Koraki-small

Προς μία κοινή Ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά;

Posted on Άννα ΚοράκηPosted in Αναλύσεις, ΕΕ & ΝΑΤΟ, Ενεργειακή Ασφάλεια

Γράφει η Άννα Κοράκη, Δόκιμη Αναλύτρια ΚΕΔΙΣΑ

Η ενέργεια αποτέλεσε σημαντικό ζήτημα για την Ευρώπη, ήδη από τη συγκρότηση των Κοινοτήτων Άνθρακα και Χάλυβα, τον πρόδρομο της σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης το 1952. Σήμερα, τίθεται το ζήτημα συγκρότησης μίας ενιαίας ενεργειακής αγοράς που θα μπορούσε μελλοντικά να οδηγήσει σε μία Ενεργειακή Ένωση. Ταυτόχρονα, η ενέργεια επηρεάζει όλους τους τομείς της καθημερινότητας των πολιτών και για το λόγο αυτό, αποτελεί σημείο έντονου εθνικού ενδιαφέροντος.

Αρχικά, θα πρέπει να αναφερθεί ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί τον μεγαλύτερο εισαγωγέα ενέργειας παγκοσμίως, κάτι που της στοιχίζει κάθε χρόνο 350 δισ. ευρώ. Η μείωση αυτού του κόστους θα οδηγούσε σε τόνωση των εθνικών οικονομιών αλλά και σε μικρότερη έκθεση της Ε.Ε. σε εξωτερικούς παράγοντες που δεν δύναται να καθορίσει, αλλά εξακολουθούν να επηρεάζουν την εισαγωγή ενέργειας και την τιμή της. Για παράδειγμα, εξωτερικότητες όπως ο πόλεμος και οι φυσικές καταστροφές θα πρέπει να ενεργοποιούν έναν μηχανισμό ταχύτατης αντίδρασης από πλευράς Ε.Ε. ώστε να ελαχιστοποιείται η κρίση.

Ήδη από το 2014, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έθεσε τη δημιουργία Ενεργειακής Ένωσης ως προτεραιότητα της ατζέντας του. Το 2015 ο Πρόεδρος Juncker μίλησε ξεκάθαρα για μία Ενεργειακή Ένωση. Ακολούθως, το 2016 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το «Πακέτο Καθαρής Ενέργειας» που ορίζει ακριβείς στόχους μέχρι το 2020 και την ίδια στιγμή, χαράζει την πορεία έως το 2030, που θα οδηγήσει και στη σταδιακή δημιουργία της Ενεργειακής Ένωσης. Ορισμένοι χαρακτήρισαν το έργο αυτό ουτοπικό, πολυδάπανο και περίπλοκο ενώ άλλοι έσπευσαν να επικροτήσουν την εξέλιξη αυτή ως δείγμα μίας ενωμένης και ισχυρής Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αρχικά, οι αγορές θα συγκλίνουν σε περιφερειακό επίπεδο και ανάλογα με τη μορφή ενέργειας που χρησιμοποιείται σε κάθε χώρα, θα γίνονται οι απαραίτητες επενδύσεις. Ήδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εγκρίνει Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος με σκοπό τη χρηματοδότηση οικοδόμησης δικτύων και διασυνοριακής διασύνδεσης των κρατών. Ειδικότερα, ένα ποσοστό 10%  ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να μπορεί να μεταφερθεί στο εγγύς κράτος, σε περίπτωση ανάγκης. Για το λόγο αυτό, οι χώροι αποθήκευσης της ενέργειας αποτελούν εξίσου σημαντικό σημείο συζήτησης.

Πράγματι, οι πηγές ενέργειας στην Ε.Ε. είναι σε κάποιο βαθμό διαφοροποιημένες καθώς κάθε κράτος μέλος ακολουθεί μία διαφορετική ενεργειακή στρατηγική. Για παράδειγμα, το γερμανικό μοντέλο ή Energiewende, αποσκοπεί στην αυξανόμενη αντικατάσταση του άνθρακα από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην στήριξη του βιομηχανικού τομέα, όχι σε ορυκτά καύσιμα αλλά σε ΑΠΕ. Η γειτονική Γαλλία χρησιμοποιεί ενέργεια από πυρηνικούς σταθμούς. Το ολλανδικό μοντέλο προωθεί την πράσινη ενέργεια, διαθέτοντας κοιτάσματα φυσικού αερίου ενώ οι Σκανδιναβικές χώρες βασίζονται κυρίως στο πετρέλαιο. Ωστόσο, όπως τονίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, χωρίς αλληλεγγύη και συνεργασία μεταξύ των κρατών, η διαφοροποίηση αυτή δεν παρέχει καμία ασφάλεια ενώ αντιθέτως, δυσχεραίνει τη σύγκλιση των ενεργειακών αγορών.

Οι δράσεις αυτές θα υλοποιούνται παράλληλα με τους στόχους που έχουν οριστεί μέχρι το 2030 και 2050 αντίστοιχα. Στόχος είναι ο καλύτερος έλεγχος της κοινής πλέον αγοράς, μέσω ανταλλαγής δεδομένων και γνωστοποίηση των συμφωνιών που συνάπτει το κάθε κράτος με τρίτες χώρες. Έτσι, θα καταστεί δυνατή αρχικά η αναδιανομή του κόστους από κράτος σε κράτος και εν συνεχεία η μείωση των τιμών μέσω της αύξησης της ενεργειακής απόδοσης και της ανταγωνιστικότητας.

