Ελληνικά
Γράφει ο Ευστάθιος Γκίκας, Δόκιμος Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ
Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΤΩΣΗ
Τα συνδεδεμένα γεγονότα με τη γερμανική οικονομία τα τελευταία χρόνια οδηγούν όλο και πιο κοντά στην κατρακύλα, καθώς όλο και περισσότερες Γερμανικές εταιρίες χρεοκοπούν με το 2024 να αποτελεί χρονιά-ρεκόρ μετά από το 2008, σύμφωνα με την Allianz, η οποία μάλιστα προβλέπει άνοδο 15% στις χρεοκοπίες των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Με αυτόν τον τρόπο, η οικονομική πίεση αυξάνεται κυρίως στα μεσαία κοινωνικά στρώματα, οδηγώντας σε ύφεση όλη την οικονομία, καθώς η εμπιστοσύνη στην πάλαι ποτέ «ατμομηχανή» της Ε.Ε. μειώνεται, οι επιχειρήσεις συνεχίζουν την πτωτική τους πορεία, οι επενδύσεις στη χώρα επίσης λιγοστεύουν και οι μεγάλες Γερμανικές επιχειρήσεις «μεταναστεύουν» σε άλλες χώρες.
Εδώ και πολλά χρονιά η Γερμανία έχει καταστεί χώρα εξαρτημένη σε ξένα προϊόντα από χώρες μη φιλικές προς τη Δύση και την Ε.Ε., χώρες με αυταρχικά καθεστώτα, όπως η Ρωσία και η Κίνα. Χαρακτηριστική η περίπτωση της τεράστιας εξάρτησης από το Ρωσικό φυσικό αέριο, το οποίο, όταν έγινε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 οδήγησε σε μεγάλη άνοδο των τιμών ενέργειας και συμπαρασύροντας όλη την οικονομία. Παρόμοια κατάσταση υφίσταται και στον τομέα των εισαγωγών. Οι εισαγωγές από την Κίνα έχουν αυξηθεί ραγδαία, στοιχείο που συνδέεται με την μεγάλη ανάπτυξη της κινέζικης οικονομίας τα τελευταία 30 χρόνια, καθώς η Γερμανία ανέπτυξε την πιο στενή σχέση με την Κίνα από όλα τα μέλη της ΕΕ. Πλέον η Γερμανία και οι εταιρίες της προμηθεύονται μεγάλο αριθμό προϊόντων από εκεί, που σχετίζονται με τη βιομηχανία αυτοκίνητων αλλά και με τις βιομηχανίες υφασμάτων, υπολογιστές κλπ. Στο μεταξύ, όμως οι σχέσεις μεταξύ Δύσης και Κίνας χειροτέρεψαν, καθώς η Κίνα ασκεί επιθετικότερη στάση στην Ταιβάν απειλώντας ανοιχτά με εισβολή. Αυτό οδηγεί σε οικονομική σύγκρουση, με την Κίνα να είναι πλέον οικονομική υπερδύναμη που απειλεί την οικονομική ηγεμονία της Δύσης, για αυτό οι ΗΠΑ, ειδικά υπό την προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ, έχει ξεκινήσει να εφαρμόζει επιθετική πολιτική απέναντι στην Κίνα. H Γερμανία, ως νούμερο ένα εμπορικός εταίρος της Κίνας εντός της ΕΕ βρίσκεται σε δύσκολη θέση, καθώς η ΕΕ είναι αποφασισμένη να βάλει μεγάλους δασμούς σε κινεζικά προϊόντα, κάτι που αναμένεται να οδηγήσει την Κίνα να πράξει ανάλογα. Όμως, η Γερμανία δεν μπορεί να ακολουθήσει τέτοια πολιτική, διότι αγοράζει πολλά περισσότερα προϊόντα απ’ ότι πουλάει στην Κίνα. Αν, μάλιστα η Κίνα αποφασίσει να λάβει αντίμετρα απέναντι και στην Γερμανία, τότε τα πράγματα θα γίνουν πολύ πιο σοβαρά, καθώς θα χτυπήσει τις επιχειρήσεις της Γερμανίας που εξαρτώνται από Κινεζικά προϊόντα, δημιουργώντας ένα φαινόμενο «οικονομικού ντόμινο» που θα