η επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς θα ήταν ένα τραγικό λάθος και η αρχή ενός νέου Ψυχρού Πολέμου που θα οδηγούσε στη Ρωσία σε μια βαθμιαία έντονη αντίδραση ενώ μέχρι τότε η Ρωσία δεν είχε καμία επιθετική διάθεση έναντι της Δύσης. Ο Καθηγητής Τζον Μερσχάϊμερ είχε επίσης αντιταχθεί στην ένταξη της Ουκρανίας και της Γεωργίας στο ΝΑΤΟ το 2008 στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι τονίζοντας ότι αν η Ουκρανία ενταχθεί στο ΝΑΤΟ αυτό θα το κάνει χωρίς την Κριμαία και τις ανατολικές περιοχές. Ο Αμερικανός πολιτικός Πάτρικ Μπιουκάναν είπε ότι αν είχαμε διαβεβαιώσει τον Πούτιν ότι το ΝΑΤΟ θα ήταν κλειστό για το Κίεβο θα μπορούσαμε να αποτρέψουμε αυτό που συνέβη ενώ ο Αμερικανός γερουσιαστής Μπέρνι Σάντερς αναρωτήθηκε αν το Μεξικό ή η Κούβα έμπαιναν σε μια συμμαχία αντίπαλη των ΗΠΑ αν δεν θα υπήρχε αντίδραση από την αμερικανική πλευρά.
Στη συνέχεια, ο κ. Μπαλτζώης αναφέρθηκε στο Ουκρανικό Σύνταγμα το οποίο αναφέρει την δέσμευση για ένταξη στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ με εγγυητή τον εκάστοτε πρόεδρο της Ουκρανίας. Στη συνεχεία ανέλυσε την κατάσταση στο Ντονμπάς όπου από το 2014 μαίνεται μια εσωτερική σύγκρουση που έχει οδηγήσει σε 51.000 με 54.000 νεκρούς και από τις δυο πλευρές συμφώνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ. Ο πόλεμος στην Ουκρανία δημιουργεί μια νέα διαχωριστική γραμμή στην Ευρώπη αλλά και στον κόσμο δίνοντας τέλος στην μετά-ψυχροπολεμική παγκόσμια τάξη πραγμάτων ενώ επιταχύνει την αύξηση των εξοπλισμών. Η Γερμανία ίσως παίξει πιο καθοριστικό ρόλο στην ασφάλεια της Ευρώπης με την πρόθεσή της να αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες στα 100 δις ευρώ ετησίως. Η Ευρώπη θα πρέπει να αποφασίσει που θα βρεθεί στη νέα παγκόσμια τάξη. Επίσης, ο πόλεμος ενισχύει τη συμμαχία Ρωσίας και Κίνας δημιουργώντας μια νέα υπερδύναμη που θα είναι αδύνατο να ανασχεθεί. Αν προσχωρήσουν και άλλες χώρες σε αυτή τη νέα συμμαχία όπως η Ινδία, τότε αυτή η νέα υπερδύναμη δεν θα μπορεί να αντιμετωπιστεί και θα καταρρεύσει η Αμερικανική πολιτική της διπλής ανάσχεσης. Ο κ. Μπαλτζώης έκλεισε την ομιλία του αναφερόμενος στον Ιταλό Στρατηγό Μπερτολίνι λέγοντας ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι μια γεωπολιτική έκρηξη που αλλάζει την γεωπολιτική ισορροπία στην «παγκόσμια νήσο» (heartland) και οδηγεί στην καταστροφή της Ουκρανίας ίσως και όλου του κόσμου μέσα από μια ενδεχόμενη σύγκρουση παγκόσμιας κλίμακας.
