Ελληνικά
Γράφει ο Νικόλαος Φ. Γεωργιτσόπουλος*, Εξωτερικός Συνεργάτης ΚΕΔΙΣΑ
Περίληψη
Στη παρούσα εργασία αναλύεται η χρηματοδότηση της τρομοκρατίας μέσω του crowdfunding. Αρχικά στην εισαγωγή αναλύεται η έννοια αυτή και πως το μοντέλο αυτό αντιγράφεται από τους τρομοκράτες. Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι κίνδυνοι που ανακύπτουν από αυτό το μοντέλο χρηματοδότησης και ορισμένα παραδείγματα χρηματοδότησης της τρομοκρατίας με αυτή τη μεθοδολογία. Ακολούθως αναλύεται η εκστρατεία χρηματοδότηση της τρομοκρατίας με το όνομα «Jahezona» και πως λειτουργεί ειδικότερα με τη χρήση ψηφιακών νομισμάτων (bitcoin). Τέλος, εξάγονται ορισμένα συμπεράσματα για την αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού.
Εισαγωγή
Η «χρηματοδότηση από το πλήθος» ή αλλιώς “crowdfunding”, είναι μια πολύ παλιά ιδέα, (Ordanini et al., 2011). Ωστόσο, ο τρόπος αυτός χρηματοδότησης χρησιμοποιείται τα τελευταία χρόνια από νεοφυείς εταιρείες (start up) προκειμένου να αντλήσουν κεφάλαια μέσα από τη χρήση του διαδικτύου για την εκκίνηση της επιχείρησης τους και τη χρηματοδότηση της δραστηριότητας τους, (Ordanini et al., 2011), (StartUpGreece, 2017). Η δυσκολία της ανεύρεσης κεφαλαίων στον επιχειρηματικό κόσμο για το πρώτο βήμα αυτών των επιχειρήσεων έχει δημιουργήσει αυτήν την ανάγκη για καινοτομίες και ευφυείς λύσεις όπως το crowdfunding, (Ordanini et al., 2011). Ένα διαφορετικό όνομα που χρησιμοποιείται για το crowdfunding είναι διαδικτυακή μικροχρηματοδότηση, (Ordanini et al., 2011), (StartUpGreece, 2017).
Το σκεπτικό της ιδέας του crowdfunding βασίζεται σε ένα συνδρομητικό επιχειρηματικό μοντέλο. Από την μία πλευρά υπάρχει αυτός που αναζητά χρήματα, (Ordanini et al., 2011). Αυτός δεν είναι άλλος από τον δημιουργό της καμπάνιας. Η εκστρατεία ή αλλιώς καμπάνια χρηματοδότησης crowdfunding ξεκινάει τις περισσότερες φορές διαδικτυακά μέσα από μία ιστοσελίδα ή μέσα από μία διαδικτυακή πλατφόρμα. Από την άλλη πλευρά υπάρχουν οι δωρητές. Αυτοί είναι που προσφέρουν χρήματα για την εκκίνηση της καμπάνιας, (StartUpGreece, 2017).
Στη βάση του το crowdfunding είναι μια πολύ απλή ιδέα, η οποία προσφέρει οφέλη και στις δύο εμπλεκόμενες πλευρές. Κάθε χρήστης (ή δωρητής) μπορεί να συνεισφέρει δίνοντας από μόλις ένα ευρώ μέχρι αρκετές εκατοντάδες, ανάλογα με τα προσφερόμενα πακέτα χρηματοδότησης που ορίζει ο δημιουργός της καμπάνιας, (Ordanini et al., 2011), (StartUpGreece, 2017). Υπάρχει και η δυνατότητα αντί για ευρώ ή δολάρια και συμβατικό χρήμα να χρησιμοποιηθούν ψηφιακά νομίσματα όπως το bitcoin ανάλογα με τις δυνατότητες πληρωμής που θα προσθέσει κάθε φορά ο δημιουργός της καμπάνιας crowdfunding.
Με το crowdfunding συνήθως αναφερόμαστε στη χρηματοδότηση κάποιου έργου (project) ή κάποιας ιδέας από ένα ευρύ κοινό, οι οποίοι προσφέρουν μικρά ποσά ο καθένας, (Ordanini et al., 2011). Ωστόσο μέσα από αυτή τη μικροχρηματοδότηση και τη συμβολή όλων των δωρητών καλύπτεται ο οικονομικός στόχος για κάθε έργο, (Ordanini et al., 2011), (StartUpGreece, 2017). Ο δωρητής έχει τη δυνατότητα να επιλέξει τις περισσότερες φορές ορισμένα πακέτα χρηματοδότησης ορισμένου ποσού και μπορεί να λάβει και αντίστοιχα ανταλλάγματα όπως για παράδειγμα έκπτωση στην αγορά του προϊόντος όταν κυκλοφορήσει στην αγορά ή κάποιο διαφημιστικό με το λογότυπο του δημιουργού της καμπάνιας crowdfunding.
