Ελληνικά
Γράφει η Άρτεμις Πυρίνη, Φοιτήτρια Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Πειραιά
Στον απόηχο των αιματηρών τρομοκρατικών επιθέσεων της 13ης Νοεμβρίου 2015 στο Παρίσι η γαλλική εθνοσυνέλευση ενέκρινε την τρίμηνη παράταση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, ύστερα από αίτημα του Γάλλου Προέδρου Φρανσουά Ολάντ. Ακόμη, υπάρχει ο φόβος για χρήση χημικών όπλων από τους Ισλαμιστές τρομοκράτες αλλά και για περαιτέρω επιθέσεις μιας και οι Τζιχαντιστές απειλούν ακόμα τη Γαλλία.
Έτσι, η Γαλλία κάλεσε τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) να συνδράμουν επικαλούμενη το Άρθρο 42 (7) της Συνθήκης για την ΕΕ (Συνθήκη Λισσαβόνας) το οποίο υπαγορεύει ότι: » Σε περίπτωση κατά την οποία το κράτος μέλος δεχθεί ένοπλη επίθεση στο έδαφός του, τα άλλα κράτη μέλη οφείλουν να του παράσχουν βοήθεια και συνδρομή με όλα τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Αυτό δεν επηρεάζει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας ορισμένων κρατών μελών.» . Επίσης στο άρθρο 222 γίνεται λόγος για την »ρήτρα αλληλεγγύης» κατά την οποία τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν κοινή δράση, δίνοντας έτσι έναν διακυβερνητικό ρόλο στα θεσμικά όργανα της ΕΕ.
Ωστόσο, παρότι η ΕΕ έχει και την ΚΕΠΠΑ ( Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας) δε θα πρέπει να βιαστούμε να συμπεράνουμε πως τα κράτη θα ενωθούν σε μια κοινή αμυντική πολιτική και αυτό γιατί η Γαλλία θα λάβει βοήθεια από κάθε κράτος μέλος σε διμερές επίπεδο, με την ΕΕ να λειτουργεί διαμεσολαβητικά.
Ωστόσο, εύλογα δημιουργείται το ερώτημα »και γιατί η Γαλλία δε στράφηκε απευθείας στο ΝΑΤΟ και αρκείται στη διεξαγωγή διμερών συζητήσεων με τα κράτη μέλη της ΕΕ για χορήγηση βοήθειας;»
Το ερώτημα αυτό απαντάται με μια συνοπτική ματιά στις διπλωματικές κινήσεις και τις ιστορικές προτιμήσεις της χώρας.
Το ζήτημα της ασφάλειας ήταν ανέκαθεν κυρίαρχο στη γαλλική ατζέντα. Τα τέσσερα μεγάλα προβλήματα που κλήθηκε μεταπολεμικά να αντιμετωπίσει η Γαλλία ήταν η ισορροπία στη Δυτική Ευρώπη, ο έλεγχος με ταυτόχρονη συγκράτηση της Γερμανίας, ισόρροπες ατλαντικές σχέσεις και ισορροπία με τις ηπειρωτικές δυνάμεις της Ανατολικής Ευρώπης. Ωστόσο ταυτόχρονα καλούνταν να ανταπεξέλθει στο εθνικό της γόητρο που την ήθελε μεγάλη δύναμη στη διεθνή πολιτική σκηνή.
Όσον αφορούσε τη δημιουργία μιας ένωσης των ευρωπαϊκών κρατών η Γαλλία με τον Ντε Γκωλ ήταν πάντα υπέρ μιας θεσμικής, πολιτικής και αμυντικής συνεργασίας με διακυβερνητικό χαρακτήρα, στην οποία, όμως, θα κατέχει πρωταρχικό ρόλο. Άλλωστε, η κοινή ευρωπαϊκή πολιτική θα συνέβαλλε στην αναβάθμιση της γαλλικής ισχύος διεθνώς μιας και επιθυμούσε τόσο να ανήκει στην ομάδα των μεγάλων δυνάμεων. Αναφορικά με την Ατλαντική Συμμαχία, θεωρούνταν πως περιόριζε την ανεξάρτητη γαλλική εξωτερική πολιτική , εξ’ού και η γαλλική αποχώρηση από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ τον Μάρτιο του 1966.