Ο Αντιστράτηγος ε.α. κ. Λάμπρος Τζούμης ανέφερε ότι ο πόλεμος ανάμεσα στην Ρωσία και την Ουκρανία επαναφέρει την πυρηνική απειλή στον πλανήτη με απρόβλεπτες συνέπειες. Όπως είπε, καθώς η ανθρωπότητα βρίσκεται στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση, στον πόλεμο αυτόν εμφανίζονται σύγχρονα οπλικά συστήματα προηγμένης τεχνολογίας, όπως αόρατα όπλα, όπλα χωρίς ανθρώπινο χειριστή, όπλα τεχνητής νοημοσύνης με ακρίβεια στόχευσης και εύρεσης του στόχου με ελάχιστες απώλειες. Υπάρχουν όπλα που χρησιμοποιούν ηλεκτρομαγνητική παλμική ενέργεια κατά στατικών αλλά και κινητών στόχων. Η διαστημική διασύνδεση οπλικών συστημάτων είναι μια ακόμα δυνατότητα που διαφαίνεται. Όπως τόνισε, έχουμε περάσει σε μια νέα φάση ψηφιακού πολέμου.
Στη συνέχεια, ο κ. Τζούμης αναφέρθηκε στην δυνατότητα ανάληψης πρωτοβουλιών για μια πιο αυτόνομη πολιτική άμυνας και ασφάλειας της ΕΕ με δημιουργία Ευρωστρατού ως απαραίτητο μέσο αποτροπής. Αναφέρθηκε στην πρόσφατη πρωτοβουλία «Στρατηγική Πυξίδα» της ΕΕ, η όποια προβλέπει την ταχεία ανάπτυξη 5000 στρατιωτών για την αντιμετώπιση κρίσεων διαφόρων μορφών. Πάντως, σύμφωνα με τον κ. Τζούμη, η ανάπτυξη Ευρωστρατού είναι δύσκολο εγχείρημα λόγω έλλειψης ομοφωνίας ενώ το όποιο τέτοιο εγχείρημα θα λειτουργεί συμπληρωματικά ως προς το ΝΑΤΟ. Η Συνθήκη της Λισαβόνας προέβλεπε τη δυνατότητα κοινής αμυντικής πολιτικής μέσω της Μόνιμης Διαρθρωμένης Συνεργασίας (PESCO) που υπεγράφη το 2017. Η PESCO είχε δυο σκέλη: το επιχειρησιακό (λήψη αποφάσεων και ανάπτυξη δυνάμεων) και το αναπτυξιακό σκέλος (ερευνά και ανάπτυξη δυνατοτήτων). Το δεύτερο σκέλος θα αποτελεί μέρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας ο οποίος θα προβαίνει σε έλεγχο δαπανών για τα αμυντικά προγράμματα που τα κράτη μέλη υλοποιούν βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να επωμιστούν τα οικονομικά βάρη για την ανάπτυξη δυνάμεων σε χώρες όπου θα ενεργεί η ΕΕ. Η Ελλάδα θα πρέπει να συμμετέχει σε επιχειρήσεις μακριά από τα ελληνικά σύνορα με το όποιο οικονομικό κόστος που αυτό συνεπάγεται ενώ θα πρέπει να αναπτύξουμε και μια στρατηγική συμμετοχής στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία. Ο επανεξοπλισμός της Γερμανίας λόγω Ουκρανίας είναι ένα σοβαρό θέμα με ευρύτερες επιπτώσεις για τον γάλλο- γερμανικό άξονα φέρνοντας τη Γαλλία σε δύσκολη θέση καθώς θα απειληθεί η ισορροπία δυνάμεων εντός της ΕΕ. Ο επανεξοπλισμός της Γερμανίας θα έχει επιπτώσεις και για το ΝΑΤΟ που δεν θα έχει λόγο ύπαρξης στην Ευρώπη. Ένα ακόμα ερώτημα είναι κατά πόσο η Ελλάδα μπορεί να εμπιστευτεί την ασφάλεια της σε γερμανικά χέρια, δεδομένου ότι η Γερμανία συνεργάζεται με την Τουρκία καθώς κατασκευάζει υποβρύχια για την Τουρκία. Η Γαλλία μάλιστα ζήτησε στη Γερμανία να τεθεί υπό την ατομική ομπρέλα της Γαλλίας αλλά απάντηση δεν πήρε από το Βερολίνο.
