Ελληνικά
Γράφει ο Πέτρος Γκάτζιος, Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ
Εδώ και αρκετές εβδομάδες η Ευρώπη περίμενε το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών. Όχι για να μάθει τον νικητή, αλλά για να μπορεί να αναφέρεται και να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα.
Μέχρι στιγμής σε αυτά συμπεριλαμβάνονται:
Πρώτον, το κόμμα «Εναλλακτική για τη Γερμανία, AfD» στην τρίτη θέση,
Δεύτερον, οι Σοσιαλδημοκράτες σε ρόλο αξιωματικής αντιπολίτευσης,
Τρίτον, η μετακίνηση Σόιμπλε από το Υπ.Οικ. και η υποψηφιότητά του ως Προέδρου της Κάτω Βουλής για να αντιμετωπίζει το AfD,
Τέταρτον, η πιθανότητα συγκρότησης συνασπισμού με Φιλελευθέρους και Πρασίνους με τους πρώτους να έχουν σοβαρές επιφυλάξεις αναφορικά με την οικονομική πολιτική, αφού τάσσονται κατά της δημιουργίας ενός Υπ. Οικονομικών και ενός κοινού προϋπολογισμού της ευρωζώνης, δεν επιθυμούν άλλα προγράμματα διάσωσης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), ενώ προτείνουν και τη δημιουργία μηχανισμών για έξοδο από την ευρωζώνη.
Στα νέα δεδομένα προσθέτω:
Πέμπτον, την ομιλία Μακρόν[1] στη Σορβόννη (26/9/2017) όπου έθεσε το όραμά του, -για την ακρίβεια λίστα επιθυμιών- για την Ευρώπη του 2024 (έτος τέλεσης των Ολυμπιακών Αγώνων στο Παρίσι και ευρωεκλογών),
Έκτον, το άτυπο δείπνο των ηγετών (28/9/2017) στο Ταλίν της Εσθονίας για την πορεία της Ένωσης μετά το Brexit-αφού το μέλλον της ΕΕ δεν αφορά αποκλειστικά Γερμανία-Γαλλία, με σκοπό να υπάρξει σύγκλιση μεταξύ των κρατών-μελών σε ορισμένα ακανθώδη ζητήματα και
Έβδομον, η θεματική του Ταλίν- μεταξύ άλλων η δημιουργία ενός ταμείου διάσωσης των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, η μείωση του κινδύνου που διέπει τις τράπεζες , η ίδρυση ενός πανευρωπαϊκού συστήματος εγγύησης καταθέσεων, η μετατροπής του ESM σε Ενιαίο Νομισματικό Ταμείο- η οποία θα συζητηθεί λεπτομερώς στη Σύνοδο Κορυφής του Ευρώ το Δεκέμβριο, με χρονικό ορίζοντα λήψης αποφάσεων τον Ιούνιο του 2018.
Με αυτά τα δεδομένα, ποια μπορεί να είναι η επόμενη μέρα για την Ευρώπη;
Ο κ. Μακρόν τελικά βιάστηκε να παρουσιάσει το όραμά του ή λειτούργησε ως μοχλός πίεσης προς την κα Μέρκελ προσπαθώντας να επηρεάσει την ατζέντα των διαπραγματεύσεων για τη συγκρότηση συνασπισμού;
Από την πλευρά του πάντως ειπώθηκε πως κατέθεσε τις θέσεις του πριν τη σύσταση του κυβερνητικού συνασπισμού καθώς αν το έκανε μετά, θα καθυστερούσε περαιτέρω η συζήτηση για το μέλλον της ΕΕ.
Υπενθυμίζω πως ήδη από τον περασμένο Μάιο, οι δύο πλευρές είχαν ανακοινώσει πως τις επόμενες εβδομάδες, θα ανέπτυσσαν έναν οδικό χάρτη για την εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης, για να κάνουν την Ευρωζώνη πιο ανθεκτική σε μελλοντικές κρίσεις, με την κα Μέρκελ να επιμένει «να εργαστούμε πάνω στους τομείς που θέλουμε να μεταρρυθμίσουμε[2]».
Η κα Μέρκελ, προφανώς έχει να διαχειριστεί μία διαφορετική πολιτική κατάσταση εσωτερικά (ανάδειξη AfD σε τρίτη δύναμη, συνασπισμός με άλλους δύο και όχι έναν συμμετέχοντες).
Αυτό κατά την άποψή μου δεν θα αλλάξει ιδιαίτερα τις ευρωπαϊκές καταβολές και θέσεις του κόμματός της, οι οποίες από το 2009 και το ξέσπασμα της κρίσης δεν έχουν μεταβληθεί ιδιαίτερα, αλλά έχουν προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα.
Ούτε περιμένω την καρατόμηση της πολιτικής Σόιμπλε από την μία μέρα στην άλλη. Η Γερμανία με την Μέρκελ Καγκελάριο έχει σχέδιο Α -και Β!- καθώς και συγκεκριμένο όραμα για την ΕΕ.
