Γράφει ο Παναγιώτης Φτάκας, Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ

 

Στη σύγχρονη εποχή χωρίς αμφιβολία, μεγάλο και σημαντικό μέρος της διεξαγωγής ενός σύγχρονου πολέμου αναλαμβάνουν να εκτελέσουν οι υπηρεσίες πληροφοριών του κάθε κράτους. Είτε με κυβερνοεπιθέσεις, είτε με τη συλλογή χρήσιμων πληροφοριών για τον αντίπαλο είτε ακόμη με απόκρυψη δικών τους στρατηγικών και επιχειρησιακών θέσεων. Με την τεράστια εξέλιξη της τεχνολογίας τα τελευταία χρόνια οι μυστικές υπηρεσίες αποτελούν πλέον αναπόσπαστο κομμάτι για την διεξαγωγή ενός πολέμου. Αυτό βέβαια, δε σημαίνει ότι κατά το παρελθόν δεν διαδραμάτιζαν έναν εξίσου σημαντικό ρόλο στην έκβαση μιας πολεμικής αναμέτρησης. Κάθε άλλο μάλιστα. Η ιστορία άλλωστε, μας έχει διδάξει ότι σε πολλές περιπτώσεις οι μυστικές υπηρεσίες έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην έκβαση μιας πολεμικής αναμέτρησης και καθόρισαν τον νικητή. Είναι λογικό άλλωστε η κάθε χώρα να βασίζεται στις υπηρεσίες πληροφοριών της για να μπορεί να συλλέξει τις απαραίτητες για αυτή πληροφορίες και να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση έναντι του αντιπάλου της. Έτσι λοιπόν και η Ρωσική Ομοσπονδία βασίζει πολλά στις περιβόητες μυστικές της υπηρεσίες. Το πιο ισχυρό όπλο της όμως ακούει στο όνομα «Maskirovka». Ο σοβιετικός όρος «Maskirovka» μεταφράζεται ως καμουφλάζ / παραλλαγή και πρόκειται για ένα σύστημα μέτρων που έχουν ως στόχο να παραπλανήσουν τον εχθρό και στην τελική να μειώσουν την αποτελεσματικότητα των μέσων αναγνώρισης του.[1] Ανέκαθεν, η Μόσχα είχε μια κλίση προς το Denial and Deception. Στόχος της «Maskirovka» δεν είναι άλλος από το να παραπλανήσει τον εχθρό, ώστε να αποκρύψει την αληθινή θέση των στρατευμάτων της, δίνοντας του μία ψευδή ιδέα, οδηγώντας τον σε λάθος συμπέρασμα για να μπορέσει να τον αιφνιδιάσει και να κερδίσει το στρατηγικό πλεονέκτημα. Ο αιφνιδιασμός αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για την επιτυχία του σχεδίου. Η «Maskirovka» δεν είναι ένα σύγχρονο δημιούργημα των μυστικών υπηρεσιών, αλλά προέρχεται από την αρχαιότητα. Πολλοί αναλυτές την χαρακτηρίζουν ως «τέχνη» και δεν έχουν καθόλου άδικο καθώς περιλαμβάνει μία ποικιλία μέτρων όπως είναι η παραπλάνηση, η απόκρυψη, η εξαπάτηση και η εσκεμμένη παραπληροφόρηση, τα οποία θα πρέπει να γίνουν στο μέγιστο βαθμό για να καταστεί εφικτή η αποτελεσματικότητα του σχεδίου.[2] Η πρακτική στρατιωτικής παραπλάνησης που λατρεύει να χρησιμοποιεί τόσο η Μόσχα, όσο και ο Ρώσος πρόεδρος δεν είναι καθόλου άγνωστη για την ελληνική πολεμική τέχνη. Αρκεί μία σύντομη ιστορική αναδρομή στην αρχαιότητα για να μας θυμίσει τόσο τον Δούρειο Ίππο του Οδυσσέα στον Τρωικό Πόλεμο  που προσφέρθηκε μεν ως ένδειξη ειρήνης στους Τρώες, αλλά  στο εσωτερικό του βρισκόταν κρυμμένοι μερικοί από τους καλύτερους Έλληνες στρατιώτες με αποτέλεσμα να κάψουν την Τροία