Ο Καθηγητής Γεωπολιτικής & Σύγχρονων Στρατιωτικών Τεχνολογιών στην Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων Δρ. Κωνσταντίνος Γρίβας τονίζει ότι βρισκόμαστε στην ανατολή ενός νέου κόσμου σε ένα μεταβατικό, ανταγωνιστικό και ρευστό γεωπολιτικό σκηνικό με πολλές συγκρούσεις ανάμεσα στις ευρασιατικές και ευρωατλαντικές δυνάμεις. Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι η αρχή γεωπολιτικών εξελίξεων και παγκόσμιων αλλαγών που επηρεάζουν και τη χώρα μας. Έχοντας ακολουθήσει μια πρωτοφανή ακραία αντί-ρωσική στάση, η Ελλάδα ίσως υποστεί αρνητικές συνέπειες αλλά ίσως έχει και νέες ευκαιρίες αν αυτή η στάση είναι μέρος μιας ευρύτερης φιλοδυτικής στόχευσης και μακρόπνοης στρατηγικής και όχι μια ευκαιριακή θέση. Η αντί-ρωσική στάση μπορεί να κεφαλαιοποιηθεί υπέρ των ελληνικών συμφερόντων αν μετατραπούμε σε πυλώνα ανάσχεσης της ευρασιατικής συμμαχίας εντός του ΝΑΤΟ. Αν δηλαδή γίνουμε ο «κόφτης» των τουρκικών διεκδικήσεων, όπως χαρακτηριστικά τονίζει, ιδιαίτερα αν η Τουρκία ενταχθεί στην ευρασιατική δομή.
Όπως τόνισε ο Δρ. Γρίβας, τώρα είναι η ιδανική στιγμή για την Ελλάδα να προχωρήσει σε επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ν. μ. χωρίς φοβικά σύνδρομα, καθώς η Τουρκία δεν θα είναι σε θέση να κάνει πράξη την απειλή πολέμου. Η Ελλάδα δυστυχώς εμφανίζεται τόσο άκαμπτα υπέρ του διεθνούς δικαίου όταν πρόκειται για άλλες χώρες όπως με την Ουκρανία, εν προκειμένω, ενώ δεν τολμάει να εφαρμόσει το Διεθνές Δίκαιο στο Αιγαίο. Όταν η Τουρκία ζητά αποστρατικοποιημένα νησιά και απειλεί την ίδια την υπόσταση μας, εμείς πρέπει να κάνουμε τολμηρές κινήσεις που θα γίνουν σεβαστές από τη Δύση σε μια στιγμή που οι ΗΠΑ είναι σε αμηχανία. Το διεθνές σύστημα δεν έχει ιεραρχική δομή και ο ρόλος των μικρών κρατών είναι πάντα σημαντικός παράγοντας, όπως είδαμε και με την κρίση των πύραυλων στην Κούβα. Άρα, δεν πρέπει να εκτελούμε εντολές ανώτερων αλλά πρέπει να είμαστε ένα βήμα μπροστά από τον αντίπαλο. Ο πόλεμος αυτός αποτελεί αλλαγή παραδείγματος στον πλανήτη που έχει κινδύνους αλλά και ευκαιρίες για εμάς εντός του Δυτικού κόσμου αρκεί να τολμήσουμε να διεκδικήσουμε τα συμφέροντα μας τη στιγμή που η Τουρκία δεν δύναται να συνεχίζει το αναθεωρητισμό της σε μια περίοδο καταδίκης των εισβολών και της καταπάτησης του Διεθνούς Δικαίου.
