Ελληνικά
Γράφει ο Σταύρος Κολτσάκης, Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ
Αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό στη σύγχρονη εποχή είναι οι σχέσεις αλληλεξάρτησης που δημιουργούνται στη διεθνή σκηνή. Δεν έχει σημασία αν πρόκειται για συμφωνίες κρατών , για συμφωνίες εταιρικών κολοσσών που επηρεάζουν την παγκόσμια οικονομία, όλα συνοψίζονται στη λατινική φράση quid pro quo (δούναι και λαβείν). Ένα σημαντικό στοιχείο που πρέπει να αναφερθεί είναι πως οι οικονομικές σχέσεις που συνάπτονται λειτουργούν όπως η θεωρία των συγκοινωνούντων δοχείων. Δηλαδή μια συμφωνία με κάποιο κράτος επηρεάζει ένα άλλο μέρος άμεσα ή έμμεσα.
Ένα παράδειγμα είναι η οικονομική σχέση των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής(ΗΠΑ) με τη Κίνα. Οι οικονομικές συμφωνίες που έχουν συνάψει οι δύο χώρες έχουν δημιουργήσει σε ένα μεγάλο βαθμό μια αλληλεξάρτηση. Πιο αναλυτικά ο Ντε Ξιαοπίνγκ που διαδέχτηκε το Μάο είχε αντιληφθεί ότι η Κίνα δεν θα μπορούσε να επιβιώσει μακροπρόθεσμα αν δεν άνοιγε τα σύνορά της στο διεθνές εμπόριο (Φρήντμαν, 2012). Οι εξαγωγές της Κίνας έχουν καίρια σημασία στη πολιτική που έχει χαράξει για την οικονομία της, αλλά και για τη πρόσβαση της στις ξένες αγορές. Αυτή λοιπόν τη πολιτική που συνεχίζει η Κίνα δημιουργώντας εμπορικές συμφωνίες, ειδικά στα πλαίσια της Πρωτοβουλίας Belt and Road, που στόχο έχει τη δημιουργία χερσαίων υποδομών και θαλάσσιων μεταφορών (Xuetong, 2019), την φέρνουν σε μια ισχυρή οικονομική θέση. Η έννοια της κεντρικής θέσης που θέλει να κατέχει η Κίνα στο παγκόσμιο γίγνεσθαι δημιουργώντας ένα πεδίο δράσης που θα ξεκινά από το κέντρο προς τη περιφέρεια συνοψίζεται στην κινεζική λέξη Τσουνγκ-κουο ή Μέσο Βασίλειο (BRZEZINSKI, 1998).
Αυτό λοιπόν έχει οδηγήσει τις ΗΠΑ να έχουν δεύτερες σκέψεις για αυτή την οικονομική σχέση με τη Κίνα. Οι αμφιβολίες της πρώτης είναι τόσο ισχυρές που σκέφτεται να διακόψει τις οποιαδήποτε σχέσεις τις συνδέουν. Εδώ δημιουργείται όμως το εξής ερώτημα, είναι εύκολο να τερματιστεί μια οικονομική σχέση όταν τα μέλη της καταλαμβάνουν τη πρώτη και τη δεύτερη θέση στη παγκόσμια οικονομία; Ειδικά όταν η νούμερο δύο δύναμη φιλοδοξεί να πάρει τη πρωτιά. Αυτό είναι όμως μια σκέψη που για να υλοποιηθεί είναι αρκετά δύσκολο, όταν πλέον οι οικονομίες συνδέονται τόσο ισχυρά μεταξύ τους. Ωστόσο αυτό δεν φαίνεται να πτοεί την κυβέρνηση Τραμπ που ήδη έχει ξεκινήσει ένα εμπορικό πόλεμο με τη Κίνα. Για την ακρίβεια το 2018 οι ΗΠΑ επέβαλαν δασμούς της τάξης των 25% σε εισαγωγές κινέζικων προϊόντων και αυτό ήταν μόνο η αρχή. Όπως ήταν αναμενόμενο με τον ίδιο τρόπο απάντησε και η Κίνα με αποτέλεσμα η κατάσταση να κλιμακωθεί (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 2018). Η Ουάσιγκτον συνέχισε να βάζει δασμούς σε προϊόντα από την Κίνα, όπως σίδηρο και εισαγωγές αλουμινίου, ηλεκτρονικούς εξοπλισμούς και ρούχα και να απειλεί ότι θα επεκτείνει τους δασμούς σε ακόμα περισσότερα προϊόντα (AMADEO, 2020). Η κατάσταση δεν δείχνει να έχει εξομαλυνθεί, ακριβώς το αντίθετο με τις δύο πλευρές να συνεχίζουν να εφαρμόζουν νέα μέτρα η μία εναντίον της άλλης. Αυτό επιβεβαιώνεται ότι την ώρα που οι ΗΠΑ απαγόρευσαν το ‘’κατέβασμα’’ των εφαρμογών TikTok και WeChat των κινεζικών εταιρειών ByteDance και Tenccent το Πεκίνο ανακοίνωσε την εισαγωγή ενός μηχανισμού, ο οποίος θα περιορίζει τη δραστηριότητα ξένων επιχειρήσεων (CNN Greece, 2020).
