Ελληνικά
Γράφει ο Κωνσταντίνος Νικολετόπουλος, Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ
Στις 4 Νοεμβρίου 2024 η Ευρώπη ξαφνιάζεται με την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, για δεύτερη φορά, ως προέδρου των ΗΠΑ. Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ κρούει το καμπανάκι στην Ευρώπη, καθώς η νέα αμερικανική διοίκηση δείχνει ότι είναι θέμα χρόνου να αφήσει την Ουκρανία χωρίς ιδιαίτερη υποστήριξη απέναντι στην Ρωσία.
Ως αποτέλεσμα των παραπάνω εξελίξεων, έχουμε μία μάλλον απρόβλεπτη εξέλιξη: Την πρωτοβουλία συνολικά έξη ευρωπαϊκών χωρών, οι οποίες προχώρησαν στην ίδρυση της λεγόμενης ‘‘Ομάδας της Βαϊμάρης’’. Η συγκεκριμένη ομάδα, που είχε ως πρωτεργάτες την Γαλλία και την Γερμανία, αποτελείται συνολικά από τα εξής κράτη: 1) Γερμανία , 2) Μεγάλη Βρετανία, 3) Πολωνία ,4) Γαλλία, 5) Ισπανία, 6) Ιταλία.
Στην ιδρυτική της διακήρυξη η Ομάδα της Βαϊμάρης δεσμεύτηκε να συνεχίσει να στηρίζει στρατιωτικά την Ουκρανία για όσο χρειαστεί. Παράλληλα διαβεβαίωσε το Κίεβο ότι σέβεται πλήρως την εδαφική του κυριαρχία και δεν πρόκειται να δεχτεί καμία ειρηνευτική συμφωνία για την Ουκρανία, χωρίς την Ουκρανία.
Θέλοντας να δείξουν μεγαλύτερη αποφασιστικότητα οι σύμμαχοι της Ουκρανίας προχωρούν στα τέλη Φεβρουαρίου 2025 στην ίδρυση της «Συμμαχίας των Προθύμων» Η συμμαχία αποτελείται από ευρωπαϊκά κράτη καθώς επίσης και από κράτη της Ασίας (Ιαπωνία, Νότια Κορέα) Στις 2 Μαρτίου 2025 είχαμε την πρώτη συνεδρίαση της συμμαχίας για την Ουκρανία. Η συμμαχία αυτή αποτελείται από κράτη τα οποία αναμένεται να συμμετάσχουν σε μια ειρηνευτική δύναμη στην Ουκρανική επικράτεια, σε περίπτωση που υπογραφεί τελικά κάποια συμφωνία ειρήνης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Η Ελλάδα, δια μέσου του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, έστειλε από την πρώτη στιγμή μήνυμα ότι δεν είναι έτοιμη να στείλει δυνάμεις στην Ουκρανία. Ο Έλληνας πρωθυπουργός θεωρούσε ότι σκοπός της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα έπρεπε να ήταν η ενίσχυση με στρατιωτικό εξοπλισμό της Ουκρανίας, και όχι η αποστολή χερσαίων δυνάμεων από άλλες χώρες.
Παρόλα αυτά, στις συνομιλίες που είχε με τους ευρωπαίους εταίρους τελικά φαίνεται να έχει αφήσει ανοικτό το ενδεχόμενο αποστολής ειρηνευτικής δύναμης, βεβαίως υπό όρους: 1) Ότι ο ελληνικός στρατός θα βρίσκεται σε περιοχές με ελληνικό πληθυσμό, 2) Οι ελληνικές δυνάμεις δεν θα συμμετάσχουν σε επιχειρήσεις κατά των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων, 3) Σε περίπτωση που υπάρξει ξανά έναρξη των εχθροπραξιών μεταξύ των δυο αντιμαχόμενων πλευρών οι ελληνικές δυνάμεις θα αποσύρονταν αμέσως από την Ουκρανία.
Ο Συνασπισμός των Προθύμων φαίνεται ότι έχει καταλήξει στην αποστολή δύναμης περίπου 15-20.000 στρατιωτών. Η Τουρκία ήταν η πρώτη χώρα που προσφέρθηκε να στείλει δυνάμεις στην Ουκρανία. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, η Άγκυρα ρίχνει ιδιαίτερο βάρος στην ασφάλεια της Μαύρης θάλασσας. Το Τουρκικό υπουργείο Άμυνας έχει δηλώσει το ενδιαφέρον του για την ανάληψη της διοίκησης των ναυτικών δυνάμεων του συνασπισμού. Δεδομένου ότι το 2022 Ουκρανία, Ρωσία και Τουρκία, μαζί με τον ΟΗΕ, υπέγραψαν συμφωνία για την ελεύθερη διακίνηση των σιτηρών.
Εκτιμώ ότι σε περίπτωση υπογραφής Συνθήκης Ειρήνης, η Τουρκία θα έχει ενεργό ρόλο στην ειρηνευτική δύναμη που θα εγκατασταθεί στην Ουκρανία. Πιθανολογώ ότι η Τουρκία, επειδή θέλει διακαώς να ξανά τεθεί σε ισχύ η συμφωνία για τα σιτηρά, θα επιδιώξει να αναλάβει την Διοίκηση του Λιμανιού της Οδησσού. Αυτό είναι αρνητικό για την Ελλάδα γιατί είναι γνωστό ότι όπου εγκαθίσταται ο τουρκικός στρατός (Συρία, Ιράκ, Αφγανιστάν, Σομαλία) ακολούθως δύσκολα αποχωρεί…
Η πλειονότητα των δυνάμεων θα προέρχεται από την Μεγάλη Βρετανία και την Γαλλία. Η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα έχουν προσφερθεί και αυτές να συμμετάσχουν στην ενδεχόμενη ειρηνευτική επιχείρηση. Ιδιαίτερα το Τόκιο θεωρεί ότι δεν είναι δυνατόν η Δύση να έχει παρουσία στην Ασία και να ρίχνει ιδιαίτερο βάρος στην ασφάλεια της περιοχής του Ινδο-Ειρηνικού, ενώ χώρες της Ασίας (φιλικά προσκείμενες στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ) να μην έχουν ρόλο στην ασφάλεια της Ευρώπης.
