Ελληνικά
Γράφει η Δάφνη Τσιπίτση, Αναλύτρια ΚΕΔΙΣΑ
Οι Μεγάλες Δυνάμεις της σύγχρονης μεγάλης σκακιέρας κατάφεραν να πετύχουν το μεγαλύτερο μέρος του 2017 να παραμείνουν μακριά από μια κατακλυσμική παγκόσμια σύγκρουση. Παρόλα αυτά, σε ορισμένες περιοχές του κόσμου, κυρίως στη Συρία, οι εντάσεις έχουν αυξηθεί σημαντικά και σε άλλες, οι ήδη δύσκολες καταστάσεις έχουν αυξηθεί ακόμη περισσότερο. Ακολουθούν 7 περιοχές του πλανήτη που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μεγάλη σύγκρουση κατά τη διάρκεια του 2018.
Ιράν
Όσον αφορά το 2018, μια άμεση στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν εμφανίζεται στον ορίζοντα καθώς η Τεχεράνη συνεχίζει να προσπαθεί να ενισχύσει την παρουσία της στη Συρία μετά την ήττα του Ισλαμικού Κράτους και προειδοποιεί ότι θα ανταποκριθεί στρατιωτικά, εάν τα συμφέροντά του δεν εξασφαλιστούν στην περιοχή. Οι αυξανόμενες εντάσεις μεταξύ Ισραήλ και Ιράν ενδέχεται να αυξηθούν περαιτέρω εντός του 2018 όπως επίσης και οι απειλές για την παγκόσμια σταθερότητα καθώς το Ιράν συνεχίζει να επενδύει στο πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων του.
Συρία
Καθώς η Συρία εισέρχεται σε μια επικίνδυνη και πολύ ασταθή φάση, το μέλλον της πρόκειται να διαγραφεί από τους βασικούς ενδιαφερόμενους που επιδιώκουν να συμμετάσχουν στο έδαφός της, διασφαλίζοντας ότι τα συμφέροντά τους προστατεύονται. Το γεγονός ότι πολλά από αυτά τα συμφέροντα είναι κατά βάση αντίθετα φαίνεται να εγγυάται περαιτέρω συγκρούσεις. Ο Πρόεδρος Assad θα προσπαθήσει να εδραιώσει και να επεκτείνει την κυριαρχία του στη χώρα. Η Τουρκία θα προσπαθήσει να μην επιτρέψει μια ημιαυτόνομη Κουρδική περιοχή στα σύνορά της. Οι Κούρδοι θα αγωνιστούν για να προστατεύσουν τις περιοχές που διατηρούν υπό τον έλεγχό τους και το Ιράν θα επιδιώξει να αποκομίσει κέρδη από τις επιχειρήσεις του στη Συρία. Το Ισραήλ θα συνεχίσει να αντιτάσσεται σθεναρά σε μια μόνιμη στρατιωτική παρουσία του Ιράν στα σύνορά του στη νότια Συρία. Οι Η.Π.Α. θα συνεχίσουν να θέλουν να διασφαλίσουν ότι το ISIS δεν θα επανεμφανιστεί και η Ρωσία θα εξακολουθήσει να θέλει να διατηρήσει τη θέση του Assad – και τη δική της ως μεσολαβητή στη Μέση Ανατολή. Ακόμα και μετά την ήττα του ISIS, η Συρία δεν μπορεί να ελπίζει ότι η σταθερότητα θα επιστρέψει σύντομα καθώς κάθε μια από τις παραπάνω συγκρούσεις έχει τη πιθανότητα να εξελιχθεί σε γενικευμένο πόλεμο.
Ιράκ
Τα ιρακινά στρατεύματα ανακτούν την πόλη της Mosul τον Ιούλιο του 2017. Παρόλα αυτά, η πόλη συνεχίζει μέχρι και σήμερα να αντιμετωπίζει βίαια επεισόδια καθώς εκατοντάδες πολίτες που έχουν επιστρέψει έχουν σκοτωθεί από το Ισλαμικό Κράτος, το οποίο εξακολουθεί να ελέγχει μέρη της επικράτειας στο βόρειο, δυτικό και κεντρικό Ιράκ, όπου αυτές οι περιοχές είναι περιτριγυρισμένες από σιιτικές ή ιρακινές κυβερνητικές δυνάμεις. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και ο διεθνής συνασπισμός συνεχίζουν να επιδιώκουν να ανακτήσουν την επικράτεια που κατέχει το Ισλαμικό Κράτος και να διαλύσουν το τρομοκρατικό τους δίκτυο αλλά υπάρχει μια μεγαλύτερη ανησυχία ότι η τρέχουσα σύγκρουση θα οδηγήσει στη διάλυση του Ιράκ και ότι η θρησκευτική ένταση θα πλήξει την χώρα για τα επόμενα χρόνια και ενδεχομένως να επεκταθεί σε αντιπαράθεση μεταξύ διαφόρων χωρών.
Λίβανος
Μια νέα γεωπολιτική αντιπαράθεση διαμορφώνεται στη Μέση Ανατολή και όπως και οι περισσότερες συγκρούσεις, περιλαμβάνει ανταγωνισμό για πόρους υδρογονανθράκων – πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Η νέα εστίαση είναι μια διαμάχη μεταξύ του Ισραήλ και του Λιβάνου σχετικά με την ακριβή οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ των δύο χωρών. Οι κύριοι παίκτες επί του παρόντος, εκτός από τις κυβερνήσεις του Ισραήλ και του Λιβάνου, περιλαμβάνουν τη Ρωσία, τη Λιβανέζικη Χεζμπολάχ, τη Συρία, το Ιράν και τις ΗΠΑ και η όλη κατάσταση θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν ευρύτερο πόλεμο.