Θα έλεγε κάνεις πως οι ΗΠΑ θα είχαν ήδη καταλάβει τη δυσκολία του εγχειρήματος σε μια προηγούμενη περίπτωση. Τον Απρίλιο του 2018 η κυβέρνηση Τραμπ επέβαλε κυρώσεις στη ρωσική εταιρεία αλουμινίου United Company Rusal ως αντίποινα για την παρέμβαση της Μόσχας στις εκλογές των ΗΠΑ το 2016. Τα πρόβλημα όμως ήταν ότι United Company Rusal κατασκευάζει ένα ειδικό προϊόν αλουμινίου, που είναι απολύτως αναγκαίο για τις ευρωπαϊκές κατασκευαστικές εταιρείες αυτοκινήτων. Η συνέχεια γίνεται εύκολα προβλέψιμη, στο φόβο να μη πληρώσουν πρόστιμα οι εταιρείες αυτοκίνητων που συνεργάζονται με τη ρωσική εταιρεία πίεσαν τη κυβέρνηση Τραμπ να αποσύρει τις κυρώσεις όπως και έγινε (Farrell, et al., 2020)
Ωστόσο δεν είναι μόνο δύσκολο από την πλευρά των ΗΠΑ να διακοπεί αυτή η διμερής σχέση και η Κίνα βρίσκεται σε μια ανάλογη θέση. Αν και μπορεί να έχει τρόπους να περιορίσει την οικονομία των ΗΠΑ, αυτό δεν είναι εύκολα πραγματοποιήσιμο. Σύμφωνα με την Bonnie Glaser παρόλο που η Κίνα έχει στη κατοχή της αμερικάνικα χρεόγραφα δεν θα μπορούσε να τα χρησιμοποιήσει. Αν προσπαθούσε να ασκήσει μια εκβιαστική πολιτική εναντίον της οικονομίας των ΗΠΑ αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα να κάνει ζημιά και στα δύο κράτη. Όπως αναφέρει η ερευνήτρια, το να έχει η Κίνα ομόλογα τόσης μεγάλης αξίας δεν αποτελεί μοχλό πίεσης, απλά δείχνει το μεγάλο βαθμό αλληλεξάρτησης των δυο οικονομιών.