προκαλέσει περαιτέρω στασιμότητα, ανοίγοντας τον δρόμο για μαζικές απολύσεις, φαινόμενο που ήδη βρίσκεται σε άνοδο τα τελευταία χρονιά ειδικά στην Γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία. Η απευκταία αυτή ώθηση των ποσοστών ανεργίας σε νέα ύψη, όταν μάλιστα έφτασε πάνω από 6.4% τον Ιανουάριο του 2025 – αριθμό ρεκόρ για την τελευταία δεκαετία – αναμένεται να προκαλέσει σοβαρούς τριγμούς στο κράτος πρόνοιας, με τον κρατικό προϋπολογισμό να πέφτει έξω, λόγω των τεράστιων δαπανών που απαιτούνται για τα επιδόματα ανεργίας. Η δεινή κατάσταση γίνεται ακόμα πιο εμφανής, καθώς η γερμανική κυβέρνηση απαγορεύεται ρητά από το Σύνταγμα, από το 2011 και μετά, να δανειστεί χρήματα ως ένα σημείο, εκτός εάν πρόκειται για κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, όπως έγινε με την πανδημία.
Η προηγούμενη κυβέρνηση του Όλαφ Σολτς επιδίωξε να κηρύξει κατάσταση εκτάκτου ανάγκης για να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση, ώστε να χρησιμοποιηθούν τα χρήματα για την κλιματική και την ενεργειακή κρίση, όμως το ανώτατο δικαστήριο απέρριψε το αίτημα, οδηγώντας σε κρίση την κυβέρνηση συνασπισμού που οδήγησε, στα τέλη του 2024, το φιλελεύθερο FDP να αποχωρήσει από τον συνασπισμό και να υποστηρίξει πρόταση δυσπιστίας, οδηγώντας σε πρόωρες εκλογές. Παρά, λοιπόν το θετικό στοιχείο της εν λόγω απόφασης, καθώς οδήγησε σε μείωση του δανεισμού, μην αφήνοντας να υπερχρεωθεί η χωρά, εντούτοις προκάλεσε και αρνητικές επιπτώσεις, δημιουργώντας εντάσεις ειδικά από τους αριστερούς πολιτικούς χώρους, που θεωρούν υπερβολικά σκληρό αυτό το νομικό πλαίσιο, με κάποιους να θέλουνε να το μεταρρυθμίσουν ή και να το καταργήσουν τελείως.
Ένα άλλο οικονομικό ζήτημα αφορά την κλιματική αλλαγή, καθώς οι προσπάθειες επίλυσής του χτυπούνε την εξαρτημένη από την βιομηχανία της γερμανική οικονομία, ειδικότερα μετά την απόφαση όχι μόνο να μην αναπτύξει επάνω στην ασφαλή και φιλική προς το περιβάλλον πυρηνική ενέργεια, αλλά μάλιστα να αποφασίσει την διάλυσή της. Μάλιστα, τα τελευταία χρονιά η Γερμανική κυβέρνηση, αμέσως μετά από το τραγικό ατύχημα στην Φουκουσίμα το 2011, ξεκίνησε υπό την Μερκελ, με αργούς ρυθμούς, να διαλύει τα εργοστάσια που παράγουν πυρηνική ενέργεια, με σκοπό να διακόψει τελείως την παραγωγή της, μια απόφαση που ελήφθη ξεκάθαρα λόγω της πίεσης των ριζοσπαστικών αριστερών και πράσινων ομάδων και κομμάτων. Η λεγομένη κυβέρνηση σηματοδότη (κυβέρνηση του SPD, του FDP και των Πρασίνων) αύξησε τον ρυθμό της μείωσης της πυρηνικής ενεργείας μέχρι που την εξάλειψαν το 2023, πάρα την κριτική που έχει ασκηθεί εν μέσω ενεργειακής κρίσης να μην γίνει κάτι τόσο ριζοσπαστικό. Τελικά, όπως είχαν προβλέψει οι ειδικοί, το αποτέλεσμα ήταν τραγικό για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, καθώς με την κατάργηση της πυρηνικής ενέργειας έπαψε να υπάρχει μια πηγή ενεργείας που