Ελληνικά
Γράφει ο Πέτρος Γκάτζιος, Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ
Εισαγωγή
Το Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ) έπρεπε αρχικά να αποχωρήσει στις 29/3/19. Η πρώτη παράταση που δόθηκε άλλαξε την ημερομηνία αυτή στις 12 Απριλίου (βλ. προηγούμενη ανάλυσή μου[1]). Τώρα έχει πάνω από έξι μήνες για να αποφασίσει τι θέλει να κάνει[2].
Η απόφαση αυτή κατά τη γνώμη μου προσθέτει αντί να επιλύει προβλήματα, παρά το γεγονός πως αποφεύχθηκε άτακτη έξοδος χωρίς συμφωνία.
Μπορεί η Ένωση να είναι ενωμένη απέναντι στο ΗΒ, ωστόσο με τα σημερινά δεδομένα για ποιο λόγο η Βουλή των Κοινοτήτων θα λάβει απόφαση νωρίτερα και δεν θα βρεθούμε πάλι στα τέλη Οκτωβρίου να συζητάμε για το τι μέλει γενέσθαι; Εξακολουθούμε να μη γνωρίζουμε τι θέλουν, μόνο το τι δεν θέλουν.
Για άλλη μια φορά η Ένωση σπατάλησε διπλωματικό και πολιτικό κεφάλαιο, που μέχρι πρότινος υποστήριζα πως αυτό ήταν το τίμημα που έπρεπε να πληρώσει, υπό την προϋπόθεση όμως να ληφθεί μία τελική απόφαση. Την οποία όμως δεν έλαβε.
Το επιχείρημα πως πλέον μέχρι τον Οκτώβριο δε θα ασχοληθούμε με το Βrexit δεν ευσταθεί καθώς τον Ιούνιο θα γίνει συζήτηση ξανά αλλά και τέλη Μαΐου μπορεί να έχουμε Έκτακτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (ΕΣ) όπως θα αναφέρω παρακάτω.
Τι αποφασίστηκε;
Το ΕΣ ενέκρινε την παράταση που ζήτησε η Πρωθυπουργός του ΗΒ κα Μέι (05/04) ώστε να καταστεί δυνατή η επικύρωση της συμφωνίας για την αποχώρηση από αμφότερα τα μέρη. Όχι όμως μέχρι τις 30/06 όπως ξαναζητήθηκε[3], αλλά μέχρι τις 31/10/19. Αυτός ήταν ο συμβιβασμός μεταξύ Γαλλίας που επέμενε για μικρή παράταση μέχρι 30/6 και άλλων κρατών που ζητούσανε μεγάλης διάρκειας[4], συμπεριλαμβανομένου του Προέδρου του ΕΣ κ. Τούσκ.
Η συμφωνία για την αποχώρηση δύναται να αρχίσει να ισχύει νωρίτερα, εφόσον τα μέρη ολοκληρώσουν τις αντίστοιχες διαδικασίες επικύρωσης πριν από τις 31/10. Σε κάθε περίπτωση, η αποχώρηση θα πρέπει να πραγματοποιηθεί την πρώτη ημέρα του μήνα που ακολουθεί την ολοκλήρωση των διαδικασιών επικύρωσης ή την 1η Νοεμβρίου 2019, ανάλογα με το ποια ημερομηνία είναι προγενέστερη.
Το επόμενο σημείο είναι και το πιο «πονηρό». Αν το ΗΒ εξακολουθεί να αποτελεί κράτος μέλος στις 23-26 Μαΐου 2019 και δεν έχει επικυρώσει τη συμφωνία για την αποχώρηση έως τις 22 Μαΐου 2019, θα υπέχει την υποχρέωση να διενεργήσει τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σύμφωνα με το δίκαιο της Ένωσης. Σε περίπτωση που οι εν λόγω εκλογές δεν διενεργηθούν στο Ηνωμένο Βασίλειο, η παράταση θα παύσει να ισχύει στις 31 Μαΐου 2019.
