Ελληνικά
Γράφει ο Γιώργος Ξ. Πρωτόπαπας, Εκτελεστικός Δ/ντης ΚΕΔΙΣΑ
H Τουρκία μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν εισέρχεται σε μια περίοδο αστάθειας που αναμένεται να επηρεάσει και το περιφερειακό σύστημα ασφαλείας. Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει εξαπολύσει ένα ανελέητο πογκρόμ διώξεων εναντίων πραξικοπηματιών και υποστηρικτών του ισλαμιστή διανοούμενου Φετουλάχ Γκιουλέν που μεταγενέστερα μπορεί να πυροδοτήσει και εμφύλιες συρράξεις. Οι εξελίξεις στη γείτονα χώρα θέτουν αναγκαστικά και την Ελλάδα σε μια εγρήγορση καθώς μπορεί να γίνει αντικείμενο εξαγωγής της κρίσης (μουσουλμανική μειονότητα, πρόσφυγες, Αιγαίο) αν ο Ερντογάν εκτιμήσει ότι χρειάζεται μια «κρίση» για να λειτουργήσει ως βαλβίδα εκτόνωσης των εσωτερικών προβλημάτων.
Ο ρεβανσισμός του Ερντογάν εναντίον των πραξικοπηματιών και όσων θεωρεί ότι τον απειλούν έχει ήδη αρχίσει να δημιουργεί προβλήματα στις σχέσεις της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε), τις ΗΠΑ και κατά επέκταση με το ΝΑΤΟ. Ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι με δηλώσεις του προειδοποίησε την Τουρκία, να σεβαστεί τις αρχές της δημοκρατίας γιατί αλλιώς θα θέσει σε κίνδυνο τη θέση της στο ΝΑΤΟ. H επικεφαλής της διπλωματίας της Ε.Ε Φεντερίκα Μογκερίνι προειδοποίησε και αυτήν την Τουρκία να μην επαναφέρει τη θανατική ποινή, επισημαίνοντας πως θα σήμαινε το τέλος των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.
O Ερντογάν απαιτεί από τις ΗΠΑ την έκδοση του «τρομοκράτη» Φετουλάχ Γκιουλέν και τις έχει κατηγορήσει για υποστήριξη των συνωμοτών εκμεταλλευόμενος το βαρύ ιστορικό της Ουάσιγκτον στην ανατροπή κυβερνήσεων. Η κυβέρνηση της Άγκυρας έστειλε και ένα «μήνυμα» στις ΗΠΑ με τη διακοπή της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος στην αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ για τέσσερις μέρες. Το αμερικάνικο Πεντάγωνο αν και αντιμετώπισε προσωρινά το πρόβλημα με γεννήτρια παροχής ηλεκτρισμού γνωρίζει ότι αυτό είναι πολύ δύσκολο να γίνεται σε μόνιμη βάση. Τα αμερικάνικα αεροπλάνα χρησιμοποιούν το Ιντσιρλίκ για να επιχειρούν σε στόχους του ISIS στη Συρία και στο Ιράκ.
Η Ουάσιγκτον και το ΝΑΤΟ πολύ δύσκολα θα αποφασίσουν να θέσουν σε ενέργεια τις διαδικασίες αποβολής της Τουρκίας από την Ατλαντική Συμμαχία. Οι ΗΠΑ και η ανώτατη διοίκηση του ΝΑΤΟ δεν φαίνεται να έχουν κάνει ένα σχεδιασμό ή μια εκτίμηση για το πώς θα διαμορφωθούν οι περιφερειακές δομές ασφαλείας χωρίς τη συμμετοχή της Τουρκίας .
Ο πρόεδρος Ερντογάν από την πλευρά του ενδεχομένως να θεωρεί ότι ΝΑΤΟ και Ε.Ε δεν εξυπηρετούν πλέον την εξωτερική του πολιτική – περίμενε μια δυναμική στάση του ΝΑΤΟ υπέρ της Τουρκίας στην αντιπαράθεση με τη Ρωσία και πιο γενναιόδωρα ανταλλάγματα των ευρωπαίων για τη διαχείριση της μεταναστευτικής κρίσης. Οι ΗΠΑ ανησυχούν για την μεταναστευτική κρίση και ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι δήλωσε ότι «αν η Τουρκία και ο Ερντογάν δεν συνετιστούν και θέσουν σε κίνδυνο τη συμφωνία Ε.Ε – Τουρκίας για το μεταναστευτικό, την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή ή δημιουργήσουν το παραμικρό πρόβλημα στην Ε.Ε, τότε οι ΗΠΑ θα επέμβουν υπέρ της ΕΕ». Η Τουρκία θα συνεχίσει να παραμένει στο ΝΑΤΟ και να διαπραγματεύεται με τις Βρυξέλλες επιδιώκοντας να αποκομίσει οφέλη ενώ ταυτόχρονα θα έχει και τη δυνατότητα να τους υπονομεύσει όταν θεωρεί οι πολιτικές τους ότι δεν εξυπηρετούν τα εθνικά της συμφέροντα. Η Τουρκία μπορεί να συμμετέχει σε«proxy wars» και ακόμα να διεξάγει και «υβριδικούς» πολέμους.