μόλυνε πολύ λιγότερο το περιβάλλον κοστίζοντας λιγότερο οικονομικά, καθώς με την πυρηνική υπάρχει λιγότερη πίεση στον πληθυσμό, δίνει στην χώρα μια ανεξάρτητη πηγή ενέργειας. Έτσι, η κατάργηση της πυρηνικής ενέργειας αποδείχτηκε τεράστιο σφάλμα, ειδικά εν μέσω ενεργειακής κρίσης. Αντιθέτως, τα ανθρακωρυχεία τα οποία ρυπαίνουν σε μεγαλύτερο βαθμό το περιβάλλον, ξανάνοιξαν, αφού δεν μπορούσε να αντέξει η οικονομία το κλείσιμο όλων των ανθρακωρυχείων που ήταν προγραμματισμένο αμέσως μετά την κατάργηση της πυρηνικής ενεργείας, καθυστερώντας τελικά σε μεγάλο βαθμό την πρόοδο για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και χτυπώντας σε μια εύθραυστη στιγμή την γερμανική οικονομία και τους καταναλωτές. Σύμφωνα, δε με έρευνες η Γερμανία θα μπορούσε να είχε μειώσει έως και 70% τις εκπομπές αέριων και να είχε εξοικονομήσει πολλά δις ευρώ, εάν δεν είχε προβεί σε κλείσιμο των πυρηνικών εργοστασίων, με τους ειδικούς να κατηγορούν τον Υπουργό Οικονομικών των Πρασίνων Ρόμπερτ Χάμπεκ ότι είπε ψέματα στον κόσμο και αγνόησε τις απόψεις των ειδικών για το ζήτημα, προκαλώντας σοβαρή κρίση στην οικονομία και οδηγώντας την κυβέρνηση να αυξήσει την φορολογία των αγροτών και να μειώσει τα επιδόματα τους. Αυτό με τη σειρά του προκάλεσε κινητοποιήσεις των αγροτών κατά της κυβέρνησης δημιουργώντας πολιτική αστάθεια και μειώνοντας αντίστοιχα την εμπιστοσύνη προς την κυβέρνηση.
Προφανώς, για τα προβλήματα της Γερμανικής οικονομίας υπάρχουν και άλλοι εξωγενείς παράγοντες, όπως η συνεχής στασιμότητα της οικονομίας της ευρωζώνης, οι συνεχείς παγκόσμιες αναταράξεις, ειδικά ο Ρωσο-Ουκρανικός πόλεμος, η κρίση στη Μέση Ανατολή κλπ. Όλα αυτά δημιουργούν κλίμα αβεβαιότητας στις αγορές, κάτι που προκαλεί ζητήματα σε μια διεθνοποιημένη οικονομία. Το δημογραφικό, επίσης είναι ένα από τα θέματα τα οποία έχει αρχίσει να επηρεάζει την οικονομία και την μεταναστευτική πολιτική, χρησιμοποιώντας το μάλιστα ως δικαιολογία για τη μαζική μετανάστευση. Διότι το δημογραφικό πρόβλημα της Γερμανίας παρόλο που δεν είναι τόσο σοβαρό όσο το Ελληνικό, έχει τα τελευταία χρόνια μεγεθυνθεί ως πρόβλημα πάρα τη μεγάλη εισροή μεταναστών, καθώς το ποσοστό γεννήσεων έχει πέσει σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο. Μάλιστα ο αριθμός θανάτων ξεπέρασε τον αριθμό γεννήσεων για πρώτη φορά εδώ και πολλά χρόνια. Η δημογραφική κρίση επηρεάζει και την οικονομία, με λιγότερους ανθρώπους σε ηλικία εργασίας και περισσότερους συνταξιούχους, πιέζοντας αντίστοιχα τις κρατικές δαπάνες με τα επιδόματα που συνεχώς αυξάνονται. Αντί, όμως το κράτος να προσπαθήσει να δώσει κίνητρα για αύξηση του ποσοστού των γεννήσεων επιλέγει την εύκολη και άμεση λύση, φέρνοντας μεγάλο αριθμό μεταναστών από τρίτες χώρες που φέρνουν αρκετά περισσότερα προβλήματα ανεβάζοντας το ποσοστό εγκληματικότητας και πιέζοντας την οικονομία καθώς εξασφαλίζουν