Ελληνικά
Γράφει ο Δρ.Σπύρος Πλακούδας*, Αντιπρόεδρος Δ.Σ. ΚΕΔΙΣΑ
Η ανάδυση της «Νέας Τουρκίας» έχει ανατρέψει άρδην την (ευαίσθητη) ισορροπία στις διμερείς Ελληνο-Τουρκικές σχέσεις. Από την «ύφεση» κατά την πρώτη περίοδο της διακυβέρνησης του ΑΚP έχουμε πλέον οδηγηθεί σε «κρίση χαμηλής έντασης» λόγω της αναθεωρητικής ιδεολογίας και των επιθετικών δράσεων της Άγκυρας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Το επόμενο δε διάστημα, η «κρίση» αναμένεται να επιδεινωθεί υπό το βάρος των διλημμάτων και αδιεξόδων του Ερντογάν.
Για πρώτη φορά από το 2003 η «ηγεμονία» του Ερντογάν εντός του ΑΚΡ και της Τουρκίας αμφισβητείται εντόνως από τους πρώην συνεργάτες του (π.χ. Νταβούτογλου, Μπαμπατζάν κτλ) και νυν αντιπάλους του (π.χ. Ιμάμογλου). Εν ολίγοις, αναδύεται ένας φιλελεύθερος (και φιλοδυτικός) πόλος εντός μιας διηρημένης μέχρι πρότινος αντιπολιτεύσεως: οι συνέργειες μεταξύ Κεμαλικού CHP και Κουρδικού HDP στον πολιτικό στίβο (π.χ. αυτοδιοικητικές εκλογές στην Πόλη) και η κυοφορούμενη σύσταση νέων κομμάτων από τους κόλπους του AKP (π.χ. Μπαμπατζάν) δεν αποτελούν παρά πρωτόγνωρα φαινόμενα. Η εν λόγω αναδιάταξη των ενδοπολιτικών ισορροπιών λαμβάνει χώρα σε μια περίοδο μεγάλης τρωτότητας της «Νέας Τουρκίας» σε «εξωτερικά σοκ».
Η οικονομία της Τουρκίας, αρκούντως ευάλωτη στις χρηματιστηριακές διακυμάνσεις, ασθμαίνει εξαιτίας των Erdogan-Economics ενώ ουκ ολίγοι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης (π.χ. η Moddy’s) αμφισβητούν ευθέως τα «Turkish Statistics». Η άνοδος της ανεργίας (ιδίως των νέων) και η δραματική μείωση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ έχουν ερεθίσει τα εθνικιστικά αντανακλαστικά της ισλαμο-συντηρητικής Τουρκικής κοινωνίας και έχουν εκδηλωθεί ουκ ολίγα πογκρόμ εναντίον των Σύρων προσφύγων πολέμου. Εξ ου και η αντίθεση της Άγκυρας στην ανακατάληψη της Ιντλίμπ από τον Άσαντ και η εμμονή της στη δημιουργία του «Διαδρόμου Ειρήνης» στη Ροτζάβα ανατολικά του ποταμού Ευφράτη: στο πρώτο «εφιαλτικό σενάριο» θα προστεθούν στην Τουρκία περίπου 3 εκατομμύρια επιπλέον πρόσφυγες και 100 χιλιάδες τζιχαντιστές, ενώ στο δεύτερο «ιδεατό» θα μετεγκατασταθούν περίπου 1.5 εκατομμύριο πρόσφυγες στην Συρία προς όφελος (διττό) της Άγκυρας – δημογραφική αλλοίωση της Ροτζάβα εις βάρος των Κούρδων και αποσυμφόρηση της Τουρκίας. Οι εν λόγω επιδιώξεις της Άγκυρας δεν τυχαίνουν πάντοτε της σύμφωνης γνώμης των συμμάχων της (ήτοι ΗΠΑ) ή εταίρων της (ήτοι Ιράν και Ρωσία).