Μάλιστα, ο συντονισμός των κρατών- μελών αναφορικά με την ενεργειακή πολιτική τους, θα έχει παράπλευρα οφέλη όπως η δικτύωση αποξενωμένων περιοχών. Ταυτόχρονα, καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται, θα δημιουργηθούν εγκαταστάσεις ώστε νέες μορφές ενέργειας να αναπτυχθούν και να καταστούν ανταγωνιστικές. Επιπρόσθετα, θα μειωθεί η χρήση του άνθρακα καθώς και οι εκπομπές CO2, κάτι που αποτελεί δέσμευση της Συμφωνίας των Παρισίων για την κλιματική αλλαγή, που υπεγράφη το 2015.

Απώτερος στόχος των πολιτικών που έχουν προωθήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι το μικρότερο κόστος της ενέργειας για τον τελικό καταναλωτή, είτε αυτός είναι επιχείρηση είτε ιδιώτης. Επιπρόσθετα, πρέπει να επιλυθούν καίρια ερωτήματα σχετικά με το ρυθμιστικό και νομοθετικό πλαίσιο αλλά και το βαθμό που κάθε κράτος θα μπορεί να σχεδιάζει την ενεργειακή πολιτική του. Αποτελεί άλλωστε, μείζον εθνικό πολιτικό και οικονομικό ζήτημα. Σύμφωνα με το Άρθρο 194 της Συνθήκης της Λισσαβώνας που αφορά την ενέργεια, τα κράτη- μέλη διατηρούν το δικαίωμα να χαράζουν εθνική πολιτική και  να αποφασίζουν για τον τρόπο εκμετάλλευσης των εγχώριων πόρων τους.

Ωστόσο, εντός της εσωτερικής αγοράς ενέργειας, θα μπορεί να προσδιοριστεί με μεγαλύτερη ακρίβεια η απαιτούμενη ποσότητα ενέργειας για ολόκληρη την ήπειρο, για παράδειγμα σε τριμηνιαία βάση, καθώς και το ενεργειακό μείγμα που θα χρησιμοποιηθεί ώστε ακολούθως, να ληφθούν οι πολιτικές αποφάσεις σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Τέλος, για να επιτευχθεί αυτό το σχέδιο χρειάζεται μία συνέχεια, δηλαδή να καταστεί ως κοινή πρακτική και να εφαρμοστεί από όλα τα κράτη μέλη. Στην προσπάθεια αυτή η εκπαίδευση των μελλοντικών νέων με δικαιώματα ψήφου και συμμετοχής αλλά και η μετεκπαίδευση της σύγχρονης γενιάς είναι κομβικοί παράγοντες καθώς η μεταστροφή σε αυτό το μοντέλο, αποτελεί μία δυναμική διαδικασία που απαιτεί χρόνο, υψηλή χρηματοδότηση και επιμονή.

 

 Πηγές

  1. Ευρωπαϊκή ενεργειακή ένωση. Fink Philipp, Guillou Antoine, Schachtschneider Robert. [Online] 2017. Η Καθημερινή. [Cited: Δεκέμβριος 31, 2017.] Available at: http://www.kathimerini.gr/918222/article/oikonomia/die8nhs-oikonomia/eyrwpaikh-energeiakh-enwsh

 

  1. Μια βιώσιμη, ασφαλής και οικονομικά προσιτή ενέργεια για τους Ευρωπαίους. Γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. [Online] 2014. Εκδόσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. [Cited: Δεκέμβριος 31, 2017.] Available at: https://publications.europa.eu/el/publication-detail/-/publication/664e7979-229e-4326-b7e5-cbf4c51545ed/language-el

 

  1. Τιμές και κόστος ενέργειας στην Eυρώπη. [Online] 2014. Summaries of EU legislation.[Cited: Δεκέμβριος 31, 2017.] Available at: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=legissum:1801_6

 

  1. Ενεργειακή Ένωση για την Ευρώπη. [Online] 2017. Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου. Ευρωπαϊκή Επιτροπή.[Cited: Δεκέμβριος 31, 2017.] Available at: http://www.consilium.europa.eu/el/policies/energy-union/

 

  1. Ενοποιημένες Συνθήκες, Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. [Online] 2010. Εκδόσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.[Cited: Δεκέμβριος 31, 2017.] Available at: https://europa.eu/european-union/sites/europaeu/files/eu_citizenship/consolidated-treaties_el.pdf#nameddest=article194

 

  1. Ενεργειακή Ένωση και Δράση για το Κλίμα. [Online] 2017. Ευρωπαϊκή Επιτροπή. [Cited: Δεκέμβριος 31, 2017.] Available at: https://ec.europa.eu/commission/priorities/energy-union-and-climate_el

 

  1. Μετάβαση στην ανταγωνιστική, αειφόρο και ασφαλή ενέργεια για την Ευρώπη. [Online] 2015. Σύνοψη της νομοθεσίας της ΕΕ. Ευρωπαϊκή Επιτροπή. [Cited: Δεκέμβριος 31, 2017.] Available at: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=legissum:180101_2

 

  1. Ανασχεδιασμός της αγοράς ενέργειας της ΕΕ. [Online] 2015. Σύνοψη της νομοθεσίας της ΕΕ. [Cited: Δεκέμβριος 31, 2017.] Available at: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=legissum:180101_6

 

  1. Ενέργεια. [Online] 2015. Σύνοψη της νομοθεσίας της ΕΕ. [Cited: Δεκέμβριος 31, 2017.] Available at: http://eur-lex.europa.eu/summary/chapter/energy.html?root_default=SUM_1_CODED%3D18&locale=el