Πόσα «αν» μπορεί να χωράει μία πρόταση; Επίσης αυτό δεν δείχνει και πόσο άβολα αισθάνονται οι Ευρωπαίοι με την αναποφασιστικότητα των Βρετανών;
Κανονικά η απάντηση έπρεπε να ήταν πως καμία παράταση δεν θα δοθεί εκτός και αν οι Βρετανοί μας πουν τι θέλουν. Όχι στο τι έχουν υποσχεθεί ή αναμένεται να κάνουν στο μέλλον.
Με την απόφαση που έλαβαν οι 27, πάλι υπάρχει η πιθανότητα σε μία έξοδο χωρίς συμφωνία, είτε την 1η Ιουνίου, είτε την 31η Οκτωβρίου 2019.
Από την άλλη, υπάρχει και η εσωτερική παράμετρος -όπως σωστά επισημαίνουν οι FT[5]– καθώς έξι μήνες για τα αγγλικά δεδομένα δεν είναι επαρκής χρόνος για να βρεθεί λύση.
Έξι μήνες χρειάζονται τουλάχιστον για να πραγματοποιηθεί ένα δεύτερο δημοψήφισμα, ενώ για να αλλάξει η αρχηγός των Συντηρητικών πρέπει να περιμένουμε μέχρι τον Δεκέμβριο του 2019 σύμφωνα με το καταστατικό του κόμματος, αφού η κα Μέι θα παραιτούνταν μόνο αν συμφωνούσε η Βουλή των Κοινοτήτων με το σχέδιό της πριν τις 12 Απριλίου και ενώ έχοντας επιβιώσει της πρότασης δυσπιστίας από το κόμμα της.
Ακόμα και οι πρόωρες εθνικές εκλογές αν προκρίνονταν, χρειάζονται έξι εβδομάδες τουλάχιστον για αυτό με την συνήθη πρακτική να υποδεικνύει πως δεν πραγματοποιούνται εκλογές Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο (από το 1945 έχει να γίνει αυτό).
Ούτε υπάρχει τέλος διακομματική συναίνεση για να βρεθεί μία λύση, αφού η κα Μέι μιλάει με τους Εργατικούς μεν, χωρίς όμως να διαπραγματεύεται τις κόκκινες γραμμές της.
Υπάρχουν όμως και ορισμένα αντίβαρα στα συμπεράσματα, τα οποία καλό είναι να αποσαφηνίσει σύντομα η Ένωση, ιδιαίτερα το τρίτο και τέταρτο (βλ. παρακάτω).
Πιο συγκεκριμένα, για να δοθεί παράταση από την Ένωση αποφασίστηκε:
Πρώτον, πως δεν μπορεί να ανοίξει η συμφωνία για την αποχώρηση, ούτε
Δεύτερον, μπορεί η παράταση να χρησιμοποιηθεί με σκοπό την έναρξη διαπραγματεύσεων για τη μελλοντική σχέση.
Τρίτον, για όσο διάστημα διαρκέσει η παράταση, το ΗΒ θα παραμείνει κράτος-μέλος με πλήρη δικαιώματα και υποχρεώσεις έχοντας το δικαίωμα να ανακαλέσει τη γνωστοποίησή του για αποχώρηση από την ΕΕ ανά πάσα στιγμή και
Tέταρτον, το ΗΒ δεσμεύεται να ενεργήσει με εποικοδομητικό και υπεύθυνο τρόπο καθ’ όλη τη διάρκεια της παράτασης. Προς την επίτευξη αυτού του σκοπού, θα απόσχει από τη λήψη οποιουδήποτε μέτρου ικανού να υπονομεύσει την επίτευξη των στόχων της Ένωσης, ειδικότερα κατά τη συμμετοχή του στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων της Ένωσης.
Επίλογος
Στο δια ταύτα, ποιο ήταν το αποτέλεσμα του εκτάκτου ΕΣ; Νέα 29η Μαρτίου ορίζεται η 31η Οκτωβρίου. Αυτό τι σημαίνει πρακτικά. Σημαίνει πως κερδίζεται χρόνος.