Δεν αλλάζει εύκολα πολιτικές και αυτό το αντιλαμβάνεται όποιος παρακολουθεί μεταξύ άλλων την πολιτική ατζέντα της CDU στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) και την Κοινοβουλευτική του Ομάδα στην Ευρωπαϊκή Βουλή.
Σε τελική ανάλυση, μπορεί η κα Μέρκελ τις περισσότερες φορές να παρέπεμπε στον κ. Σόιμπλε και στις αποφάσεις του Εurogroup αναφορικά με οικονομικά ζητήματα, ωστόσο όποτε χρειάστηκε πολιτική βούληση, πήρε η ίδια τις αποφάσεις.
Το μεταναστευτικό στοίχισε ψήφους και πιστεύω πως θα δούμε μια περαιτέρω σκλήρυνση χωρίς αυτό απαραίτητα να σημαίνει και αλλαγή στάσης. Ιδιαίτερα όταν είναι πολύ δύσκολο να βελτιώσει την ήδη καλή κατάσταση της οικονομίας, η οποία παρεμπιπτόντως δεν απέφερε επιπλέον ψήφους όπως θα περίμεναν οι περισσότεροι.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, η κα Μέρκελ όποτε θέλει να προχωράει θα μπορεί να το κάνει καθώς επιτρέπονται τροποποιήσεις χωρίς αλλαγή Συνθηκών, ενώ όποτε δεν θα θέλει θα προβάλλει το κυβερνητικό πρόγραμμα και τις κόκκινες γραμμές των εταίρων της, καθώς και ενδεχόμενες αντιδράσεις από τη δεξιά πτέρυγα του κόμματός της. Είναι κατά την άποψή μου μία win-win κατάσταση για αυτήν και καθόλου αρνητική όπως ανέφερε ο κ. Σούλτς με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων.
Σε αυτό που δεν μπορώ να αναφερθώ συνολικά -καθώς είμαστε στην αρχή ακόμα- είναι το στίγμα που θέλει να αφήσει στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι καθώς με βάση και τις πιθανότητες διανύει την τελευταία της θητεία (συνολικά 16 χρόνια).
Για παράδειγμα, αναφορικά με την τραπεζική ένωση ενώ αρχικά δεν ήταν ενθουσιασμένη, ωστόσο έχει πραγματοποιηθεί αρκετή πρόοδος με την συναίνεσή της έκτοτε. Δεν ακολουθεί επίσης την ίδια γραμμή με τον Μακρόν για ένα προϋπολογισμό της ευρωζώνης, συμφωνεί όμως στην ιδέα ενός Υπ. Οικ. της ευρωζώνης.
Παρόλο που υπάρχει χώρος σε θέματα οικονομικής διακυβέρνησης, η ίδια φαίνεται να δίνει περισσότερο χώρο σε μία πιο ισχυρή ΕΕ σε θέματα άμυνας, εξωτερικής και εμπορικής πολιτικής. «Business as usual» θα ανέφεραν μερικοί!
Επιπτώσεις για το Brexit;
Το 2013 χρειάστηκαν 86 μέρες για να σχηματιστεί ο μεγάλος συνασπισμός CDU-SPD. Τώρα με τρία κόμματα, ενδέχεται να κρατήσει περαιτέρω λειτουργώντας αρνητικά για τη Πρωθυπουργό του Ην. Βασιλείου κα Τερέζα Μέι.
Η τελευταία μετά την ομιλία της στη Φλωρεντία (22/9/2017) σχετικά με το θέμα, περίμενε τον επόμενο μήνα να ξεκλειδώσουν οι διαπραγματεύσεις για το διαζύγιο, ιδιαίτερα μετά και την πρότασή της για μεταβατική περίοδο δύο χρόνων, έτσι ώστε να προχωρήσουν οι συζητήσεις για τη μελλοντική στρατηγική συνεργασία.
Παρόλο που η πολιτική της κας Μέρκελ στο θέμα δεν έχει αλλάξει, ούτε με βάση τα σημερινά δεδομένα θα αλλάξει και με τον νέο συνασπισμό, η τελευταία δεν βιάζεται. Ο χρόνος όμως περνά και η 29/3/2019, τελική ημερομηνία συμφωνίας πλησιάζει…
Πόσο επηρεάζεται η Ελλάδα από τις γερμανικές εκλογές;
Η ολοκλήρωση του προγράμματος και η έξοδος ξανά στις αγορές με λογικά επιτόκια δανεισμού, εξαρτάται λιγότερο κατά τη γνώμη μου από το ποιος θα είναι στο Υπ. Οικ. και περισσότερο στην υλοποίηση των προ-απαιτούμενων και των μεταρρυθμίσεων.
Η θέση άλλωστε είναι ξεκάθαρη από την αρχή και έχει επαναληφθεί στην ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης και επαναλήφθηκε και από Νταίσελμπλουμ και Ρέγκλινγκ τις προηγούμενες μέρες. Με την ολοκλήρωση του προγράμματος συζητάμε μέτρα που μπορεί να ληφθούν για το χρέος.