Δεν πρέπει να παραβλέπουμε το γεγονός πως η Γαλλία κατέχει πυρηνικά, τα οποία λειτουργούν ως »equilizer», δηλαδή ως εξισωτής ισχύος με τα υπόλοιπα ισχυρά κράτη στο διεθνές σύστημα. Δεν εμπιστευόταν τις πυρηνικές εγγυήσεις των ΗΠΑ, ωστόσο επί Προεδρίας Φρανσουά Μιτεράν το 1984, κινήθηκε πιο φιλικά προς την Ατλαντική Συμμαχία καθότι υποστήριξε πως μια Ευρωπαϊκή Αμυντική Συμμαχία δε θα την αντικαθιστούσε, εξαιτίας του αμερικανικού πυρηνικού οπλοστασίου. Τα πυρηνικά της πάντως η Γαλλία τα κρατάει για την εξυπηρέτηση της δικής της αποτρεπτικής στρατηγικής. Έτσι, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και μετά από αυτόν, συνειδητοποιούν οι Γάλλοι πως η παρουσία των ΗΠΑ στην Ευρώπη είναι αναγκαία και για την αξιοπιστία του δικού τους πυρηνικού δόγματος ενώ παράλληλα πρέπει να διασφαλίσουν τον εθνικό τους χαρακτήρα και τους στόχους τους.
Στις αρχές του 1990, η Γαλλία υποστηρίζει τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Αμυντικής Ταυτότητας, καθώς το τέλος του Ψυχρού Πολέμου σηματοδότησε την απαρχή ενός κόσμου πιο άναρχου και ανασφαλή.
Οι προσπάθειες, ωστόσο, των Ευρωπαίων για ανάπτυξη στρατηγικής αυτονομίας απέτυχαν, ενώ παράλληλα οι Γάλλοι σε συνδυασμό με τη συμμετοχή τους στο ΝΑΤΟ (στο οποίο ανακοινώθηκε η επιστροφή το 2009, με την προσδοκία να δοθεί ένας πιο αξιοπρεπής ρόλος στη Γαλλία στα πλαίσια της συμμαχίας) επιδίωκαν την προώθηση της ευρωπαϊκής άμυνας.
Στην ουσία, μελετώντας τις ιστορικές καταβολές της Γαλλικής διπλωματίας αντιλαμβανόμαστε, αρχικά πως το κομμάτι της ΚΕΠΠΑ της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι δυσλειτουργικό, διότι τα κράτη δεν έχουν φτάσει στο σημείο εμβάθυνσης της ενοποίησης στο σημείο που απαιτείται για τη χάραξη κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής για την ασφάλεια. Έπειτα, παρότι οι Γάλλοι πολλάκις προσπάθησαν να αναπτύξουν περισσότερο την ιδέα μιας »ευρωπαϊκής ομάδας κρούσης» δεν τα κατάφεραν και τώρα κινούνται τυπικά με το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γνωρίζοντας πως τον κυρίαρχο λόγο του σχεδιαστή της ευρωπαϊκής άμυνας και ασφάλειας κατέχουν οι Αμερικάνοι. Έτσι με την χρήση του άρθρου 42(7) της Συνθήκης της Λισαβόνας , της δόθηκε η ευκαιρία να επιχειρήσει την ανάληψη ηγετικού ρόλου μέσα στα πλαίσια της ΕΕ καλώντας τα κράτη μέλη σε σύμπραξη για την αντιμετώπιση της Ισλαμιστικής τρομοκρατίας. Μην ξεχνάμε πως οι ΗΠΑ είναι ήδη εμπλεκόμενες στη Συρία, οπότε η Γαλλία τεχνικά έχει ήδη τη στήριξή τους, χωρίς να χρειαστεί μια πιο εκτενή αναφορά στο ΝΑΤΟ. Ωστόσο, το πως θα εξελιχθούν τα γεγονότα και οι στρατηγικές επιλογές θα φανούν με το πέρασμα του χρόνου.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Αρβανιτόπουλος Κ. , Ήφαιστος Π. (2000). Ευρωατλαντικές Σχέσεις. Αθήνα: Ποιότητα
EUR-Lex (nd). The Treaty of Lisbon. Ανακτήθηκε από: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=OJ:C:2007:306:TOC
Friedman G. ( 2012, May) France’s Strategy. Stratfor Global Intelligence. Ανακτήθηκε από: https://www.stratfor.com/weekly/frances-strategy
Ήφαιστος Π. (2000). Διπλωματία και Στρατηγική των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων: Γαλλίας, Γερμανίας, Μεγάλης Βρετανίας. Αθήνα: Ποιότητα
History (nd) Cold war 1966: French Withdrew Navy from NATO. Ανακτήθηκε από: http://www.history.com/this-day-in-history/french-withdraw-navy-from-nato
Naftemporiki.gr ( 2015, Νοέμβριος). H γαλλική κυβέρνηση ενέκρινε την τρίμηνη παράταση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Naftemporiki [online]. Ανακτήθηκε από: http://www.naftemporiki.gr/story/1032685/gallia-i-ethnosuneleusi-enekrine-tin-trimini-paratasi-tis-katastasis-ektaktis-anagkis#null