το μεγαλύτερο εισόδημα τους από επιδόματα από το κράτος. Η οικονομία της Γερμανίας, παρόλο που συνεχίζει να είναι ισχυρή, ειδικά σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, έχει δεχτεί ένα τεράστιο χτύπημα που υπονομεύει τις φιλοδοξίες της για ηγεμονία στην Ευρώπη αλλά και επηρεάζει τον τρόπο της ζωής των Γερμανών πολιτών που συνεχώς πλέον πιέζονται, λόγω των αποτυχημένων πολιτικών αποφάσεων των κυβερνήσεων των τελευταίων 25 χρόνων.
Αυτή η δεκαετία θα είναι κρίσιμη για το ποια κατεύθυνση θα ακολουθήσει η χώρα με την αυτοκινητοβιομηχανία που είναι το πιο σημαντικό κομμάτι της οικονομίας να βρίσκεται σε ραγδαία ύφεση, το θέμα της ενέργειας να παραμένει ακόμα άλυτό και τώρα οι γεωπολιτικοί αποκλεισμοί τόσο της ΕΕ, όσο και της Γερμανίας από τις ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ αλλά και τους δασμούς που επιβάλει, όλα αυτά θα φέρουν σε αρκετά δύσκολη θέση την νέα κυβέρνηση του Χριστιανοδημοκράτη καγκελάριου Φρίντριχ Μερτς, αφού θα πρέπει να ανατρέψει την κατηφόρα της οικονομίας που ξεκίνησε από την πανδημία κα χειροτέρευσε μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία το 2022.
ΠΗΓΕΣ
Baur Andreas, Flack Lisandra (2022), German-Chinese Trade Relations: How Dependent is the German Economy on China?, IFO Institute (Προσβάσιμο στον υπερσύνδεσμο https://www.cesifo.org/en/publications/2022/working-paper/german-chinese-trade-relations-how-dependent-german-economy-china)
Broughel James (20.04.2023), Germany Embraces Pseudoscience With Nuclear Phaseout, Forbes (Προσβάσιμο στον υπερσύνδεσμο https://www.forbes.com/sites/jamesbroughel/2023/04/20/germany-embraces-pseudoscience-with-nuclear-phaseout/)
Butler Eleanor (31.01.2025), Germany’s unemployment rate rises to highest level in almost a decade, Euronews (Προσβάσιμο στον υπερσύνδεσμο https://www.euronews.com/business/2025/01/31/germanys-unemployment-rate-rises-to-highest-level-in-almost-a-decade)
Connor Richards (14.06.2024), Germany sees company bankruptcies soar, DW (Προσβάσιμο στον υπερσύνδεσμο https://www.dw.com/en/germany-sees-company-bankruptcies-soar/a-69358663)
Connor, Richard (31.01.2025), Germany: Number of unemployed highest in 10 years, DW, (Προσβάσιμο στον υπερσύνδεσμο https://www.dw.com/en/germany-number-of-unemployed-highest-in-10-years/a-71470806)
DW Politics (26.04.2024), German ministers quizzed over nuclear phase out “deception”, DW (Προσβάσιμο στον υπερσύνδεσμο https://www.dw.com/en/german-ministers-quizzed-over-nuclear-phase-out-deception/a-68931166)
Kiel Institute (15.02.2023), German economy’s dependence on China: Critical for individual products, IFW (Προσβάσιμο στον υπερσύνδεσμο https://www.ifw-kiel.de/publications/news/german-economys-dependence-on-china-critical-for-individual-products/#:~:text=Directly%2C%201.4%20percent%20of%20the,high%20as%20for%20German%20production.)