Δεν ξέρω αν το γεγονός πως η καταληκτική ημερομηνία συμπίπτει με το «Halloween» είναι τυχαίο, αλλά στην προσπάθειά της η Ένωση να κερδίσει χρόνο, άφησε στην άκρη κάποιες παραμέτρους που έπρεπε να ζυγίσει περισσότερο.
Η συμμετοχή του ΗΒ στις ευρωεκλογές σημαίνει εκλογή μελών. Στις 07/02/18 όμως το ΕΚ λόγω του επικείμενου Brexit μείωσε τις θέσεις του σώματος από 751 σε 705, με τις 46 από τις 73 θέσεις του ΗΒ να μπαίνουν σε αποθεματικό για ενδεχόμενη μελλοντική τους χρήση από νέες χώρες που θα ενταχθούν στην ΕΕ και τις υπόλοιπες 27 να διανέμονται μεταξύ των 14 χωρών της ΕΕ που υπο-εκπροσωπούνταν.
Συμμετοχή σημαίνει -όπως έχω επισημάνει ξανά- πως το Brexit παραμένει κύριο θέμα στην ατζέντα των ευρωεκλογών όπου αναπόφευκτα θα γίνει το κύριο θέμα συζήτησης, όχι μόνο στο ΗΒ, αλλά και σε άλλες χώρες.
Συμμετοχή σημαίνει επίσης πως το HΒ θα συμμετάσχει στον επόμενο προϋπολογισμό της Ένωσης, με το κόστος για το 2019 να ανέρχεται σε 7 δις ευρώ περίπου. Θα το κάνουν οι Βρετανοί αυτό και για ποιο χρονικό διάστημα θα δώσουν χρήματα;
Στην περίπτωση που δεν έχει βρεθεί λύση τις επόμενες εβδομάδες, τον Ιούνιο θα έχουμε νέα σύνθεση του ΕΚ η οποία και θα κληθεί να επικυρώσει την τελική συμφωνία! Την 1η Νοεμβρίου θα έχουμε επίσης νέο Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ 1η Δεκεμβρίου νέο Πρόεδρο του ΕΣ. Όπως είναι κατανοητό, μία νέα Ένωση σε επίπεδο θεσμών θα κληθεί να διαχειριστεί το Brexit όπου δεν είναι καθόλου βέβαιο αν θα είναι καλύτερη από ότι οι προηγούμενοι διαχειριστές, δεδομένου πως με τα σημερινά δεδομένα η κα Μέι θα είναι από την άλλη πλευρά της διαπραγμάτευσης.
Παρόλο που συνήθως οι διαδικασίες στην ΕΕ είναι win-win αποτελέσματος, αυτή τη φορά η Ένωση έχασε την αξιοπιστία της απέναντι στη Βουλή των Κοινοτήτων στην οποία «επένδυσε» ας μου επιτραπεί η έκφραση στις 20/03 για να βρεθεί λύση στο αδιέξοδο, αφού με την απόφαση για παράταση στην παράταση, είναι πολύ δύσκολο πλέον να παίζει το χαρτί της αποχώρησης χωρίς συμφωνία, με την ελπίδα η πρώτη να συμφωνήσει σε συμφωνία αποχώρησης.
Υποσημειώσεις
[1]https://kedisa.gr/%CE%B5%CF%80%CE%B5%CE%B9%CF%83%CF%8C%CE%B4%CE%B9%CE%BF-11_%CE%B1%CF%84%CE%B6%CE%AD%CE%BD%CF%84%CE%B1-%CE%B7%CE%B3%CE%B5%CF%84%CF%8E%CE%BD-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%BF-%CE%BC%CE%AD%CE%BB%CE%BB/
[2] https://www.consilium.europa.eu/media/39042/10-euco-art50-conclusions-en.pdf. Βλ. επίσης https://data.consilium.europa.eu/doc/document/XT-20013-2019-INIT/en/pdf
[3]https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/793058/PM_letter_to_His_Excellency_Mr_Donald_Tusk__1_.pdf
[4] https://www.euractiv.com/section/uk-europe/news/trick-or-treat-for-may-as-eu-leaders-agree-on-halloween-brexit-date/
[5] Financial Times, “Who wins from the UK’s extension of Article 50?”, 11/04/19