Ο Επίκουρος Καθηγητής Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών Πανεπιστημίου Πειραιώς Δρ. Διονύσιος Τσιριγώτης ανέφερε ότι ο πόλεμος ήταν αποτέλεσμα των αθετημένων υποσχέσεων της Δύσης για μη επέκταση του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη στη βάση της συμφωνίας του 1990 για την επανένωση της Γερμανίας. Αυτό δεν τηρήθηκε και το ΝΑΤΟ περικύκλωσε την Ρωσία. Μάλιστα, οι ρωσικές επιχειρήσεις στην Γεωργία το 2008 και στην Ουκρανία το 2014 αποτελούν απαντήσεις της Ρωσίας στην μη τήρηση των υποσχέσεων περί μη ανατολικής επέκτασης του ΝΑΤΟ. Το διακύβευμα για Ουάσινγκτον και Μόσχα συνίσταται στις ανταγωνιστικές τους στρατηγικές. Έχουμε, από τη μια μεριά, τις ρεβιζιονιστικές επιδιώξεις Κίνας και Ρωσίας σε αντιδιαστολή με τα διαχρονικά συμφέροντα των ΗΠΑ και της Δύσης. Η Ρωσία προσπαθεί να διασφαλίσει την εσωτερική και εξωτερική της κυριαρχία στα εδάφη της πρώην ΕΣΣΔ. Η Ρωσία επιδιώκει την αλλαγή των πολίτικων συσχετισμών στην Ουκρανία μέσω ένοπλης βίας. Αυτή η στρατηγική μπορεί να οδηγήσει σε αδιέξοδο την Ρωσία αφού αντιμετωπίζει μια ασύμμετρη απειλή. Η Ουκρανία εξοπλίζεται από το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ κάτι που δεν θα μπορέσει να δαμάσει η Ρωσική πολεμική μηχανή. Παρά τον ισχυρό συντελεστή ισχύος, η Ρωσία δεν μπορεί να επιφέρει μια αποφασιστική νίκη αφού δύο εκ διαμέτρου αντίθετες στρατηγικές συγκρούονται στην Ουκρανία και η Ουκρανία αμύνεται με αποφασιστικότητα καθώς είναι σε νόμιμη άμυνα. Η Ουκρανία μάχεται για την επιβίωση της ενώ η Ρωσία παλεύει για την αύξηση της επιρροής και της ισχύος της στην περιοχή. Συνεπώς, η Ρωσία μπορεί να χάσει τον πόλεμο αν και είναι ισχυρότερη στρατιωτικά καθώς η Ουκρανία συνεπικουρείται από τη Δύση η οποία έχει επιφέρει ισχυρότατες οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία οι οποίες μπορούν να εξοντώσουν την Ρωσία και να την οδηγήσουν σε στρατηγική ήττα.
Ο Επίκουρος Καθηγητής Εθνικής Ασφάλειας στο Rabdan Academy-Abu Dhabi & Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του ΚΕΔΙΣΑ Δρ. Σπύριδων Πλακούδας αναφέρθηκε σε όλες τις φάσεις του πολέμου και είπε ότι η Ρωσία έχει αποτύχει οικτρά εκτός από την περίπτωση της Μαριούπολης. Στην επόμενη φάση, η Ρωσία θα επικεντρωθεί στο Ντονμπάς δεσμεύοντας και την ανάλογη ισχύ. Κατά τη γνώμη του, ο ρωσικός στρατός έχει πολλές παθογένειες παρότι είναι ένας στρατός που πολέμησε στη Συρία αλλά και στην Κριμαία το 2014. Οι Ουκρανοί παρέταξαν μια αξιοσημείωτη άμυνα προς έκπληξη και της Δύσης. Στην αρχή, οι Ρώσοι προέλασαν μέχρι το Κίεβο εντός 72 ωρών αλλά μετά δεν είχαν ανάλογη εξέλιξη. Αναμένουμε λοιπόν την εκδήλωση μιας πιο ισχυρής επίθεσης του ρωσικού στρατού στο Ντονμπάς όπου και θα ζητήσει παράδοση από τους Ουκρανούς, αρκεί η Ρωσία να διδαχθεί από τα μέχρι σήμερα λάθη της. Κλείνοντας την εισήγησή του ο Δρ. Πλακούδας τόνισε ότι δεν νικάει πάντα ο πιο ισχυρός αλλά ο πιο προσαρμοστικός παίκτης.