Crowdfunding και κίνδυνοι χρηματοδότησης της τρομοκρατίας
Οι ιστοσελίδες crowdfunding επιτρέπουν στους χρήστες να δημιουργούν εύκολα στο διαδίκτυο μια σελίδα συλλογής κεφαλαίων και να συλλέγουν δωρεές από απλούς χρήστες που θέλουν να συνεισφέρουν, (FAFT, 2015). Ωστόσο, το crowdfunding είναι ευάλωτο στην εκμετάλλευση του για παράνομους σκοπούς, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων όπου ο πραγματικός σκοπός της εκστρατείας χρηματοδότησης είναι συγκαλυμμένος, (FAFT, 2015). Τα άτομα και οι οργανώσεις που επιδιώκουν να χρηματοδοτήσουν την υποστήριξη της τρομοκρατίας και του εξτρεμισμού μπορούν να ισχυρίζονται ότι ασκούν νόμιμες φιλανθρωπικές ή ανθρωπιστικές δραστηριότητες και να ιδρύσουν μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς ή οργανώσεις για τους σκοπούς αυτούς, (FAFT, 2015). Έτσι με αυτό τον τρόπο συλλέγουν νόμιμα χρήματα, που όμως αξιοποιούνται για σκοπούς διαφορετικούς από αυτούς που ισχυρίζονται αρχικά. Πολλές περιπτώσεις δείχνουν ότι η τελική χρήση των χρημάτων που συλλέχθηκαν μέσω crowdfunding και κοινωνικών δικτύων δεν ήταν γνωστή στους δωρητές, (FAFT, 2015).
Είναι γνωστό ότι οι νόμιμες φιλανθρωπικές οργανώσεις έχουν δημιουργήσει μεγάλες εκστρατείες στα κοινωνικά δίκτυα για να κερδίσουν υποστηρικτές και να ενθαρρύνουν δωρεές, (FAFT, 2015). Αυτή η προσέγγιση χρησιμοποιείται επίσης από ψεύτικες μη κυβερνητικές οργανώσεις (NGOs). Τα χρήματα μπορούν να συλλεχθούν τις περισσότερες φορές υπό το πρόσχημα της ανθρωπιστικής ή ιατρικής βοήθειας, (Lewis, 2017). Τα χρήματα μπορούν να αντληθούν μέσω των κοινωνικών μέσων δικτύωσης, ή μέσω πιο επίσημων πλατφορμών crowdfunding, (FATF, 2015).
Ένα τέτοιο παράδειγμα συγκεκαλυμμένου crowdfunding θα μπορούσε να γίνεται υπό το πρόσχημα μίας ανθρωπιστικής εκστρατεία ως εξής, (Lewis, 2017): Οι δημιουργοί μίας τέτοιας εκστρατείας δημιουργούν μια διαδικτυακή εκστρατεία crowdfunding με το πρόσχημα της παροχής ανθρωπιστικής και ιατρικής βοήθειας όπως για παράδειγμα «για τους τραυματίες αδελφούς στη Συρία». Η εκστρατεία αυτή στη συνέχεια διαφημίζεται στα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης. Με αυτό τον τρόπο προσελκύονται και άλλοι ομοϊδεάτες, οι οποίοι δωρίζουν χρήματα ή bitcoin για την υποστήριξη αυτού του σκοπού. Ο «διαδικτυακός έρανος» τερματίζεται μόλις επιτευχθεί ο στόχος που έχει τεθεί για τη συγκέντρωση ορισμένου ποσού, (Lewis, 2017).
Τα εισπραχθέντα κεφάλαια χρησιμοποιούνται για υλική υποστήριξη της τρομοκρατίας (πληρωμή για κινητά τηλέφωνα και επικοινωνία, αεροπορικά εισιτήρια, καθώς και για διάφορα αγαθά και υπηρεσίες που παραγγέλθηκαν μέσω του Διαδικτύου) ή χρησιμεύουν ως επιχειρησιακά κεφάλαια για την πραγματοποίηση κάποιας τρομοκρατικής επίθεσης, (Lewis, 2017), (FAFT, 2015). Ωστόσο, αρκετές περιπτώσεις δείχνουν ότι οι δωρητές των χρημάτων από το crowdfunding και τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης δεν γνώριζαν τον τελικό προορισμό των κεφαλαίων που είχαν συλλεγεί, (FAFT, 2015).
