Ελληνικά
Γράφει ο Πέτρος Παπαντωνάκος, Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση το τελευταίο διάστημα ωθεί ανοιχτά τις ευρωπαϊκές εταιρείες να αγοράζουν υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) από τις ΗΠΑ, καθώς μειώνεται σταδιακά το μερίδιο της Ρωσίας στις ευρωπαϊκές ενεργειακές εισαγωγές. «Το πολιτικό μήνυμα που δίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι ότι υπάρχουν σοβαροί λόγοι για τις ευρωπαϊκές εταιρείες να βρουν καλές τιμές στις ΗΠΑ», είχε δηλώσει τον Απρίλιο στο Bloomberg ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα. «Υπάρχει μια μεγάλη ευκαιρία να αυξηθούν οι εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ», πρόσθεσε. Λίγες εβδομάδες αργότερα, στις 6 Μαΐου, η Επιτροπή δημοσίευσε έναν Οδικό Χάρτη για την εκμηδένιση των εισαγωγών ρωσικών καυσίμων από την ΕΕ έως το τέλος του 2027. Ο Χάρτης περιλαμβάνει το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και το ουράνιο.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή φαίνεται αποφασισμένη να διακόψει κάθε ροή ρωσικού φυσικού αερίου (κυρίως) και πετρελαίου – ουρανίου (δευτερευόντως) εντός της ΕΕ. Πέραν της απεξάρτησης από τη Ρωσία, η Επιτροπή επιχειρεί να επιτύχει και τον κατευνασμό του Αμερικανού Προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, προκειμένου να αποφύγει την επιβολή αμερικανικών δασμών στα προϊόντα της ΕΕ. Ωστόσο, ο Ντόναλντ Τραμπ δείχνει ιδιαίτερα απαιτητικός απέναντι στην Ένωση. Μεταξύ άλλων, απαιτεί η ΕΕ να αγοράσει περισσότερο LNG από τις ΗΠΑ, ενώ τίθεται και ως προϋπόθεση για να μην επιβληθούν σημαντικοί δασμοί στα ευρωπαϊκά προϊόντα.
Αυτό γεννά προβληματισμούς. Δρα η ΕΕ με ελεύθερη βούληση ή ως θύμα εκβιασμού από τον Τραμπ; Επιπλέον, προκύπτει και ένα άλλο ερώτημα. Το ρωσικό φυσικό αέριο μέσω αγωγών είναι πιο φθηνό από το μακρινό αμερικανικό LNG. Η ΕΕ ισχυρίζεται πως δεν εμπιστεύεται τη Ρωσία και επιδιώκει να εκμηδενίσει την ενεργειακή εξάρτηση από αυτήν. Προς αυτόν τον σκοπό αυξάνει τις εισαγωγές LNG από τις ΗΠΑ. Είναι όμως οι ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ άξιες εμπιστοσύνης; Μήπως η ΕΕ αποδεσμεύεται από μια εξάρτηση και «σέρνεται» σε μια άλλη; Μήπως θα έπρεπε να διατηρήσει μια ισορροπία όπου το ενεργειακό της μείγμα δεν θα εξαρτάται υπερβολικά από έναν συγκεκριμένο προμηθευτή αλλά θα υπάρχει ευελιξία και διαφοροποίηση μεταξύ πολλών προμηθευτών; Σε ένα τέτοιο σενάριο η ΕΕ θα έπρεπε να μειώσει μεν την εξάρτηση από τη Ρωσία, αυξάνοντας το μερίδιο άλλων προμηθευτών, όπως οι ΗΠΑ, αλλά όχι να διακόψει πλήρως τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου.
Με αφορμή τη δημοσίευση του Οδικού Χάρτη για την απεξάρτηση από τα ρωσικά καύσιμα, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είχε δηλώσει: «Ο πόλεμος στην Ουκρανία αποκάλυψε βάναυσα τους κινδύνους εκβιασμού, οικονομικού εξαναγκασμού και κραδασμών στις τιμές. Με το REPowerEU έχουμε διαφοροποιήσει τον ενεργειακό μας εφοδιασμό και έχουμε μειώσει δραστικά την προηγούμενη εξάρτηση της Ευρώπης από ρωσικά ορυκτά καύσιμα. Ήρθε η ώρα η Ευρώπη να διακόψει πλήρως τους ενεργειακούς δεσμούς με έναν αναξιόπιστο προμηθευτή».
Πέραν αυτών, έγινε γνωστό πρόσφατα πως οι ΗΠΑ εξετάζουν τρόπους με τη Ρωσία για την επαναφορά του ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, πιθανόν στο πλαίσιο μιας ειρηνευτικής συμφωνίας με την Ουκρανία. Οι ΗΠΑ θα αποκόμιζαν μεγάλα κέρδη αν μειωνόταν περαιτέρω το ρωσικό αέριο στην Ευρώπη. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της S&P Global, τα επόμενα χρόνια θα εξαρτηθούν από τις σχέσεις Ευρώπης – Ρωσίας επενδύσεις ύψους 120 δισεκατομμυρίων δολαρίων στη βιομηχανία LNG των ΗΠΑ. Συνεπώς, οι συζητήσεις ΗΠΑ-Ρωσίας για επαναφορά των ροών ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, οι οποίες επιβεβαιώθηκαν από το Κρεμλίνο, προκαλούν ερωτήματα ως προς τα ανταλλάγματα που θα αποκομίσουν οι ΗΠΑ.
Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί πως Αμερικανοί επενδυτές έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για να αποκτήσουν μερίδιο τόσο στον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 2 (που συνδέει τη Γερμανία με τη Ρωσία), όσο και στον αγωγό TurkStream, ο οποίος συνδέει τη Ρωσία με Τουρκία και Ευρώπη, ενώ είναι ο μόνος αγωγός που βρίσκεται ακόμη σε λειτουργία για τη μεταφορά ρωσικού αερίου σε ευρωπαϊκό έδαφος. Ένα άλλο πεδίο στο οποίο εμπλέκονται οι ΗΠΑ είναι η εκμετάλλευση των ορυκτών πρώτων υλών της Ουκρανίας, μετά τη συμφωνία των δύο χωρών το προηγούμενο χρονικό διάστημα. Σε αυτό το πλαίσιο, η επίτευξη ειρήνης στην περιοχή θα ήταν απαραίτητη για τους Αμερικανούς, προκειμένου να προχωρήσουν οι επενδύσεις, μαζί με την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας.
Τον Απρίλιο ο Ντόναλντ Τραμπ είχε δηλώσει σε μια συνέντευξη τύπου πως η ΕΕ πρέπει να δεσμευτεί ότι θα δαπανήσει 350 δισεκατομμύρια δολάρια για να αγοράσει αμερικανική ενέργεια, προκειμένου να εκμηδενιστεί το αμερικανικό εμπορικό έλλειμμα μαζί της. Συγκεκριμένα, ο Τραμπ είχε δηλώσει: «Έχουμε έλλειμμα με την Ευρωπαϊκή Ένωση 350 δισεκατομμυρίων δολαρίων και αυτό θα εξαφανιστεί γρήγορα. Ένας από τους τρόπους με τους οποίους αυτό μπορεί να εξαφανιστεί εύκολα και γρήγορα είναι ότι θα πρέπει να αγοράζουν την ενέργεια από εμάς … μπορούν να την αγοράσουν, μπορούμε να εξαφανίσουμε 350 δισεκατομμύρια δολάρια σε μία εβδομάδα. Πρέπει να αγοράσουν και να δεσμευτούν ότι θα αγοράσουν μια παρόμοια ποσότητα ενέργειας».
Εντός της ΕΕ υπάρχουν αντιδράσεις και ανησυχίες ως προς το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για απεξάρτηση της Ένωσης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. Κράτη μέλη όπως η Σλοβακία και η Ουγγαρία, που είναι εξαρτημένα από το ρωσικό πετρέλαιο, τάσσονται κατά του σχεδίου. Η Επιτροπή διαμηνύει ότι δεν θα κάνει πίσω, ακόμα και αν δεν υπάρχει ομοφωνία στην υιοθέτηση του σχεδίου. Ταυτόχρονα, ευρωπαϊκές εταιρείες που έχουν υπογράψει μακροπρόθεσμες συμβάσεις αγοράς φυσικού αερίου με τη ρωσική Gazprom λένε ότι υπάρχουν νομικά εμπόδια στο να διακόψουν αυτές τις συμβάσεις. Και πάλι, η Επιτροπή εξετάζει τρόπους για να ξεπεραστούν αυτά τα νομικά εμπόδια. Η ΕΕ προσπαθεί ακόμη να τροποποιήσει τη δική της νομοθεσία για το μεθάνιο ώστε να αρθούν οι όποιοι περιορισμοί για το αμερικανικό LNG και να διευκολύνει τους Αμερικανούς εξαγωγείς.
Είναι αυτές οι ενέργειες της ΕΕ «πολύ κακό για το τίποτα»; Οδηγείται σε μια νέα ενεργειακή εξάρτηση, προσπαθώντας να απεμπλακεί από μια άλλη; Ο χρόνος θα δείξει.
Πηγές
Trump says EU must buy $350B of US energy to get tariff relief – POLITICO
EU’s Costa Says Russian LNG Phase-Out Makes Room for US Supplies – Bloomberg
S&P: Η σχέση Ρωσίας – Ευρώπης θα κρίνει επενδύσεις 120 δισ. σε LNG στις ΗΠΑ
Κομισιόν: Πώς η ΕΕ θα απεξαρτηθεί από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα
Συζητήσεις Βουλγαρίας με αμερικανικό fund για τον TurkStream
ΕΕ: Αλλάζει τους δικούς της κανόνες για να εισάγει περισσότερο LNG από ΗΠΑ
Κομισιόν: Τα ερωτηματικά στο σχέδιο για απεξάρτηση της ΕΕ από τα ρωσικά καύσιμα