Η Άγκυρα αντιδρά στα εν λόγω αδιέξοδα με μια κλιμακούμενη, πλην όμως λελογισμένη, επιθετικότητα το τελευταίο διάστημα. Στην Κύπρο αποστέλλει τα ιδιόκτητα πλωτά γεωτρύπανα για παράνομες έρευνες και εξορύξεις στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας και τα αποσύρει ως δήθεν χειρονομία καλής θελήσεως εν αναμονή του νέου γύρου διαπραγματεύσεων επί του Κυπριακού. Στο Αιγαίο ανοίγει κατά βούληση την «στρόφιγγα» των προσφυγικών ροών και εκβιάζει εμμέσως πλην σαφώς την ΕΕ για απτά ανταλλάγματα σε κρίσιμους τομείς (π.χ. Κυπριακό, Συνθήκη Σένγκεν). Στην Ανατολική Μεσόγειο υποστηρίζει υπόγεια την – κυριαρχούμενη από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους – νόμιμη κυβέρνηση της Λιβύης εναντίον του στασιαστή στρατηγού Χάφταρ σε έναν ιδιόρρυθμο «πόλεμο δια αντιπροσώπων» κατά του Καΐρου και του Αμπού Ντάμπι. Ενώ στο Παλαιστινιακό Ζήτημα προβάλλει ως ο «μόνος» υπερασπιστής των Παλαιστινίων και προσφέρει την ισλαμική αλληλεγγύη του στο Πακιστάν ως προς το Ζήτημα του Κασμίρ – προς γενική δυσαρέσκεια βέβαια του Ισραήλ και της Ινδίας. Η υποστήριξη προς το Κατάρ και των απανταχού Αδελφών Μουσουλμάνων εκ μέρους του Ερντογάν έχει προκαλέσει την μήνιν των ηγετών σε Άμπου Ντάμπι, Ριάντ και Κάιρο.
Η Ελλάδα δεν αποτελεί μια μείζονα απειλή για την Τουρκία σύμφωνα με την κοσμοθεωρία του Ερντογάν όπως οι Κούρδοι της Συρίας. Η Αθήνα αποτελεί, όμως, έναν προβλέψιμο (και «πληγωμένο» μετά από τόσα χρόνια κρίσης) αντίπαλο που δεν θα αντιδράσει δια της στρατιωτικής οδού στις προκλήσεις της. Βέβαια η Άγκυρα γνωρίζει τα όρια της επιθετικής δράσης της: δεν πρέπει να αναμένεται μια πρόκληση τόσο ιταμή όσο η κατάληψη μιας νησίδας ή η γεώτρηση πλησίον του Καστελόριζου που θα ωθούσε την Αθήνα σε μια δυναμική απάντηση με την υποστήριξη της ΕΕ (και των ΗΠΑ ενδεχομένως). Χρησιμοποιεί άλλα εργαλεία ώστε να υπονομεύσει την ισχύ της Ελλάδας (π.χ. με προσφυγικές ροές) και να δοκιμάσει την αντοχή των υπό διαμόρφωση τριγωνικών συμμαχιών με τα κράτη της Ανατολικής Μεσογείου (π.χ. με γεωτρήσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ). Στον εν λόγω «υβριδικό πόλεμο» η Άγκυρα προσπαθεί να φθείρει την αποτρεπτική ισχύ της Αθήνας και, πρωτίστως, τη βούληση των (διαδοχικών) Ελληνικών κυβερνήσεων. Η «φινλανδοποίηση» της χώρας θα αποφευχθεί μόνο εάν υιοθετηθεί μια νέα στρατηγική αποτροπής – ενδεχομένως «εκτεταμένης αποτροπής» σε Αιγαίο και Κύπρο – που, με τη σειρά της, προϋποθέτει ουσιαστικές συμμαχίες (όχι δηλαδή συσκέψεις μόνο για φωτογραφίες), επαρκή στρατιωτική ισχύ (όχι δηλαδή ευχολόγια για την αναβάθμιση και εκσυγχρονισμό του στρατεύματος) και εθνική ομοψυχία (όχι ξύλινο λόγο περί διεθνούς δικαίου και υποσχέσεις).
* Η παρούσα ανάλυση πρωτοδημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα tilegrafimanews.gr