Ούτε η θέση για το ΔΝΤ αλλάζει: ο αρχηγός του FDP κ. Κρίστιαν Λίντνερ διαμήνυσε την επομένη των εκλογών πως «το FDP θα πει «ναι» σε πακέτα διάσωσης εφόσον συμμετέχει το ΔΝΤ και με αυτό να καθίσταται σαφές ότι υπάρχει βιωσιμότητα χρέους».
Σε αυτά προσθέτω πως με Σόιμπλε υπήρχε σχέδιο για προσωρινή έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, τη δημιουργία μηχανισμού για έξοδο χώρας από το ευρώ επιθυμούν και οι Φιλελεύθεροι. Δε βλέπω τη διαφορά.
Επιπλέον, ο κ. Σόιμπλε παραμένει ενεργό μέλος στην πολιτική γερμανική σκακιέρα και εκτός συγκλονιστικού απροόπτου αυτός είναι που θα επιβλέψει την εφαρμογή του «σχεδίου Χ», σε περίπτωση υλοποίησής του!
Αναφορικά με τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας που μας ενδιαφέρει ως χώρα, ενδεχομένως να έχουμε κάποιες αλλαγές. Προεκλογικά η κα Μέρκελ υποστήριξε ότι η Τουρκία δεν πρέπει να ενταχθεί και ότι θα θέσει το θέμα της διακοπής των ενταξιακών διαπραγματεύσεων στους συναδέλφους της.
Eπίλογος
Ο αντίκτυπος των γερμανικών εκλογών σχετικά με την ΕΕ αποτελεί κατά πολλούς ένα μεγάλο ερωτηματικό. Κατά την άποψή μου, κανένα από τα υπόλοιπα μέρη των πιθανών συμμαχιών, δεν πρόκειται να επανεξετάσει την υπάρχουσα γερμανική στάση στην ευρωπαϊκή πολιτική, παρά τη διαφορετική έμφαση που δίνει το κάθε μέρος.
Το FDP, ενδεχομένως να δημιουργήσει προβλήματα αν προσπαθήσει να εφαρμόσει τις δικές του απόψεις, επιβραδύνοντας τυχόν νέα βήματα προς περισσότερη ολοκλήρωση. Θεωρώ όμως πως απλά θα αρκεστεί στις προεκλογικές εξαγγελίες και θορυβώδεις ρητορείες του, τουλάχιστον τους πρώτους μήνες, παρά να έρθει σε κόντρα με Μέρκελ και Σόιμπλε.
Η ενωσιακή πολιτική της κας Μέρκελ είναι γνωστή και σταθερή όλα τα προηγούμενα χρόνια. Στην ευρωπαϊκή ατζέντα δεν προσθέτει κάτι καινούργιο.
Σε τελική ανάλυση, η κα Μέρκελ επανεκλέχθηκε για να συνεχίσει να κάνει αυτό που κάνει τα τελευταία χρόνια, άσχετα από το ποιος θα συμμετείχε στο νέο συνασπισμό.
Το κυριότερο, θα επιμένει να αρνείται αμοιβαιοποίηση χρέους, θέση που σέβεται εξαρχής ο κ. Μακρόν και συνεχίζει να το κάνει, όπως φάνηκε στην ομιλία του όπου δεν έδωσε περαιτέρω λεπτομέρειες στις προτάσεις του για την οικονομική διακυβέρνηση!
Στο δια ταύτα, αυτό που πρέπει να προβληματίζει είναι η νέα εποχή σύγκρουσης με το AfD, το οποίο μεταξύ άλλων θα κατηγορεί την κα Μέρκελ σε οποιαδήποτε παραχώρηση προς τον κ. Μακρόν και θα δηλητηριάζει το περιεχόμενο του πολιτικού λόγου στη Γερμανία.
Και αυτό ενδεχομένως να χαλαρώσει τις ευρωπαϊκές προσδοκίες της κας Μέρκελ καθώς θα αφιερώνει περισσότερο χρόνο στην πίεση από την άκρα δεξιά.
Η παρούσα ανάλυση πρωτοδημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα star.gr
Πηγές
[1] Συνοπτικά για τις θέσεις του στα αγγλικά όπου μεταξύ άλλων ζητάει στενότερη συνεργασία σε θέματα άμυνας, μετανάστευσης, φορολογικής και κοινωνικής πολιτικής, καθώς και τη συγκρότηση προϋπολογισμού ευρωζώνης
βλ. https://franceintheus.org/spip.php?article8319
[2] Αναλυτικότερα βλ.: http://kedisa.gr/%CE%BD%CE%AD%CE%BF%CF%82-%CE%BF%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CF%87%CE%AC%CF%81%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B3%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%AF%CE%B1%CF%82-%CE%B3%CE%B5%CF%81%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1%CF%82/