Ελληνικά
Γράφει η Ναταλία Γρίβα, Εξωτερική Συνεργάτης ΚΕΔΙΣΑ
Στις 22 Νοεμβρίου 2017 διεξήχθη η τριμερής συνάντηση Ρωσίας, Τουρκίας και Ιράν. Το κεντρικό θέμα συζήτησης ήταν η πολιτική διευθέτηση της κρίσης στην Συρία μετά το τέλος των εχθροπραξιών. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων μερών όπως και στις προοπτικές ανοικοδόμησης της χώρας, στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, στην επιστροφή των προσφύγων και στην ανταλλαγή κρατουμένων. Πιο συγκεκριμένα, ο Ρώσος Πρόεδρος, εξήρε τον ιδιαίτερο ρόλο της Τουρκίας και του Ιράν στην πολιτική διευθέτηση της κρίσης και τη δημιουργία ενός κοινού προγράμματος ανοικοδόμησης της κατεστραμμένης χώρας. Ο Ιρανός Πρόεδρος, στάθηκε στην καταστροφή των εναπομεινάντων εστιών τρομοκρατών, στην αποχώρηση ξένης στρατιωτικής παρουσίας από το συριακό έδαφος και στον απαραίτητο συντονισμό Ρωσίας – Τουρκίας – Ιράν σε όλα τα επίπεδα. Τέλος, ο Τούρκος Πρόεδρος, τόνισε ότι η πολιτική λύση πρέπει να είναι αποδεκτή από το συριακό λαό. Το παρόν κείμενο έχει σκοπό να αναλύσει τη σημασία της τριμερούς προσέγγισης, τον τρόπο που θα επηρεάσει τις ασύμμετρες απειλές στη Μέση Ανατολή, την αντιμετώπιση των τρομοκρατών στη Ρωσία και αν η συγκεκριμένη συνεργασία είναι ευκαιριακή ή αποτελεί βάση για το μέλλον.
Τέσσερα νέα στοιχεία
Η τριμερής προσέγγιση χρήζει ιδιαίτερης σημασίας για τέσσερις λόγους. Αρχικά, διότι η Αμερική, αν και είναι σημαντικός παίχτης, παύει να αποτελεί τον κυρίαρχο δρώντα στην περιοχή, αφού εμπλέκονται πλέον και άλλοι δρώντες. Δεύτερον, η Ρωσία αναβαθμίζεται γεωπολιτικά και ενισχύει τον ρόλο της ως αναθεωρητική δύναμη. Τρίτον, το Ιράν, προσπαθεί να αποκτήσει το ρόλο του περιφερειακού ηγεμόνα, αγνοώντας τη δυτική απομόνωση. Τέλος, η Τουρκία αποστασιοποιείται από τη Δύση ως μέλος του ΝΑΤΟ και στρέφεται προς τη Ρωσία και το Ιράν. Η συνεργασία των τριών χωρών θα επηρεάσει την ύπαρξη ασύμμετρων απειλών στη Μέση Ανατολή. Πιο συγκεκριμένα, ενδέχεται να αντιμετωπιστούν σύντομα οι εναπομείνασες τρομοκρατικές οργανώσεις στην περιοχή, ώστε να λάβουν τέλος οι εχθροπραξίες και να ξεκινήσει ο πολιτικός διάλογος για την επίλυση της κρίσης στη Συρία. Η εξάλειψη της τρομοκρατίας στην περιοχή είναι μία από τις βασικές προτεραιότητες και των τριών χωρών. Αυτό συμβαίνει διότι η Ρωσία και η Τουρκία αποτελούν χώρες – στόχους τρομοκρατικών επιθέσεων από ακραίους ισλαμιστές και γιατί υπάρχουν αμοιβαία συμφέροντα για παύση των εχθροπραξιών και αποκατάσταση της ειρήνης στην περιοχή.
Κομμάτι μιας νέας στρατηγικής της Ρωσίας;
Η Ρωσία μπορεί μέσω αυτής της τριμερούς συνεργασίας να επωφεληθεί στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίας στο εσωτερικό της. Δηλαδή, η παρούσα «συμμαχία» να εξελιχθεί σε μια μελλοντική συνεργασία στον τομέα της ανταλλαγής πληροφοριών, στη δημιουργία κοινής βάσης δεδομένων και στην εκπαίδευση προσωπικού υπηρεσιών ασφαλείας. Η Ρωσία υπέγραψε διμερή συμφωνία με την Ινδία στις 27 Νοεμβρίου 2017 για την κοινή αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, του εξτρεμισμού και της ριζοσπαστικοποίησης (The Hindu, 2017). Είναι πιθανό στο εγγύς μέλλον να ενταχθεί η Τουρκία και το Ιράν σε μια τέτοιου είδους περιφερειακή συνεργασία.