Kinkartz Sabine (05.03.2025), What is Germany’s debt brake?, DW, (Προσβάσιμο στον υπερσύνδεσμο https://www.dw.com/en/what-is-germanys-debt-brake/a-67587332)
Macchi Lorenzo (30.01.2025), Germany: national debt in relation to gross domestic product (GDP) from 2015 to 2029, Statista (Προσβάσιμο στον υπερσύνδεσμο https://www.statista.com/statistics/427201/national-debt-of-germany-in-relation-to-gross-domestic-product-gdp/)
Momtaz Rym (10.10.2024), Taking The Pulse: Is China Becoming Germany’s New Dependency?, Carnegie Europe, (Προσβάσιμο στον υπερσύνδεσμο https://carnegieendowment.org/europe/strategic-europe/2024/10/taking-the-pulse-is-china-becoming-germanys-new-dependency?lang=en)
Oliver Matt (26.04.2024), German greens accused of lying over nuclear power safety to force plant shutdowns, Telegraph (Προσβάσιμο στον υπερσύνδεσμο https://www.telegraph.co.uk/business/2024/04/26/german-greens-lying-nuclear-power-safety-plant-shutdown/)
Paddison Laura, Schmidt Nadine, Kappeler Inke (15.04.2023), ‘A new era’: Germany quits nuclear power, closing its final three plants, CNN (Προσβάσιμο στον υπερσύνδεσμο https://edition.cnn.com/2023/04/15/europe/germany-nuclear-phase-out-climate-intl/index.html)
Parker Jessica & McGuinness Damien (21.02.2024), German economy is in “troubled waters” – ministry, BBC NEWS (Προσβάσιμο στον υπερσύνδεσμο https://www.bbc.com/news/world-europe-68361717)
Partington Richard (15.01.2024), Germany on track for two-year recession as economy shrinks in 2023, The Guardian (Προσβάσιμο στον υπερσύνδεσμο https://www.theguardian.com/world/2024/jan/15/germany-two-year-recession-2023-gdp)
Saleheen, Jumana (17.12.2024), Germany’s economic woes go beyond the energy crisis, Corportate Vanguard (Προσβάσιμο στον υπερσύνδεσμο: https://corporate.vanguard.com/content/corporatesite/us/en/corp/vemo/germany-economic-woes-go-beyond-energy-crisis.html)
Statista Research Department (11.02.2025), Annual average unemployment rate in Germany from 2005 to 2025, Statista, (Προσβάσιμο στον υπερσύνδεσμο https://www.statista.com/statistics/227005/unemployment-rate-in-germany)
Statista Research Department (13.01.2025), Gross expenditure on asylum seeker benefits in Germany from 1994 to 2023, Statista (Προσβάσιμο στον υπερσύνδεσμο https://www.statista.com/statistics/1108229/asylum-seeker-benefits-gross-expenditure-germany/)
Tallico Riccardo (27.10.2024), The German Car Industry Is Dying and Dragging the Country Into the Abyss Of Crisis, Pluralia Forum Verona (Προσβάσιμο στον υπερσύνδεσμο https://pluralia.forumverona.com/en/a/the-german-car-industry-is-dying-and-dragging-the-country-into-the-abyss-of-crisis/)
Trading Economics (χ.χ.), Germany Public Debt, Trading Economics (Προσβάσιμο στον υπερσύνδεσμο https://tradingeconomics.com/germany/government-debt)
TVP World (02.01.2025), ‘Longest economic crisis’ in modern German history expected to drag on for third year, TVP World (Προσβάσιμο στον υπερσύνδεσμο https://tvpworld.com/84331034/german-recession-projected-to-enter-its-third-year)