Μετά το πέρας των εισηγήσεων των ομιλητών, ακολούθησαν ερωτήσεις του κοινού. Ο Δρ. Μπανούτσος έκανε μια ερώτηση για τα όπλα ηλεκτρομαγνητικού παλμού και τον ανταγωνισμό των Μεγάλων Δυνάμεων σε αυτό τον τομέα. Ο κ. Τζούμης και ο κ. Μπαλτζώης απάντησαν ότι οι ΗΠΑ αλλά και η Ρωσία διαθέτουν υπερηχητικούς πυραύλους, τακτικά πυρηνικά όπλα αλλά και διηπειρωτικούς πυραύλους βεληνεκούς μέχρι και 5,500 χιλιόμετρα. Σε ερώτηση για την εκτιμώμενη διάρκεια του πολέμου, ο κ. Μπαλτζώης είπε ότι δεν είναι αισιόδοξος για την έκβαση του πολέμου καθώς υπάρχουν αντιξοότητες ενώ ο Δρ. Πλακούδας είπε ότι αναμένει μια εκεχειρία στο Ντονμπάς και όχι μία συνολική ειρηνευτική συμφωνία. Ο Δρ. Μπανούτσος ρώτησε αν οι Ρώσοι θέλουν να καταστήσουν την Ουκρανία περίκλειστη χώρα. Ο κ. Μπαλτζώης είπε ότι η Ρωσία δεν ενδιαφέρεται για το Κίεβο ούτε να επεκταθεί στην Οδησσό και την Υπερδνειστερία. Εκτιμά ότι θα επικεντρωθεί στο Ντονμπάς οπού θα περικυκλώσει τον ουκρανικό στρατό. Δεν θέλει να την κάνει περίκλειστη χώρα παρά μόνο να ενώσει το Ντονμπάς με την Κριμαία μέσω Μαριούπολης και να κάνει την Αζοφική θάλασσα ρωσική λίμνη. Οι Ρώσοι θα κρατήσουν και την Χερσώνα για την τροφοδοσία της Κριμαίας με νερό.
Σε ερώτηση από το κοινό για το αν το Αιγαίο είναι ελληνική λίμνη, ο Δρ. Γρίβας απάντησε ότι το Αιγαίο δεν είναι απλώς μια θάλασσα αλλά μια νησιωτική στεριά. Η μη επέκταση στα 12 ναυτικά μίλια είναι απαράδεκτη θέση. Η Ελλάδα πρέπει να γίνει κυρίαρχη στην περιοχή διότι ανήκει στο Δυτικό σύμπλοκο ενώ η Τουρκία δεν ανήκει. Σε ερώτημα του Δρ. Σφαέλου ως προς το γιατί δεν λέμε κάτι ως Ελλάδα για την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο με αφορμή την Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ο Δρ. Πλακούδας απάντησε ότι δεν αξιοποιούμε όλα τα διπλωματικά μας πλεονεκτήματα και δεν ζητάμε ανταλλάγματα για ότι δίνουμε. Επίσης, τόνισε ότι πρέπει να αποβάλλουμε τα φοβικά μας σύνδρομα και την πολιτική του κατευνασμού. Σε ερώτηση για τον Ευρωστρατό, ο κ. Μπαλτζωης είπε ότι οι ΗΠΑ δεν αφήνουν να δημιουργηθεί Ευρωστρατός λόγω ΝΑΤΟ. Ο Δρ. Ανδρέας Γ. Μπανούτσος έκλεισε την εκδήλωση λέγοντας ότι βρισκόμαστε στην αρχή ενός παγκόσμιου οικονομικού πολέμου με απρόβλεπτες συνέπειες για την ανθρωπότητα.