Πόσο ευκαιριακό είναι το νέο deal;
Η τριμερής συνεργασία φαίνεται να είναι ευκαιριακή, διότι την παρούσα χρονική στιγμή και τα τρία εμπλεκόμενα μέρη, παρά την μεταξύ τους δυσπιστία, έχουν ανάγκη από συμμάχους. Η Ρωσία ενόψει των προεδρικών εκλογών το 2018 και της δυσχερούς, σε σχέση με τα παλαιότερα έτη, οικονομική της κατάσταση επιδιώκει μια γεωπολιτική και διπλωματική επιτυχία στο εξωτερικό (Focus Economics, 2017). Επίσης, η Μέση Ανατολή αποτελεί μια σημαντική ενεργειακή αγορά, αλλά μπορεί να ανθίσει μόνο εν μέσω περιόδου ειρήνης. Επιπλέον, η ρωσική εταιρία Rosatom, έχει υπογράψει συμφωνίες πυρηνικής συνεργασίας με την Τουρκία και τη Σαουδική Αραβία και θα μπορούσε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής (Ghoshal, 2017). Για παράδειγμα, το Μπαχρέιν έχει ήδη εκφράσει ενδιαφέρον για πυρηνική ενέργεια και γενικά όλες οι χώρες της Μέσης Ανατολής μπορούν να αποτελέσουν πιθανούς αποδέκτες.
Ποιός κερδίζει, πώς και γιατί;
Η Τουρκία χρειάζεται την εύνοια της Ρωσίας αν θέλει να έχει μια θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, αφού έχει απομακρυνθεί από τη Δύση και το ΝΑΤΟ. Μείζον θέμα της Τουρκίας αποτελεί η αυτονομία των Κούρδων της Συρίας, ενέργεια η οποία θα επηρεάσει το εσωτερικό κουρδικό ζήτημα της χώρας. Το Ιράν, έχει ανάγκη από ένα σύμμαχο, ο οποίος είναι στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και ενδέχεται να ευνοηθεί όσον αφορά το πυρηνικό της πρόγραμμα. Επίσης, καταβάλει προσπάθειες για να επιτύχει μια περιφερειακή ηγεμονία (Δρίβας, 2017). Τέλος, με την σταθεροποίηση της Συρίας, εξασφαλίζει τη σιιτική γέφυρα μεταξύ Τεχεράνης και Βυρηττού. Η Ρωσία προσπαθεί επί σειρά ετών να ανακτήσει τον ηγετικό ρόλο που κατείχε ως Σοβιετική Ένωση και να αποτελέσει ένα σημαντικό δρώντα στα διεθνή και περιφερειακά τεκταινόμενα, διαφυλάσσοντας τα συμφέροντά της. Η άνοδος της φιλελεύθερης αμερικανικής κυβέρνησης το 2008 και η αδυναμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ακολουθήσει μια κοινή εξωτερική πολιτική έδωσε την ευκαιρία στη Ρωσία, μεταξύ άλλων, να εμπλακεί ενεργά στη Συρία (Άλομπέιντ, 2017). Η ανάμειξή της αποτελεί έναν από τους κύριους στόχους της εξωτερικής της πολιτικής και δεν σκοπεύει να αποχωρήσει σε σύντομο χρονικό διάστημα. Όμως, αν η παρούσα συμφωνία αποτελέσει βάση για περαιτέρω σύσφιξη των τριμερών σχέσεων θα εξαρτηθεί από την στάση των Η.Π.Α και της Ε.Ε. στην ευρύτερη περιοχή της Συρίας και στην αντιμετώπιση της τριμερούς συνεργασίας.
Η παρούσα ανάλυση πρωτοδημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα new-economy.gr
Πηγές
Focus Economics. (2017, October 31). Focus Economics. Ανάκτηση November 27, 2017, από Focus Economics : https://www.focus-economics.com/countries/russia
Ghoshal, D. (2017, November 27). Gatestone Institute . Ανάκτηση November 27, 2017, από Gatestone Institute: https://www.gatestoneinstitute.org/11351/russia-nuclear-diplomacy
The Hindu. (2017, November 22). The Hindu. Ανάκτηση November 27, 2017, από The Hindu: http://www.thehindu.com/news/national/india-russia-to-join-forces-against-terrorism/article20667342.ece
Άλομπέιντ, Ά. (2017, Νοέμβριος 24). Huffpost. Ανάκτηση Νοέμβριος 27, 2017, από Huffingtonpost: http://www.huffingtonpost.gr/aref-alobeid/blog-aref-alompeint_b_18641074.html#
Δρίβας, Α. (2017, Νοέμβριος 26). New Economy. Ανάκτηση Νοέμβριος 27, 2017, από New Economy: http://new-economy.gr/2017/11/26/1618-islamiko-kratos-alexandros-drivas/