Ελληνικά
Γράφει ο Κώστας Μαργαρίτου*, Ιδρυτικός Εταίρος και μέλος Δ.Σ. ΚΕΔΙΣΑ
Από 1/1/2015 έχει τεθεί σε λειτουργία η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση (Eurasian Economic Union-EAEU, ΕΑΟΕ ελλ.), η οποία αποτελείται από τη Ρωσία, το Καζαχστάν, τη Λευκορωσία την Αρμενία και την Κιργιζία (χάρτης 1). Πρόκειται για ένα διεθνή οργανισμό διαπεριφερειακής οικονομικής ολοκλήρωσης, που έχει ως στόχο την οικονομική ανάπτυξη των κρατών-μελών της καθώς και την ενσωμάτωση τους στην παγκόσμια οικονομία.
Χάρτης 1: Η ΕΑΟΕ
Πηγή: EAEU
Η Ένωση έχει λάβει το καθεστώς παρατηρητή στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ και έχει αναπτύξει τη δική της δικαιοταξία, η οποία δεσμεύεται από τον Χάρτη των ΗΕ και το δίκαιο του ΠΟΕ βάσει του πρωτογενούς δικαίου της, ήτοι της Συνθήκης για την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση. Το δευτερογενές δίκαιο της Ένωσης παράγεται από τα θεσμικά όργανά της, το Ανώτατο Ευρασιατικό Οικονομικό Συμβούλιο (Αρχηγοί Κρατών), το Ευρασιατικό Διακυβερνητικό Συμβούλιο (Αρχηγοί Κυβερνήσεων) και από την Ευρασιατική Οικονομική Επιτροπή που αποτελείται από δύο σώματα, το Κολλέγιο, που είναι ο υπερεθνικός εκτελεστικός βραχίονας και αποτελείται από 2 επίτροπους από κάθε κράτος-μέλος καθώς και το Συμβούλιο, το οποίο είναι διακυβερνητικό εποπτικό όργανο του Κολλεγίου και στελεχώνεται από τους αναπληρωτές Αρχηγούς Κυβερνήσεων. Όλα τα θεσμικά όργανα εκδίδουν αποφάσεις και διαταγές, ενώ η Ευρασιατική Οικονομική Επιτροπή εκδίδει και συστάσεις (μη δεσμευτικές). Οι αποφάσεις έχουν κανονιστικό περιεχόμενο, ενώ οι διαταγές εφαρμοστικό και εκτελεστικό. Βασικό χαρακτηριστικό της ευρασιατικής διακυβέρνησης είναι το ότι τα κράτη-μέλη εκπροσωπούνται ισότιμα στα θεσμικά όργανα της Ένωσης και διαθέτουν από μία ψήφο. Τα θεσμικά όργανα αποφασίζουν με συναίνεση, ενώ το Κολλέγιο και με ενισχυμένη πλειοψηφία είτε ειδική πλειοψηφία 2/3 των μελών του σε συγκεκριμένες περιπτώσεις.
Η λειτουργία της Ένωσης βασίζεται στην Τελωνειακή Ένωση και στον Κοινό Οικονομικό Χώρο, δια των οποίων έχουν επιτευχθεί 4 βήματα ολοκλήρωσης (Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών, Τελωνειακή Ένωση με κοινό δασμολόγιο έναντι τρίτων, εσωτερική αγορά και οικονομική ένωση). Ο Κοινός Οικονομικός Χώρος συντίθεται από μία ευρεία δέσμη πολιτικών ολοκλήρωσης (μακροοικονομική πολιτική, νομισματική πολιτική, ενεργειακή πολιτική, πολιτική μεταφορών, αγροτικής ανάπτυξης, βιομηχανίας κ.α.). 80-85% του παραγόμενου ΑΕΠ της Ένωσης προέρχεται από τη Ρωσία, η οποία καλύπτει τον ενωσιακό προϋπολογισμό σε ιδιαιτέρως υψηλά επίπεδα και διαθέτει πλήθος υποδομών και πόρων της για την υλοποίηση των πολιτικών ολοκλήρωσης, ιδίως στους τομείς της ενέργειας και των μεταφορών. Επομένως, η Ρωσία ανάγεται στον πυρήνα της Ένωσης, διαθέτοντας στους εταίρους της πολλαπλές παροχές και ισότιμο δικαίωμα αντιπροσώπευσης και ψήφου.
