Ελληνικά
Γράφει η Μαριάννα Κουτέλα, Φοιτήτρια Διεθνών Σχέσεων Παντείου Πανεπιστημίου
Ελλάδα και Τουρκία, δυο χώρες με ιστορική αντιπαλότητα βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή μιας πρωτοφανούς τραγωδίας καθώς αντιμετωπίζουν μια μεγάλη προσφυγική κρίση εξαιτίας του συριακού εμφυλίου πολέμου και όχι μόνο. Η τακτική που ακολούθησαν και οι δύο χώρες εγείρει προβληματισμούς αλλά και διαπιστώσεις.
Μολονότι η Ελλάδα είχε τη δυνατότητα να βγει κερδισμένη με μια σωστή διαχείριση της μεταναστευτικής κρίσης, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ακολούθησε μια μάλλον περίεργη και απρόβλεπτη πολιτική που επέφερε σημαντικές επιπτώσεις τόσο στους πολίτες όσο και στην εθνική κυριαρχία. Έπρεπε από την αρχή να επιδιώξει την εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) στη διαχείριση των προσφυγικών ροών στα ελληνικά χωρικά ύδατα (διαθέτει άλλωστε την εμπειρία λόγω FRONTEX) κάτι το οποίο δεν έκανε. Η Ελλάδα θα πετύχαινε με αυτόν τον τρόπο:
(α) την de facto αναγνώριση των ελληνικών χωρικών υδάτων (κάτι το οποίο δεν έχει κατορθώσει μέχρι σήμερα) και (β) την καλύτερη αντιμετώπιση των μαζικών εισροών αλλά και την αποτροπή των τραγικών απωλειών ανθρώπινων ζωών που λαμβάνουν χώρα στο Αιγαίο.
Το γεγονός αυτό έδωσε την ευκαιρία στην Τουρκία να εκμεταλλευτεί την κατάσταση, ασκώντας επιθετική πολιτική προς τη χώρα μας, ένα σύνηθες φαινόμενο. Έτσι λοιπόν, χρησιμοποιεί το προσφυγικό ως μοχλό πίεσης προς την ΕΕ γνωρίζοντας ότι η τελευταία την έχει ανάγκη για την αντιμετώπιση του και ζητά υπέρογκα ανταλλάγματα από αυτήν (έκτακτη χρηματοδότηση, άρση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες που ταξιδεύουν στην ΕΕ κλπ). Παράλληλα η Γερμανία και οι ΗΠΑ εκμεταλλευόμενες την κατάσταση πέτυχαν την εμπλοκή του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο, με στόχο την ανάσχεση των προσφυγικών ροών.
Η συμφωνία με το ΝΑΤΟ προβλέπει ότι:
1. Η επιχείρηση θα παρακολουθεί και θα εποπτεύει τα παράνομα περάσματα στο Αιγαίο σε συνεργασία με τη FRONTEX.
2. Οι ελληνικές δυνάμεις δεν θα επιχειρούν στα τουρκικά χωρικά ύδατα ή στον τουρκικό εναέριο χώρο και αντίστοιχα θα ισχύει το ίδιο για την Τουρκία.
3. Όλοι οι πρόσφυγες που θα συλλέγονται από την Τουρκία με την υποστήριξη του ΝΑΤΟ θα επιστρέφονται στα εδάφη της.
4. Αν ένα πλοίο του ΝΑΤΟ εντοπίσει φουσκωτό θα ενημερώνει τη FRONTEX.
5.Αν το σκάφος είναι στα τουρκικά χωρικά ύδατα όσοι επιβαίνουν θα επιστρέφουν στην Τουρκία. Αν το σκάφος περάσει στα ελληνικά ύδατα το ελληνικό λιμενικό θα μαζεύει τους πρόσφυγες όπου στη συνέχεια θα στέλνονται με πλοίο του ΝΑΤΟ πίσω στην Τουρκία.
