Ελληνικά
Γράφει η Μαρία Ντάμπου, Αναλύτρια ΚΕΔΙΣΑ
Η έννοια της ακροδεξιάς χρησιμοποιείται και με άλλους όρους όπως: Δεξιός εξτρεμισμός, ριζοσπαστική Δεξιά ή Δεξιός ριζοσπαστισμός. Αν θελήσουμε να κατηγοριοποιήσουμε την ακροδεξιά, ενδέχεται να δημιουργηθούν προβλήματα στην αποσαφήνιση των ορίων μεταξύ της ακροδεξιάς και των παραδοσιακών Δεξιών πολιτικών δυνάμεων. Τα πολιτικά μορφώματα της ακροδεξιάς συνήθως έχουν κοινά στοιχεία μεταξύ τους, με κυριότερο γνώρισμα την ιδεολογική τους σχέση με τον Φασισμό και τον Ναζισμό και την υπονόμευση των αρχών της δημοκρατίας. Ένα κοινό σημείο που θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε μεταξύ της ακροδεξιάς και της παραδοσιακής δεξιάς είναι οι κοινές θέσεις που λαμβάνουν σε κρίσιμα ζητήματα που αφορούν κυρίως το μεταναστευτικό και το πολιτικό άσυλο, με την διαφορά ό,τι η ακροδεξιά έχει πάντα πιο ακραίες πολιτικές θέσεις. Τα ακροδεξιά κόμματα συνήθως διακατέχονται από λαϊκισμό και οι θέσεις τους εχθρεύονται συνήθως τις δημοκρατικές αξίες. Με το πέρασμα του χρόνου η τριβή τους με τα δημόσια αξιώματα και τις κυβερνητικές θέσεις τα έχει κάνει πιο μετριοπαθή, αλλά η ουσία και τα θεμέλια τους είναι ριζωμένα στις ιδεολογικές καταβολές των ακροδεξιών κομμάτων του Μεσοπολέμου. Σκόπιμο είναι να αναφέρουμε ό,τι το Εθνικό Μέτωπο του Ζαν-Μαρί Λεπέν στην Γαλλία, υποστήριζε την κατάργηση της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας και την αντικατάσταση της με μία Έκτη Δημοκρατία, όπου θα αποκλείονταν από τα κοινωνικά προνόμια όλοι οι μετανάστες. Η πολιτική ιδεολογία του κόμματος του Λεπέν αποδεικνύει περίτρανα την παραπάνω διατύπωση.
Η κοινωνική και οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας, αποτέλεσε κύριο αίτιο της ανόδου των ακροδεξιών κομμάτων, καθώς πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και κόμματα άρχισαν να προσαρμόζονται στο πολιτικό πρόγραμμα της ακροδεξιάς σε αρκετά ζητήματα. Η Αυστρία, η Δανία, η Ολλανδία και η Γερμανία χώρες όπου σημειώθηκαν έντονες μεταναστευτικές ροές τα προηγούμενα χρόνια ξεκίνησαν να ακολουθούν μία πιο αυστηρή πολιτική στα μεταναστευτικά ζητήματα. Η αποδοχή και η τακτική προσαρμογή των ακροδεξιών κομμάτων στα εθνικά κοινοβούλια αλλά και στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιό είχε ως αποτέλεσμα την νομιμοποίηση των πολιτικών ακροδεξιών κομμάτων και την ενσωμάτωση τους στο πολιτικό γίγνεσθαι. Η οικονομική κρίση που ξέσπασε το 2009 στην Ευρώπη, προσέφερε το ιδανικό έδαφος ανάπτυξης των κομμάτων αυτών καθώς η Ιστορία έχει αποδείξει ό,τι τα κόμματα με ακροδεξιά πολιτική ταυτότητα, εκμεταλλεύονταν πάντα τις περιόδους που επικρατούσε οικονομική ύφεση και κοινωνική αναταραχή όπως την δεκαετία του 1930.
Ένα ακόμη στοιχείο που ώθησε στην άνοδο του ακροδεξιού εξτρεμισμού ήταν και η Ισλαμιστική τρομοκρατία.Τα πολλαπλά χτυπήματα των Τζιχαντιστών σε ευρωπαϊκές χώρες, είχαν ως αποτέλεσμα να επέλθει ένα αίσθημα ξενοφοβίας και ρατσισμού απέναντι στις μεταναστευτικές ομάδες. Η Ισλαμιστική τρομοκρατία ωστόσο, δεν έχει την δύναμη να αμφισβητήσει την εμπιστοσύνη των πολιτών απέναντι στο κοινωνικό σύστημα αλλά, αντιθέτως την ενίσχυσε και την διατήρησε παρά τις διαψεύσεις κάποιων. Αντίθετα, η ακροδεξιά τρομοκρατία αποσκοπεί στον κλονισμό της εμπιστοσύνης των πολιτών απέναντι στο κοινωνικό σύστημα και στις δημοκρατικές θεμελιώδεις αρχές με την υιοθέτηση ακραίων πολιτικών θέσεων προπαγανδιστικού χαρακτήρα που αποδυναμώνουν την σχέση εμπιστοσύνης των πολιτών με το δημοκρατικό πολιτικό σύστημα.