Παρόλα αυτά, Ρωσία και ΗΠΑ φαίνεται να μην επιθυμούν πραγματική ειρήνη στην Ουκρανία αλλά ουσιαστικά μια άνευ όρων παράδοση του Κιέβου. Οι ΗΠΑ, κατά την διάρκεια των συνομιλιών στο Λονδίνο, παρουσίασαν ένα σχέδιο σε μεγάλο βαθμό φιλο- ρωσικό. Το σχέδιο αυτό προέβλεπε την de jure αναγνώριση της ρωσικής κατοχής στην Κριμαία και την de facto αναγνώριση της Ρωσικής κυριαρχίας στα ανατολικά της χώρας. Από την άλλη μεριά, η Ουκρανία θα ανακτούσε τον πλήρη έλεγχο στην περιφέρεια του Χαρκόβου.
Παράλληλα, στο σχέδιο γινόταν λόγος για την παροχή εγγυήσεων ασφαλείας στο Κίεβο, χωρίς όμως να υπάρχει σαφήνεια στο συγκεκριμένο άρθρο. Το αμερικανικό σχέδιο, όπως αναμενόταν, δεν είναι απόλυτα καλό ούτε για την Ουκρανία αλλά ούτε και για την Ρωσία. Η Ουκρανία απορρίπτει το σχέδιο διότι υποχρεώνεται σε παραχώρηση εδαφών προς την Ρωσία τόσο de facto (ανατολική Ουκρανία ) όσο και de jure (Κριμαία). Παράλληλα, στο σχέδιο Τραμπ δεν υπάρχει καμία αναφορά για την επιστροφή των απαχθέντων παιδιών και των αιχμαλώτων.
Από την άλλη πλευρά, η Ρωσία δεν μπορεί να δεχτεί την πρόταση του Προέδρου Τραμπ δεδομένου ότι, 1) Το 2014 οι πρώτες φιλορωσικές διαδηλώσεις ξεκίνησαν στην πόλη του Χαρκόβου. Το Χάρκοβο όμως, με βάση το σχέδιο του Αμερικανού Προέδρου, τίθεται οριστικά υπό Ουκρανικό έλεγχο. 2) Παράλληλα εξαφανίζεται κάθε ρωσική ελπίδα για την κατάληψη της Οδησσού. Η Οδησσός είναι πολύ σημαντική για την Ρωσία γιατί ανέκαθεν ήταν μια πόλη που ψήφιζε πριν την εξέγερση του Μαϊντάν τον πρώην φιλο-Ρώσο Πρόεδρο Γιανούκοβιτς. Μην ξεχνάμε επίσης την σφαγή στην Οδησσό το Μάιο του 2014 όταν Ουκρανοί ακροδεξιοί έκαψαν ζωντανούς στο εργατικό κέντρο της Οδησσού 40 φιλορώσους Ουκρανούς. 3) Υπάρχει ζήτημα με το Αυτοκέφαλο της Ουκρανικής Εκκλησίας: Πρόκειται ίσως για μια από τις σημαντικότερες αιτίες της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Το 2018 ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως αποφάσισε την δημιουργία μιας νέας εκκλησίας στην Ουκρανία η οποία στην ουσία θα υπάγεται στον ίδιο και θα είναι μοναδική νόμιμη εκκλησία στην Ουκρανία. Με την απόφαση του Οικουμενικού Πατριάρχη τόσο η Ουκρανική εκκλησία που υπάγεται στην Μόσχα (επικεφαλής της οποίας είναι ο μητροπολίτης Ονούφριος) όσο και το Πατριαρχείο Κιέβου θεωρούνται παράνομα και τίθενται υπό διωγμό. Με την κίνηση αυτή του Οικουμενικού Πατριαρχείου ο Πρόεδρος Πούτιν αλλά και ο Ρώσος Πατριάρχης Κύριλλος θεώρησαν ότι οι πιστοί τόσο του Ουκρανικού Πατριαρχείου όσο και της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας που υπαγόταν στο πατριαρχείο Μόσχας, βρισκόταν υπό διωγμό .
Επίλογος: Η κατάσταση στην Ουκρανία για τους ευρωπαίους είναι μία πρόκληση, παρόλα αυτά δίνει ευκαιρία στην Ευρώπη να απεξαρτηθεί (σε ένα βαθμό) αμυντικά από τις ΗΠΑ και να αποκτήσει στρατηγική αυτονομία αρχής γενομένης από το Ουκρανικό ζήτημα. Η αποστολή ειρηνευτικής δύναμης στην Ουκρανία θα είναι χρήσιμη για την λήξη του πολέμου.
Πηγές
https://uk.ambafrance.org/Weimar-ministers-call-for-just-and-lasting-peace-in-Ukraine
https://www.eeas.europa.eu/eeas/ukraine-statement-weimar-support-ukraine_en
https://www.asahi.com/ajw/articles/15703505
