Ελληνικά
Γράφει ο Πέτρος Γκάτζιος, Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ
Στις 17/10/2019, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο[1] (Συμπεράσματα, παρ. 1), κατόπιν παρότρυνσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής[2], επικύρωσε τη Συμφωνία για την Αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου (ΗΒ) από την ΕΕ και την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας, ενώ ενέκρινε και την νέα πολιτική διακήρυξη η οποία καθορίζει το πλαίσιο της μελλοντικής τους σχέσης (Συμπεράσματα, παρ.2).
Για να γίνει αυτό, το ΗΒ αποδέχτηκε τους τελωνειακούς ελέγχους στα «σημεία εισόδου», γεγονός που επιτρέπει την αποφυγή συνοριακών ελέγχων στη νήσο της Ιρλανδίας, προστατεύει την οικονομία του συνόλου των νησιών και τη συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής (Μπέλφαστ), ενώ διασφαλίζει την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς.
Με το αναθεωρημένο πλέον πρωτόκολλο[3], οι διαπραγματευτές της ΕΕ και του ΗΒ, βρήκαν έναν νέο τρόπο επίτευξης του στόχου της αποφυγής των τελωνειακών συνόρων στη νήσο της Ιρλανδίας, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα ότι η Βόρεια Ιρλανδία παραμένει μέρος του τελωνειακού εδάφους του ΗΒ. Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα στους κατοίκους της Βορείου Ιρλανδίας, να αποφασίσουν μόνοι τους πώς θα συνεχίσουν σε τέσσερα χρόνια.
Η λύση στηρίζεται σε τέσσερα βασικά στοιχεία:
Πρώτον, η Βόρειος Ιρλανδία θα εξακολουθήσει να ευθυγραμμίζεται με ένα περιορισμένο σύνολο κανόνων της ΕΕ, ιδίως όσον αφορά τα εμπορεύματα. Αυτό σημαίνει ότι όλες οι εφαρμοστέες διαδικασίες για τα εμπορεύματα θα γίνουν στα σημεία εισόδου στη Βόρεια Ιρλανδία και όχι σε όλο το νησί. Για το σκοπό αυτό, οι βρετανικές αρχές θα είναι υπεύθυνες για την εφαρμογή του τελωνειακού κώδικα της Ένωσης στη Βόρειο Ιρλανδία.
Δεύτερον, η Βόρεια Ιρλανδία θα παραμείνει στο τελωνειακό έδαφος του ΗΒ. Ως εκ τούτου, θα ωφεληθεί από τη μελλοντική εμπορική πολιτική του ΗΒ, ενώ θα παραμείνει επίσης σημείο εισόδου στην ενιαία αγορά. Οι αρχές του ΗΒ θα μπορούν να εφαρμόζουν τιμολόγια σε προϊόντα που προέρχονται από τρίτες χώρες, εφόσον τα εμπορεύματα που εισέρχονται στη Βόρειο Ιρλανδία δεν κινδυνεύουν να εισέλθουν στην ενιαία αγορά. Ωστόσο, για εμπορεύματα που κινδυνεύουν να εισέλθουν στην ενιαία αγορά, οι αρχές του ΗΒ θα εφαρμόσουν τα τιμολόγια της ΕΕ.
Τρίτον, συμφωνήθηκε να αποφευχθεί η στρέβλωση του ανταγωνισμού στο εσωτερικό της ενιαίας αγοράς αγαθών.
Τέταρτον, εξασφαλίστηκε η μακροπρόθεσμη δημοκρατική στήριξη για την εφαρμογή. Τέσσερα έτη μετά την έναρξη ισχύος του πρωτοκόλλου, οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι της Βόρειας Ιρλανδίας θα μπορούν να αποφασίζουν, με απλή πλειοψηφία, εάν θα συνεχίσουν να εφαρμόζουν τους σχετικούς κανόνες της Ένωσης στη Βόρειο Ιρλανδία ή όχι.
Τα παραπάνω σημαίνουν πως είναι οι αρχές του ΗΒ που θα ελέγχουν τα εμπορεύματα από βρετανικούς λιμένες προς τη Βόρεια Ιρλανδία και από εκεί ενδεχομένως στην ενιαία αγορά της ΕΕ.
Είναι οι Βρετανοί τελωνειακοί υπάλληλοι που θα πρέπει να αποφασίσουν αν τα εμπορεύματα πρέπει να πληρώσουν τα τιμολόγια της ΕΕ ή όχι (διότι μπορεί να διαβεβαιωθεί ότι δεν θα συνεχίσουν στην ΕΕ).
Και είναι οι βρετανοί κτηνίατροι που θα κάνουν τους κρίσιμους ελέγχους για την καλή μεταχείριση των ζώων και την ασφάλεια των τροφίμων στα σύνορα, διασφαλίζοντας ότι καμία άρρωστη αγελάδα ή σάπιο βοδινό δεν εισέρχεται στο έδαφος της ΕΕ.