Στη συνέχεια, θα ήθελα να αναφερθώ στο φαινόμενο του ευρωσκεπτικισμού που έχει ευνοήσει τα ακροδεξιά κόμματα και δεν αποτελεί σύγχρονο φαινόμενο αλλά έχει τις ρίζες του στις αρχές της δεκαετίας του ’90 με την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ. Το πολιτικό αυτό ρεύμα, αν θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε έτσι, βρίσκεται στην απέναντι όχθη από την ιδέα της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η ιδέα της παραχώρησης εξουσιών από τα κράτη μέλη στα υπερεθνικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, φαίνεται να ενοχλεί ιδιαίτερα τους υποστηρικτές του Έθνους-κράτους. Με την πάροδο του χρόνου, οι αντιδράσεις για το ευρωπαϊκό εγχείρημα δεν περιορίστηκαν μόνο γεωγραφικά. Σταδιακά, παρατηρήθηκε άνοδος των κομμάτων με ακραίες πεποιθήσεις (Δεξιών-Αριστερών) και έτσι ξεκίνησε να δημιουργείται μία ένταση στα κοινοβούλια των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής ένωσης. Στο σημείο αυτό, ένα καλό παράδειγμα που θα μπορούσε να επιβεβαιώσει περίτρανα ό,τι το φαινόμενο αυτό δεν έβρισκε και βρίσκει υποστηρικτές μόνο στα ακροδεξιά κόμματα είναι αυτό του Ανδρέα Παπανδρέου, όπου στην αρχή της πολιτικής του καριέρας είχε παρουσιαστεί ως αντισυστημικό κόμμα και οι βασικοί στόχοι του ήταν η αποχώρηση της Ελλάδας από την Βορειοατλαντική Συμμαχία (ΝΑΤΟ) και την τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ). Βέβαια, η στάση αυτή άλλαξε ριζικά όταν ανέλαβε την πρωθυπουργία το 1981. Το Ελληνικό αυτό παράδειγμα, μας βοήθα να κατανοήσουμε τις έντονες ζυμώσεις που υπήρχαν στην ευρύτερη παράταξη της κεντροαριστεράς αναφορικά με την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, όταν ακόμη αυτή βρισκόταν στα πρώτα στάδια οικοδόμησης της. Το κλίμα αμφισβήτησης λοιπόν που υπήρχε ουσιαστικά από την αρχή, εκμεταλλεύτηκαν έντονα τα τελευταία χρόνια τα ακροδεξιά κόμματα κατηγορώντας την Ευρωπαϊκή Ένωση ότι είναι ανίκανη να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση που ξέσπασε και να διαχειριστεί σωστά το μεταναστευτικό – προσφυγικό ζήτημα.Οι έντονες διαφωνίες ως προς την επίλυση αυτών των ζητημάτων σε εθνικό αλλά και ευρωπαϊκό επίπεδο, έδωσαν χώρο στην ανάπτυξη και διάδοση των ακροδεξιών πεποιθήσεων.
Συμπερασματικά, όπως μπορούμε να αντιληφθούμε η ακροδεξιά είναι ένα περίπλοκο πολιτικό φαινόμενο. Είναι σύνθετο και αρκετά αντιφατικό. Τα ιστορικά γεγονότα δυστυχώς, δεν έχουν δώσει το μάθημα που θα έπρεπε προκειμένου να αποφευχθούν τέτοιου είδους πολιτικά μορφώματα. Παρατηρούμε ό,τι ακόμη και στις μέρες μας που δεσπόζει η Δημοκρατία, τα ακροδεξιά κόμματα συγκεντρώνουν ψήφους και αποκτούν θέση στο πολιτικό σύστημα. Η οικονομική και κοινωνική κρίση της Ευρώπης έχει αναζωπυρώσει το φαινόμενο αυτό και έχει δημιουργήσει ένα κλίμα αμφισβήτησης προς τις ικανότητες της Ένωσης να αντιμετωπίσει σύνθετα ζητήματα. Η Δίκη της Χρυσής Αυγής στην Ελλάδα που παρακολουθήσαμε τον περασμένο Οκτώβριο μπορεί να χαρακτηρισθεί ως μία νίκη της Δημοκρατίας έναντι του Φασισμού και του Ναζισμού στις μέρες μας. Η Δίκη αυτή αναδεικνύει την σημαντικότητα και την ανάγκη αντιμετώπισης του ακροδεξιού πολιτικού φαινομένου που απειλεί τη Δημοκρατία και την κοινωνική συνοχή.
ΠΗΓΕΣ
Michael G. Roskin & Robert L. Cord& James A. Medeiros& Walter S. Jones. (2008), «Εισαγωγή στην Πολιτική Επιστήμη», Εκδόσεις Επίκεντρο.
Άννα Φραγκουδάκη, (2013), «Ο Εθνικισμός και η Άνοδος της ακροδεξιάς», Εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