ολοσχερώς, ενώ ανάλογη περίπτωση αποτελεί και η μάχη στα Δερβενάκια κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821, όπου ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης έβαζε τους άνδρες του να ανάβουν πολλές φωτιές κατά τη διάρκεια της νύχτας, δίνοντας έτσι την εντύπωση στα οθωμανικά στρατεύματα ότι είχε στη διάθεση του πολύ μεγαλύτερη αριθμητικά δύναμη από ότι στην πραγματικότητα διέθετε. Το ψέμα άλλωστε, αποτελεί μία βασική τακτική παραπλάνησης που χρησιμοποιείται και θα πρέπει να χρησιμοποιείται στον πόλεμο. Η Ρωσία με την πάροδο των αιώνων τελειοποίησε όλες τις παραπάνω τεχνικές που αναφέραμε. Και όχι μόνο τις τελειοποίησε, αλλά τις εφάρμοσε και στο πεδίο το 2014, όταν με αφορμή την τότε ουκρανική κρίση, βρήκε την ευκαιρία και προσάρτησε την Κριμαία. Ξεκάθαρα στην περίπτωση της Κριμαίας έχουμε την χρήση της παραδοσιακής «Maskirovka». Από την μία μεριά έχουμε μία ιδιοφυή και καλά ενορχηστρωμένη ρωσική εκστρατεία επικοινωνίας που αιτιολογούσε την συγκεκριμένη κίνηση[3] και από την άλλη τον Ρώσο πρόεδρο να διαψεύδει σε συνέντευξη τύπου ότι τα στρατεύματα που είχαν φτάσει μέσα στη νύχτα στην Κριμαία χωρίς διακριτικά και ότι ανήκαν στις ρωσικές δυνάμεις ασφαλείας. Τόσο η άρνηση όσο και η διάψευση αποτελεί ζωτικό στοιχείο της «maskirovka». Μάλιστα, πολλοί Αμερικανοί αναλυτές παραδέχονται ότι οι Ρώσοι διατηρούν ένα πλεονέκτημα έναντι των Δυτικών στον τομέα των παραπλανητικών τακτικών. Από την εποχή ακόμη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ο Κόκκινος Στρατός επιχειρούσε να εξαπατήσει και να μπερδέψει τον αντίπαλο του και στις περισσότερες φορές μάλιστα το έκανε με μεγάλη επιτυχία. Μία περίπτωση παραδοσιακής «Μaskirovka» έχουμε και στην τωρινή εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Ο Ρώσος πρόεδρος δήλωνε επανειλημμένα ότι δεν βρισκόταν στα σχέδια του μία εισβολή στο Κίεβο, διαβεβαιώνοντας ακόμη και τον Γάλλο Πρόεδρο Emmanuel Macron, ενώ ειρωνευόμενος τους Δυτικούς τόνιζε πως γνώριζαν ακόμη και την ημέρα και ώρα της επίθεσης. Πέρα από τις δηλώσεις του Vladimir Putin όμως, ακόμη και το ρωσικό Υπουργείο Άμυνας ανακοίνωνε ότι ρωσικά στρατεύματα επέστρεφαν στις βάσεις τους μετά από τις απαραίτητες ασκήσεις που είχαν πραγματοποιήσει, δίνοντας έτσι την εντύπωση πως η κατάσταση στα ρωσό-ουκρανικά σύνορα θα αποκλιμακώνονταν. Στρατηγικός στόχος του Κρεμλίνου όπως αποδείχθηκε δεν ήταν άλλος από το να παραπλανήσει και να αποκρύψει τα πραγματικά του σχέδια για εισβολή στην Ουκρανία, χρησιμοποιώντας και στην περίπτωση αυτή τη ρωσική στρατηγική «Μaskirovka».

 

Πηγές

[1] Keating C. Kenneth (1981), Maskirovka: The Soviet System of Camouflage, Defense Technical Information Center

[2] Ach Lucy (2015), How Russia outfoxes its enemies, BBC News

[3] Moeller Oerstroem Joergen( 2014), Maskirovka: Russia’s Masterful use of Deception in Ukraine, Huffpost Website