Τέτοια παραδείγματα χρηματοδότησης τρομοκρατικών οργανώσεων υπάρχουν πολλά μέχρι τώρα (Fanusie and Entz, 2017): Οι υποστηρικτές του του Ισλαμικού κράτους (IS) έχουν αντλήσει χρήματα από διάφορες σελίδες crowdfunding και έχουν υποστηρίξει δωρεές στο Twitter και μέσω του Skype, (FAFT, 2015). Οι ινδονήσιες οικονομικές αρχές δήλωσαν στον Τύπο στις αρχές του 2017 ότι το Ισλαμικό κράτος (IS) χρηματοδότησε συνδεδεμένες τοπικές ομάδες μαχητών μέσω της πλατφόρμας του PayPal και με τη χρήση Bitcoin, μεταφέροντας χρήματα από τη Μέση Ανατολή, (Yuniar, 2017). Επίσης, ένας υποστηρικτής του Ισλαμικού κράτους (IS) που κατοικούσε στις Η.Π.Α. συνελήφθη να έχει δημοσιεύσει μια ηλεκτρονική «λευκή βίβλο» που περιγράφει πως οι υποστηρικτές του IS θα μπορούσαν θεωρητικά να χρηματοδοτούν to IS μέσω του Bitcoin, (Wile, 2014).
Ωστόσο στη περίπτωση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (social media) θα πρέπει να επισημανθεί το εξής: Η πλειονότητα των κοινωνικών δικτύων που χρησιμοποιούνται από τρομοκράτες γίνεται εν αγνοία των εταιρειών αυτών, για τους πραγματικούς σκοπούς των τρομοκρατών. Έτσι, με τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης παρέχεται στις διάφορες τρομοκρατικές ομάδες και τους υποστηρικτές τους, (εν αγνοία τις περισσότερες φορές των εταιρειών), μια πλατφόρμα για την διευκόλυνση της χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, (FAFT, 2015).
Πρέπει να τονιστεί ότι οι εταιρείες που παρέχουν αυτά τα κοινωνικά δίκτυα δεν συμμετέχουν σε τέτοιες εγκληματικές δραστηριότητες και στις περισσότερες περιπτώσεις συνεργάζονται με τις αρμόδιες αρχές ασφαλείας για την παροχή πληροφοριών και το κλείσιμο ή το κλείδωμα αντίστοιχων λογαριασμών, (FAFT, 2015). Κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2014, οι πλατφόρμες των κοινωνικών μέσων όπως το Twitter αύξησαν τις προσπάθειές τους για την αναστολή των λογαριασμών που ήταν καίριοι για τη διάδοση της τρομοκρατικής προπαγάνδας, (Europol, 2013).
Το μοντέλο χρηματοδότησης crowdfunding που περιγράφηκε παραπάνω και χρησιμοποιείται για τη χρηματοδότηση νέων ή νεοφυών επιχειρήσεων στο σύγχρονο κόσμο, θέλησαν να αντιγράψουν ορισμένοι «κακόβουλοι» δημιουργοί μίας διαφορετικής εκστρατείας χρηματοδότησης. Ωστόσο αυτή η καμπάνια δε προτίθεται να χρηματοδοτήσει κάποια νέα επιχειρηματική ιδέα ή κάποιο προϊόν άλλα την δράση μίας τρομοκρατικής οργάνωσης. Μία τέτοια εκστρατεία χρηματοδότησης της τρομοκρατίας μέσα από τη χρήση του crowdfunding είναι αυτή θα αναλυθεί στη συνέχεια.
Η καμπάνια χρηματοδότησης “Jahezona”
Το Κέντρο Πληροφόρησης Ibn Taymiyya (Ibn Taymiyya Media Center-ITMC), είναι μια online τζιχαντιστική προπαγανδιστική μονάδα με έδρα τη Λωρίδα της Γάζας, που έχει δημιουργήσει μια εκστρατεία crowdfunding μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, (Fanusie, 2016), (Fanusie, 2017). Η εκστρατεία αυτή είναι η πρώτη δημόσια (επαληθευμένη) περίπτωση μιας τρομοκρατικής ομάδας που χρησιμοποιεί το ψηφιακό νόμισμα bitcoin, (Fanusie, 2016). Παρόλο που η εκστρατεία δεν συγκέντρωσε πολλά ψηφιακά νομίσματα αυτή η προσπάθεια, δείχνει πώς οι τρομοκράτες πειραματίζονται με τη νέα τεχνολογία “blockchain” για να επεκτείνουν τη χρηματοδότηση που λαμβάνουν.
Η καμπάνια χρηματοδότησης crowdfunding ονομάζεται “Jahezona” που σημαίνει «Εξοπλίστε μας» (“Equip us”) στα αραβικά, (Fanusie, 2017). Οι προσφορές από τους δωρητές αρχικά γινόταν σε χρήματα ωστόσο στη συνέχεια αναβαθμίστηκαν και μπορούσαν να γίνονται και σε ψηφιακά νομίσματα μέσα από πλατφόρμες συναλλαγών όπως για παράδειγμα το bitcoin, (Fanusie, 2016).