Παράλληλα η αποκατάσταση των ρωσο-τουρκικών σχέσεων αποκτάει μια ιδιαίτερη σημειολογία από τη στιγμή που δημοσιεύματα εμφανίζουν τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες να είχαν ενημερώσει τον Ερντογάν ώρες προτού εκδηλωθεί το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου. Οι σχέσεις Άγκυρας και Μόσχας παραπέμπουν σε μια «λυκοφιλία» καθώς η μια πλευρά δεν εμπιστεύεται την άλλη. Η Τουρκία μετά την αποτυχημένη της πολιτική στο εμφύλιο πόλεμο της Συρίας και τις τρομοκρατικές επιθέσεις του ISIS, αναγκάστηκε έστω και απρόθυμα να επαναπροσεγγίσει τη Ρωσία. Η Μόσχα από την πλευρά της είχε τα δικά της εθνικά συμφέροντα που της επέβαλλαν την ομαλοποίηση των ρωσο-τουρκικών σχέσεων. Η Μόσχα θέλει με κάθε τρόπο να έχει απρόσκοπτη πρόσβαση στη Μεσόγειο Θάλασσα μέσω της Μαύρης Θάλασσας και των Στενών του Βοσπόρου. Ταυτόχρονα η Ρωσία φοβάται και την επέκταση του ισλαμικού εξτρεμισμού στο Βόρειο Καύκασο και γνωρίζει ότι η Τουρκία, όπως αποδείχθηκε και στη Συρία, διεξάγει τους δικούς της ισλαμικούς «proxy wars».
Οι ευαίσθητες ισορροπίες στην Τουρκία, την εμφανίζουν ως ένα «αδύναμο κρίκο» καθώς η εν δυνάμει μετατροπή του Ερντογάν σε δικτάτορα προκαλεί προβλήματα σε διμερείς σχέσεις και υποδαυλίζει τις κοινωνικές και εθνοτικές αντιθέσεις της χώρας (Αλεβίτες, Κούρδοι). Η κυβέρνηση της Αθήνας θα πρέπει να υιοθετήσει μια πολιτική που θα καταστήσει τη χώρας μας προνομιακό συνομιλητή των ΗΠΑ στη διατήρηση της ασφάλειας της νοτιοανατολικής Ευρώπης, της ανατολικής Μεσογείου καθώς και στην ενεργειακή ασφάλεια της Ε.Ε. Παράλληλα η κυβέρνηση της Αθήνας θα πρέπει να είναι προετοιμασμένη και για πιθανή τουρκική πρόκληση, είτε σε Θράκη, είτε σε Αιγαίο. Η υπόθεση των οκτώ στρατιωτικών πραξικοπηματιών που βρίσκονται στην Ελλάδα αποτελεί για τον Ερντογάν μια πρόφαση για προκλήσεις, καθώς μπορεί να χρησιμοποιήσει ως μοχλό πίεσης την μουσουλμανική μειονότητα και τους πρόσφυγες.
H Ελλάδα οφείλει να είναι σε συνεχή επιφυλακή και να ερμηνεύσει με σωστή κρίση τις εξελίξεις στην Τουρκία καθώς και τις επιπτώσεις στην περιφερειακή ασφάλεια για να μπορέσει να αναδειχθεί σε ένα απαραίτητο εταίρο των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ ώστε να μπορέσει να αφήσει κάποια στιγμή το δικό της στίγμα στη διαχείριση της περιφερειακής ασφάλειας.
Η παρούσα ανάλυση πρωτοδημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα newrepublic.gr υπό τον τίτλο «Η Τουρκία “αδύναμος κρίκος”; Οι σχέσεις με ΝΑΤΟ-ΕΕ-Ρωσία και ο ρόλος της Ελλάδας»