Η εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ, ο Α” Πόλεμος του Κόλπου και ο ρόλος του ΟΗΕ και του Αραβικού Συνδέσμου

Γράφει ο Ευάγγελος Διπλάρας, Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ

 

Η Κατάσταση στον Κόλπο λίγο πριν την εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ

Ο πόλεμος ανάμεσα στο Ιράν και το Ιράκ (1980-1988) έληξε με τρομακτικές καταστροφές εκατέρωθεν, ενώ με τη λήξη του, ο Σαντάμ Χουσεΐν πίστεψε ότι διέθετε την δυνατότητα να απειλήσει το Κουβέιτ με εισβολή για να πετύχει την οικονομική ανάκαμψη της χώρας του. Η εισβολή πραγματοποιήθηκε στις 2 Αυγούστου το 1990, πυροδότησε την άμεση αντίδραση του ΟΗΕ με την επιβολή οικονομικών κυρώσεων στο Ιράκ και στη συνέχεια με στρατιωτική επίθεση εναντίον του.[1] Ο πόλεμος του Κόλπου, έγινε υπό την αιγίδα του ΟΗΕ ύστερα από σχετική απόφαση των μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας. Επίσης, δεδομένου ότι οι περισσότερες αραβικές χώρες δεν ήταν υπέρ μιας επέμβασης του Ιράκ στο Κουβέιτ, σημαντική ήταν και η συμβολή του Αραβικού Συνδέσμου.

Ο Ρόλος του ΟΗΕ

Η εισβολή της πολυεθνικής δύναμης του ΟΗΕ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ(Επιχείρηση «Καταιγίδα της Ερήμου») στις αρχές του 1991, είχε ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση του Κουβέιτ από το Ιράκ,[2] την αποσταθεροποίηση του καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεΐν χωρίς όμως την ανατροπή του και την μετέπειτα βάναυση καταπίεση των Σιιτών και των Κούρδων στην επικράτεια του Ιράκ. Παράλληλα, η εισβολή αυτή δημιούργησε τον κουρδικό θύλακα στο Βόρειο Ιράκ κάτι που προκάλεσε δυσφορία στην Άγκυρα. Στο μεταξύ όμως είχε ξεκινήσει η διεθνής απομόνωση του Ιράκ.[3] Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ επέβαλε σοβαρές οικονομικές κυρώσεις στο Ιράκ. Η απόφαση 661/1990 είχε καταστροφικά αποτελέσματα οδηγώντας στο θάνατο χιλιάδες Ιρακινούς και κυρίως άτομα νεαρής ηλικίας. Με την απόφαση 986/1995 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ επετράπη η μερική συνέχιση των εξαγωγών σε Ιρακινό πετρέλαιο κυρίως για ανθρωπιστικούς λόγους, την αγορά τροφίμων και φαρμάκων. Το σύστημα των κυρώσεων που επεβλήθη στο Ιράκ ήταν αμφιλεγόμενο και είχε ως αποτέλεσμα την δημιουργία συναισθημάτων συμπάθειας για τον λαό του Ιράκ ενώ υπήρχαν μεγάλα εμπόδια στο να πειστούν οι περιφερειακές κυβερνήσεις να συνδράμουν στο σύστημα κυρώσεων. Η συμμετοχή δεν ήταν μαζική από όλα τα αραβικά κράτη στις κυρώσεις.[4] Σε αυτή την υπόθεση, ρόλο έπαιξε και ο Αραβικός Σύνδεσμος.

 

Ο Ρόλος του Αραβικού Συνδέσμου

Ο Πόλεμος του Κόλπου ανάμεσα στο Ιράκ και το Κουβέιτ αποτέλεσε ένα πολύ κρίσιμο σημείο στην αραβική πολιτική. Πριν την έναρξη των εχθροπραξιών, ο Αραβικός Σύνδεσμος χρησίμευσε στις δύο χώρες ως forum ανταλλαγής απόψεων. Αυτό όμως δεν ήταν αρκετό για να αποτρέψει το Ιράκ από το να εισβάλλει στο Κουβέιτ τον Αύγουστο του 1990. Η εισβολή δημιουργούσε τριγμούς στα θεμέλια του Αραβικού Συνδέσμου που ήταν η κυριαρχία και ανεξαρτησία κάθε αραβικού κράτους αλλά και την εμπιστοσύνη που θεωρούσαν τα αδελφά αραβικά κράτη ότι υπήρχε μεταξύ τους. Από την ίδρυση του Αραβικού Συνδέσμου το 1945 και μέχρι το 1990 τα σύνορα των κρατών είχαν μείνει σχεδόν αναλλοίωτα, καθώς οποιαδήποτε σύγκρουση ήταν επίφοβη.[5] Στις 10 Αυγούστου 1990, στο Κάιρο, τα 12 από τα 20 μέλη τoυ Αραβικού Συνδέσμου, συμπεριλαμβανομένης της Σαoυδικής Αραβίας, τωv εμιράτων τoυ Κόλπου, της Αιγύπτου και της Συρίας αποφασίζουν τηv αποστολή στρατιωτικών δυνάμεων στον Κόλπο απαιτώντας την απόσυρση τoυ Ιράκ από τo Κουβέιτ.[6]