Βασικά χαρακτηριστικά της Ένωσης είναι το ότι διαθέτει μία αποτελεσματική διακυβέρνηση και έχει πετύχει 4 βήματα οικονομικής ολοκλήρωσης μέσα σε εξαιρετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, η Ρωσία καλείται να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις, προκειμένου να απεξαρτηθεί από το υφιστάμενο παραγωγικό μοντέλο, που επικεντρώνεται στον τομέα της ενέργειας, ενώ θα πρέπει να διορθώσει τις οικονομικές ασυμμετρίες των υπολοίπων κρατών-μελών, παρακινώντας αυτά σε μεταρρυθμίσεις προς την αντιμετώπιση των δημοσιονομικών τους αδυναμιών.
Σημειωτέο επίσης είναι το γεγονός ότι η Ένωση εμπλαισιώνεται από τη στρατιωτική δομή συνεργασίας του μετα-σοβιετικού χώρου, που είναι ο Οργανισμός της Συνθήκης για τη Συλλογική Ασφάλεια (Collective Security Treaty Organization-CSTO, ΟΣΣΑ ελλ.) (Χάρτης 2). Τον ΟΣΣΑ αποτελούν τα κράτη-μέλη της ΕΑΟΕ καθώς και το Τατζικιστάν. Στον ΟΣΣΑ η Ρωσία αποτελεί τον βασικό πυλώνα, αφού διαθέτει στρατιωτικές βάσεις σε κάθε κράτος-μέλος.
Χάρτης 2: Ο ΟΣΣΑ
Πηγή: Χάρτης διαμορφωμένος από τον συγγραφέα σύμφωνα με τον αυθεντικό «κενό» χάρτη στην τοποθεσία http://d-maps.com/carte.php?num_car=55&lang=en.
Βάσει των ανωτέρω και δεδομένου του ότι Μόσχα και Δύση δεν έχουν βρει έναν σταθερό κοινό τόπο συνεργασίας και αλληλεπίδρασης, συμπεραίνεται πως η Ρωσία έχει καταστήσει την ευρασιατική ολοκλήρωση σε βασικό άξονα της σύγχρονης υψηλής στρατηγικής της, που της επιτρέπει να αυξήσει την γεωπολιτική ισχύ και τον γεωοικονομικό έλεγχό της σε σφαίρες επιρροής του παρελθόντος. Σημαντική επιτυχία της ευρασιατικής ολοκλήρωσης είναι το ότι φέρει σε αλληλεπίδραση τη ρωσική υψηλή στρατηγική με την κινεζική στα πλαίσια του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (Shanghai Cooperation Organization-SCO, ΟΣΣ ελλ.) (Χάρτης 3), που είναι ένας οργανισμός συνεργασίας στους τομείς της ασφάλειας και του εμπορίου και στον οποίο συμμετέχουν είτε εμπλέκονται όλα τα κράτη-μέλη της ΕΑΟΕ και του ΟΣΣΑ καθώς και στην Πρωτοβουλία «Μία Ζώνη-Ένας Δρόμος» (One Belt, One Road-OBOR) για τον νέο δρόμο του Μεταξιού στον 21ο αιώνα (Χάρτης 4).
Χάρτης 3: Ο ΟΣΣ
Πηγή: Κ. Μαργαρίτου, ΙΔΟΣ http://idos.gr/ekthesi-tou-institoutou-diethnon-ikonomikon-scheseon-gia-tin-evrasiatiki-enosi/ με βάση τον τον αυθεντικό «κενό» χάρτη στην τοποθεσία http://d-maps.com/carte.php?num_car=55&lang=en.
Χάρτης 4: Μία Ζώνη-Ένας Δρόμος
Συνεπώς, η ευρασιατική ολοκλήρωση αποκτά μία στρατηγική διάσταση, η οποία ομοιάζει σε αρκετά σημεία με την ευρωπαϊκή και διατλαντική ολοκλήρωση, ευνοώντας την ανάδυση νέων διεθνών πολιτικών σχηματισμών στον 21ο αιώνα. Ωστόσο, σε ό,τι αφορά τον διεθνή καταμερισμό ισχύος, μένει να αποδειχθεί στην πράξη το εάν η ρωσοκινεζική συμμαχία παραμείνει σταθερή σε βάθος χρόνου και, κυρίως το εάν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους επιλέξουν την οδό του ανταγωνισμού και την αποδόμηση της συμμαχίας είτε τη συνδιαχείριση του διεθνούς συστήματος.
*Η παρούσα ανάλυση αποτελεί περίληψη της παρουσίασης που έκανε ο κ.Κώστας Μαργαρίτου στο 5o Συνέδριο Ελληνικής Υψηλής Στρατηγικής που διοργάνωσε το ΙΔΙΣ στις 29-30 Μαρτίου 2018 στη ΛΑΕΔ. Η παρούσα ανάλυση πρωτοδημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα armyvoice.gr