Πρέπει να επισημανθεί πως όλα τα υπόλοιπα στοιχεία της Συμφωνίας Αποχώρησης παραμένουν αμετάβλητα ως προς την ουσία, σύμφωνα με τη συμφωνία που επιτεύχθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2018 επί πρωθυπουργίας κας Μέι[4] (δικαιώματα των πολιτών, οικονομικός διακανονισμός, υποθέσεις που καταλήγουν στο ευρωπαϊκό δικαστήριο, διακυβέρνηση, πρωτόκολλα για το Γιβραλτάρ και την Κύπρο, καθώς και μια σειρά άλλων ζητημάτων διαχωρισμού).
Τέλος, το ΗΒ και η ΕΕ, συμφώνησαν και το μοντέλο της μελλοντικής οικονομικής σχέσης το οποίο θα βασίζεται σε εκείνο της Συμφωνίας Ελευθέρων Συναλλαγών (ΣΕΣ)[5]. Η Πολιτική Διακήρυξη, προβλέπει πλέον μια φιλόδοξη «ΣΕΣ» με μηδενικούς δασμούς και ποσοστώσεις μεταξύ της ΕΕ και του ΗΒ, με ισότιμους όρους ανταγωνισμού για ανοικτό και δίκαιο ανταγωνισμό, λαμβάνοντας υπόψη την οικονομική συνδεσιμότητα και τη γεωγραφική εγγύτητα του ΗΒ.
Επόμενα Βήματα
Πριν τεθεί σε ισχύ, η Συμφωνία Αποχώρησης πρέπει να επικυρωθεί από την ΕΕ και το ΗΒ. Για την ΕΕ, το Συμβούλιο της ΕΕ πρέπει να επιτρέψει την υπογραφή της Συμφωνίας Αποχώρησης, πριν την αποστείλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το ΗΒ από την πλευρά του πρέπει να κυρώσει τη συμφωνία σύμφωνα με τις δικές του συνταγματικές ρυθμίσεις[6].
Η Βουλή των Κοινοτήτων συνεδριάζει εκτάκτως αύριο με τον Πρωθυπουργό κ. Τζόνσον να παρομοιάζει την ψηφοφορία ως μια υπόθεση της «δικής του συμφωνίας» εναντίον «καμίας συμφωνίας» (άτακτο Brexit).
Για να γίνει αυτό, χρειάζεται όμως 320 ψήφους. Μέχρι στιγμής έχει 259 «σίγουρες» ψήφους από το κόμμα του. Χρειάζεται 61 ακόμη με τον ηγέτη του Εργατικού κόμματος κ. Κόρμπιν να αρνείται τη συμφωνία και να απειλεί με διαγραφή όποιον παρεκκλίνει από την επίσημη γραμμή, ενώ το σύμμαχο «Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα της Βόρειας Ιρλανδίας» τάσσεται κατά.
Με τα σημερινά δεδομένα ο κ. Τζόνσον δεν συγκεντρώσει τον αναγκαίο αριθμό ψήφων, και θα αναγκασθεί να ζητήσει από την ΕΕ νέα τρίμηνη αναβολή του Brexit, όπως επιτάσσει ο νόμος που ψηφίσθηκε τον Σεπτέμβριο από την Βουλή των Κοινοτήτων (Benn/Burt Act).
Πιθανότητα αυτό τον ευνοεί, καθώς μπορεί να ζητήσει εκλογές τις οποίες διακαώς επιθυμούσε τις προηγούμενες εβδομάδες αλλά δεν του το επέτρεπε η Βουλή. Επιπλέον αφού επετεύχθη συμφωνία με αυτόν τον τρόπο αποδυναμώνει και τον κ. Φάρατζ και το κόμμα Brexit οι οποίοι δεν θα έχουν πλέον κανένα σημαντικό επιχείρημα εναντίον του.
Αν από την άλλη μεριά, επικυρωθεί, τότε το ΗΒ θα εισέλθει σε μία μεταβατική περίοδο 14 μηνώ, όπου οι σχέσεις με την ΕΕ θα παραμείνουν αμετάβλητες μέχρι την αποχώρηση. Παράλληλα θα ξεκινήσουν άμεσα διαπραγματεύσεις για την επίτευξη συμφωνίας εμπορίου με την Ένωση. Σε περίπτωση τέλος που δεν δοθεί παράταση, το ενωσιακό δίκαιο παύει να ισχύει την 1/11/2019!
Πηγές
[1] https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2019/10/17/european-council-art-50-conclusions-17-october-2019/
[2] https://ec.europa.eu/commission/sites/beta-political/files/letter_president_juncker_to_president_tusk_0.pdf
[3] https://ec.europa.eu/commission/sites/beta-political/files/revised_withdrawal_agreement_including_protocol_on_ireland_and_nothern_ireland.pdf
[4] https://ec.europa.eu/commission/sites/beta-political/files/draft_withdrawal_agreement_0.pdf
[5] https://ec.europa.eu/commission/sites/beta-political/files/revised_withdrawal_agreement_including_protocol_on_ireland_and_nothern_ireland.pdf
[6] https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_19_6120