 

Συμπέρασμα

Είναι ευδιάκριτος ο ρόλος των διεθνών οργανισμών και η δυνατότητα τους να δημιουργούν εξελίξεις. Όσον αφορά τον ΟΗΕ ήταν ο πρωταγωνιστής στην επιχείρηση «Καταιγίδα της Ερήμου» καθώς μέσα από αυτόν οι ΗΠΑ έλαβαν το  απαραίτητο νομικό και ηθικό έρεισμα τρέποντας σε φυγή τους Ιρακινούς από το Κουβέιτ και απελευθερώνοντας το λαό του. Όσον αφορά τον Αραβικό Σύνδεσμο από την πλευρά του μπορούμε να πούμε ότι λειτούργησε σαν ένα forum συζητήσεων των αραβικών κρατών αλλά σε γενικές γραμμές στάθηκε αμήχανος στις κρίσιμες στιγμές επειδή αντιμετώπισε μια κατάσταση διχασμού ανάμεσα στα κράτη μέλη του.

 

Βιβλιογραφία

 

Βιβλία

1. Σακκάς Ιωάννης «ΟΙ ΑΡΑΒΕΣ στην νεότερη και σύγχρονη εποχή ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ» Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 2003.
2. Calvocoressi Peter, «Η Διεθνής πολιτική μετά το 1945», Εκδόσεις Τουρίκης, Αθήνα, 2010.
3. Toffolo E. Cris «GLOBAL ORGANIZATIONS The Arab League», Chelsea House, New York, 2008.

Ηλεκτρονικές πηγές

1. Φωτόπουλος Τάκης, «Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΟΝ ΚΟΛΠΟ:Η πρώτη μάχη στη σύγκρoυση Βoρρά – Νότoυ» http://www.inclusivedemocracy.org/fotopoulos/greek/grbooksgulf/crisis_chronicle.htm
2. European Commision http://europa.eu/rapid/press-release_PRES-03-195_el.htm
3. Σκούρα Βασιλική «Ο ΑΡΑΒΙΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ» https://scholar.google.gr/scholar?hl=el&q=Σκούρα+Βασιλική+«Ο+ΑΡΑΒΙΚΟΣ+ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ»+&btnG= Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών, Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα, Ρόδος, 2007.
4. Σαν Σήμερα «Α’ Πόλεμος του Κόλπου» https://www.sansimera.gr/articles/387

 

[1] Σακκάς Ιωάννης «ΟΙ ΑΡΑΒΕΣ στην νεότερη και σύγχρονη εποχή ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ» Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 2003, σ.80.

[2]Calvocoressi Peter, «Η Διεθνής πολιτική μετά το 1945», Εκδόσεις Τουρίκης, Αθήνα, 2010, σ. 614.

[3] European Commision  http://europa.eu/rapid/press-release_PRES-03-195_el.htm. βρέθηκε 8/6/2016.

 

[4] Σκούρα Βασιλική «Ο ΑΡΑΒΙΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ» https://scholar.google.gr/scholar?hl=el&q=Σκούρα+Βασιλική+«Ο+ΑΡΑΒΙΚΟΣ+ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ»+&btnG=  Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών, Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα, Ρόδος, 2007, σσ. 50 – 51.

[5] Toffolo E. Cris «GLOBAL ORGANIZATIONS The Arab League», Chelsea House, New York, 2008, σσ. 17, 18, 215.

[6] Φωτόπουλος Τάκης, «Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΟΝ ΚΟΛΠΟ: Η πρώτη μάχη στη σύγκρoυση Βoρρά – Νότoυ» http://www.inclusivedemocracy.org/fotopoulos/greek/grbooksgulf/crisis_chronicle.htm. βρέθηκε στις 4/5/2016.