Παρόλα αυτά η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ συνεχίζει να ακολουθεί την ανεύθυνη πολιτική της καθώς αποδέχτηκε την παραπάνω συμφωνία χωρίς να εξετάσει περαιτέρω όλες τις πτυχές της, ώστε να γνωρίζει επακριβώς τις καταστροφικές συνέπειες της εφαρμογής της. Και φυσικά, παρέλειψε να ζητήσει διευκρίνηση στο μείζον εθνικό θέμα που συνεπάγεται η συμφωνία αυτή, δηλαδή ποιο θα είναι το εύρος δράσης των νατοϊκών ναυτικών και αεροπορικών δυνάμεων σε συνάρτηση με το εύρος των ελληνικών χωρικών υδάτων και του εναέριου χώρου τα οποία αντιστοιχούν στα 12 ναυτικά μίλια.
Συνεπώς αναμενόμενο και καθόλου παράξενο είναι το γεγονός ότι η Τουρκία δεν τήρησε την παραπάνω συμφωνία και προέβη σε προκλητικές διεκδικήσεις που εναντιώνονται με όσα συμφωνήθηκαν, ζητώντας να διεξάγονται επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ ανατολικά του 25ου μεσημβρινού και δυτικά των ελληνικών νησιών του Αιγαίου, αμφισβητώντας το ελληνικό FIR και τα χωρικά ύδατα. Για ακόμα μία φορά, η γειτονική χώρα ασκεί επιθετική πολιτική απέναντι στην Ελλάδα αυτήν τη φορά στο πλαίσιο μιας επίσημης διεθνούς επιχείρησης, αρπάζοντας την ευκαιρία για να «νομιμοποιήσει» τις διεκδικήσεις της ενώπιον διεθνούς ακροατηρίου. Γνωρίζει πως προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι μαζικές προσφυγικές ροές προς την Ευρώπη πολλές ευρωπαϊκές χώρες θα παραβλέψουν τις παραβιάσεις της.
Αποτελέσματα
Έτσι λοιπόν η Τουρκία δεν έμεινε μόνο στα λόγια, αλλά φρόντισε να κάνει και πράξη τις παραπάνω διεκδικήσεις, εφαρμόζοντας μια σειρά από παραβιάσεις στην περιοχή του Αιγαίου. Συγκεκριμένα προ 40 ημερών περίπου, κατά την διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδος, σκάφος της τουρκικής ακτοφυλακής απείλησε να συλλάβει Έλληνα ψαρά εντός ελληνικών χωρικών υδάτων. Παράλληλα τουρκικό αεροσκάφος πραγματοποίησε συνεχείς χαμηλές πτήσεις πάνω από τις Οινούσσες (για τις οποίες η Τουρκία αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία και τις χαρακτηρίζει ως «γκρίζα ζώνη») παραβιάζοντας τον ελληνικό εναέριο χώρο. Το υπουργείο Εξωτερικών επισήμανε τον κίνδυνο σοβαρού επεισοδίου πάνω από το Αιγαίο. Επιπλέον θεωρώντας αποστρατιωτικοποιημένα ορισμένα νησιά του βορείου Αιγαίου και των Δωδεκανήσων η Τουρκία δεν δέχεται σε αυτά την παρουσία του ΝΑΤΟ.
Συνοψίζοντας λοιπόν, προκύπτουν τα εξής ερωτήματα από την τωρινή κατάσταση στο Αιγαίο:
(α) Γιατί η ελληνική κυβέρνηση προτίμησε τη δράση του ΝΑΤΟ και όχι της FRONTEX αναβαθμίζοντας έτσι τη σημασία της Τουρκίας;
(β) Γιατί η Ελλάδα τήρησε τέτοια ανεύθυνη στάση απέναντι σε ένα μείζονος σημασίας ζήτημα σχετικά με την εθνική της κυριαρχία στο Αιγαίο;
Σε τι εξυπηρετεί εν τέλει η χαοτική αυτή κατάσταση στο Αιγαίο υπό το πρόσχημα της προσφυγικής κρίσης; Και βέβαια, μετά από όλα αυτά, κατά πόσο το Αιγαίο θα συνεχίσει να αποτελεί ελληνική θάλασσα; Αν η ελληνική κυβέρνηση δεν πράξει διαφορετικά, αφενός θα έχει δώσει στην Τουρκία την τέλεια ευκαιρία να νομιμοποιήσει την πάγια τακτική της σχετικά με την αμφισβήτηση της κυριαρχίας της χώρας μας στο Αιγαίο. Η αναγνώριση του κυριαρχικού δικαιώματος της Ελλάδος επί των 12 ναυτικών μιλίων αποτελεί εθνική υποχρέωση.