Ουσιαστικά ο εμπορικός πόλεμος που διεξάγεται μεταξύ των ΗΠΑ και Κίνας, δεν έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα που ίσως ζητούσαν οι κυβερνήσεις. Μάλλον το αντίθετο, ειδικά αν δει κανείς τα στοιχεία μετά το πρώτο χρόνο των εφαρμογών των δασμών. Το 2019 οι δασμοί περιόρισαν το κέρδος των αμερικανικών επιχειρήσεων και το αυξημένο κόστος τελικά το πλήρωσαν οι Αμερικανοί καταναλωτές. Φυσικά για το ίδιο έτος και η Κίνα είχε πρόβλημα, αφού οι εισαγωγές της μειώθηκαν κατά 5.6% (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 2019).Αυτό που φαίνεται ξεκάθαρα είναι ότι και οι δύο οικονομίες πλήττονται και πιθανόν στο τέλος δεν θα κερδίσει καμία σ’ αυτό τον εμπορικό πόλεμο, αφού η οικονομική σχέση που έχουν είναι άρρηκτα συνδεδεμένη η μία με την άλλη. Πλέον μπορούμε να μιλάμε για ένα νέο μοντέλο σχέσης. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω η άποψη της Bonnie Glaser δείχνει ακριβώς τη δυσκολία και των δυο πλευρών να υπερισχύσει η μία έναντι της άλλη;. Αυτό ακριβώς αναφέρει και ο ιστορικός Νάιλ Φέργκιουσον ο οποίος εισήγαγε τον όρο Κιμερική. Ο όρος αυτός δημιουργήθηκε ώστε να περιγράψει την μετάβαση της εξουσίας από τις ΗΠΑ στην αλληλεξάρτηση μεταξύ Κίνας και Αμερικής (MOYO, 2011).
Συμπερασματικά στη σημερινό διεθνές οικονομικό σύστημα οι σχέσεις αλληλεξάρτησης είναι πολύ ισχυρές. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω η Ουάσινγκτον και το Πεκίνο είναι αλληλοεξαρτώμενες τουλάχιστον στην οικονομική τους σχέση. Όσο υπάρχει και θα συνεχίσει να υπάρχει η προσπάθεια της κάθε χώρας για να αποκτήσει όλο και περισσότερη ισχύ με σκοπό να υπερισχύσει της άλλης, τόσο θα παρατηρούνται και από τις δύο πλευρές ανάλογα φαινόμενα.
Βιβλιογραφία
AMADEO KIMBERLY [Ηλεκτρονικό]. – 2020. – 19 9 2020. – https://www.thebalance.com/trade-wars-definition-how-it-affects-you-4159973#causes-of-us-trade-war-with-china.
BRZEZINSKI ZBIGNIEW Η Μεγάλη Σκακιέρα [Βιβλίο]. – Αθήνα : ΛΙΒΑΝΗ, 1998. – σσ. 271-272.
CNNGreece [Ηλεκτρονικό]. – 2020. – 19 19 2020. – https://www.cnn.gr/kosmos/story/235022/synexizetai-o-emporikos-polemos-hpa-kinas-nea-metra-anakoinose-to-pekino.
Farrell Henry και Newman Abraham [Ηλεκτρονικό]. – 2020. – 17 9 2020. – http://www.foreignaffairs.gr/articles/72785/henry-farrell-kai-abraham-newman/i-trela-tis-aposyndesis-apo-tin-kina.
MOYO DAMBISA ΠΩΣ ΧΑΘΗΚΕ Η ΔΥΣΗ [Βιβλίο]. – ΑΘΗΝΑ : ΛΙΒΑΝΗ, 2011. – 232-233.
Xuetong Yan Η εποχή της ανήσυχης Ειρήνης. Κινεζική ισχύς σε έναν διχασμένο κόσμο [Άρθρο] // FOREING AFFAIRS. – 2019. – ΑΣΑΠ ΕΠΕ. – 58. – σσ. 78-79.
Γρίβας Κωνσταντίνος Η ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΑΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ [Βιβλίο]. – ΑΘΗΝΑ : ΛΙΒΑΝΗ, 2013. – σσ. 195-196.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ [Ηλεκτρονικό]. – 2019. – 19 9 2020. – https://www.kathimerini.gr/economy/international/1037609/o-emporikos-polemos-stoichise-27-6-dis-dol-stis-ipa/.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ [Ηλεκτρονικό]. – 2018. – 19 9 2020. – https://www.kathimerini.gr/economy/international/973689/archise-o-emporikos-polemos-ipa-kinas/.
Φρηντμαν Τζορτζ ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ 100 ΧΡΟΝΙΑ.Μια πρόβλεψη για το τον 21ο αιώνα. [Βιβλίο]. – Αθήνα : ΕΝΑΛΙΟΣ, 2012. – σ. 147.