Ουκρανία
Η κατάσταση στην Ουκρανία παραμένει τεταμένη. Η περιορισμένη κατάπαυση του πυρός στην ανατολική Ουκρανία σκιάζεται όλο και περισσότερο από τη βία μεταξύ του Κιέβου και των τοπικών πολιτοφυλακών που υποστηρίζονται από τη Μόσχα. Στο ίδιο το Κίεβο, οι διαδηλώσεις θέτουν ερωτήματα σχετικά με τη σταθερότητα της κυβέρνησης και μια σύγκρουση θα μπορούσε να ξεσπάσει με διάφορους τρόπους. Μια κατάρρευση της ουκρανικής κυβέρνησης, ενώ θεωρητικά επωφελής για τη Μόσχα, θα μπορούσε να προκαλέσει βίαιη αστάθεια. Οι σύμμαχοι της Μόσχας στην Ανατολική Ουκρανία μπορεί να νιώθουν ενθουσιασμένοι και ο ίδιος ο Πρόεδρος Putin θα μπορούσε να αδράξει την ευκαιρία και να επιχειρήσει να επέμβει στρατιωτικά. Αν και η διοίκηση του Προέδρου Trump έχει απομακρυνθεί από την υποστήριξη που προσέφερε στο Κίεβο ο Πρόεδρος Obama, μια ρωσική στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία, θα μπορούσε να απειλήσει την Ευρώπη και να ωθήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες να έρθουν σε σύγκρουση με τη Μόσχα.
Νοτιοευρωπαϊκές χώρες του ΝΑΤΟ – Τουρκία
Οι σχέσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Τουρκίας σχεδόν κατέρρευσαν τον περασμένο χρόνο. Η τουρκική αποξένωση από την ΕΕ και τις Ηνωμένες Πολιτείες, που συμβολίζεται από την απόκτηση νέου ρωσικού στρατιωτικού εξοπλισμού (S-400) , θα μπορούσε να σημάνει μια σημαντική μετατόπιση της περιφερειακής ισορροπίας εξουσίας. Βεβαίως, ούτε η Τουρκία, ούτε η Ρωσία, ούτε οι Ηνωμένες Πολιτείες βλέπουν τον πόλεμο ως έναν λογικό τρόπο επίλυσης της νέας διπλωματικής κατάστασης αλλά η Τουρκία είναι μια εξαιρετικά σημαντική χώρα και η διάθεσή της επηρεάζει την έκβαση των γεωπολιτικών εξελίξεων στη Συρία, το Ιράκ, το Ιράν, τα Βαλκάνια και τον Καύκασο. Μια μετατόπιση του διπλωματικού προσανατολισμού της Τουρκίας θα μπορούσε να έχει απρόβλεπτα αποτελέσματα κατά μήκος των συνόρων της -ιδίως όσον αφορά την κουρδική φιλοδοξία για κρατική υπόσταση- και θα μπορούσε να αλλάξει τα δεδομένα στην ευρύτερη περιοχή της Εγγύς και Μέσης Ανατολής.
Χώρες του Αραβικού Κόλπου
Καθώς ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία συνεχίζει να μαίνεται, η προσοχή έχει μετατοπιστεί στη σύγκρουση μεταξύ Ιράν και Σαουδικής Αραβίας. Η Σαουδική Αραβία εξακολουθεί να φαίνεται πρόθυμη να βρίσκει την Τεχεράνη πίσω από κάθε αποτυχία και από την πλευρά του, το Ιράν εξακολουθεί να επεκτείνει την επιρροή του στο Ιράκ και στη Συρία.. Πόλεμος έχει ξεσπάσει στον Κόλπο και παλαιότερα χωρίς να παρασύρει τον υπόλοιπο κόσμο στο χάος, αλλά πλέον το Ριάντ έχει επιδείξει σαφή προθυμία να οικοδομήσει έναν διπλωματικό και στρατιωτικό συνασπισμό εναντίον του Ιράν, όπου ίσως συμπεριλάβει και το Ισραήλ. Με τη Ρωσία να επιβεβαιώνει τη θέση της στην περιοχή, είναι σχετικά εύκολο να φανταστεί κανείς μια επικείμενη μεγάλη σύγκρουση.
Συμπεράσματα
Ο κόσμος εξακολουθεί να είναι επικίνδυνος και η διπλωματική σύγχυση των χωρών έχει αυξήσει αυτόν τον κίνδυνο, δημιουργώντας αβεβαιότητα σε όλο τον κόσμο ως προς τις προθέσεις και τις δυνατότητες των παικτών του διεθνούς συστήματος. Αν και αυτή η αβεβαιότητα δεν οδηγεί πάντοτε σε συγκρούσεις, σίγουρα όμως μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα εσφαλμένου υπολογισμού και να οδηγήσει ακόμα και σε έναν γενικευμένο πόλεμο μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων.
Βιβλιογραφία
- Uri Friedman, Annabelle Timsit, Global Conflicts to Watch in 2018, The Atlantic, Dec 11, 2017, available at:
https://www.theatlantic.com/international/archive/2017/12/global-conflicts-to-watch-in-2018/547913/
- Robert Malley, 10 Conflicts to Watch in 2018, Foreign Policy, Jan 2, 2018, available at:
http://foreignpolicy.com/2018/01/02/10-conflicts-to-watch-in-2018/