Το ITMC είναι η πτέρυγα των μέσων ενημέρωσης του Συμβουλίου Mujahideen Shura (Mujahideen Shura Council -MSC) στην Ιερουσαλήμ, μίας ομάδας Σαλαφιστών τζιχαντιστών στη Γάζα, που χαρακτηρίζεται από το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ ως ξένη τρομοκρατική οργάνωση, (Fanusie, 2016). Αν και το MSC στοχεύει κυρίως στο Ισραήλ, η ηγεσία του υποστηρίζει επίσης, ανοικτά και επίσημα το Ισλαμικό Κράτος (IS), (Fanusie, 2017). Τα βίντεο του ομίλου διαθέτουν παραγωγές υψηλής ποιότητας, παρουσιάζοντας εκπαιδεύσεις μαχητών, την κατασκευή αυτοσχέδιας βόμβας και τις δοκιμές εκρηκτικών, (Fanusie, 2016).
Η εκστρατεία «Jahezona» καλεί τους μουσουλμάνους σε όλο τον κόσμο να δωρίσουν κεφάλαια και χρήματα, υποστηρίζοντας ότι τέτοιες δωρεές εκπληρώνουν την θρησκευτική υποχρέωση τους να πολεμήσουν για το Ισλάμ, (Fanusie, 2017). Η καμπάνια δημοσιεύει τακτικά εικονογραφήματα (infographics) που δείχνουν τα επιθυμητά όπλα και πυρομαχικά της ομάδας, μαζί με το κόστος για το καθένα. Αρχικά, οι περισσότερες αναρτήσεις παρέπεμπαν τους ακόλουθους και υποψήφιους δωρητές σε μια διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή έναν λογαριασμό στην κρυπτογραφημένη πλατφόρμα ανταλλαγής μηνυμάτων «Telegram» ως έναν τρόπο επικοινωνίας με ασφάλεια, (Fanusie, 2016).
Ωστόσο, στα τέλη Ιουνίου του 2016 η εκστρατεία «Jahezona» πρόσθεσε την επιλογή πληρωμής με bitcoin, δημοσιεύοντας infographics στο Twitter με QR κώδικες που συνδέουν σε μια διεύθυνση bitcoin.
Η καμπάνια περιελάμβανε επίσης το απαιτούμενο το ποσό για το μισθό του κάθε μαχητή άλλα και το κόστος των εξοπλισμών και των όπλων. Μέχρι τότε η διεύθυνση bitcoin είχε λάβει περίπου 0.929 BTC (περίπου $540) μέσω δύο συναλλαγών σε διάστημα έξι ημερών (0.893 BTC την 1η Ιουλίου 2016 και 0.039 BTC στις 7 Ιουλίου 2016). Για την καλύτερη κατανόηση ο αναγνώστης μπορεί να ανατρέξει στην Εικόνα 5. Στις 20 Αυγούστου 2016, τα κεφάλαια μεταφέρθηκαν σε άλλες διευθύνσεις των οποίων η ιδιοκτησία είναι δημόσια άγνωστη.
Μέχρι τον Αύγουστο του 2016, το ITMC συνέχισε να αναζητά δωρεές μέσω bitcoin, ακόμη και μετά από μια σειρά πηγών ειδήσεων που αναφέρθηκαν στην εκστρατεία εφοδιασμού της. Οι πλατφόρμες των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης είχαν επίσης λάβει γνώση αυτής της εκστρατείας. Το Twitter διαγράφει τακτικά τον λογαριασμό της εκστρατείας «Jahezona», αλλά επανέρχεται στο προσκήνιο μέσα από διάφορους χειρισμούς, στηριζόμενη στους οπαδούς της για την αναπαραγωγή (retweet) των γραφικών και απεικονίσεων του, (Fanusie, 2016).
Είναι πιθανό οι διοργανωτές της καμπάνιας «Jahezona» να πραγματοποιήσουν οι ίδιοι τις παραπάνω συναλλαγές μέσω bitcoin για να ελέγξουν τη λειτουργικότητα της διεύθυνσης bitcoin, (Fanusie, 2016). Με αυτό τον τρόπο ελέγχουν αν είναι σε θέση να λάβουν τα «μελλοντικά» bitcoin που θα εισέρρεαν από τις δωρεές. Αν και δεν είναι σαφές ποιος τοποθέτησε τα ποσά σε bitcoin στη συγκεκριμένη διεύθυνση, τα δεδομένα των συναλλαγών μέσα από το blockchain υποδεικνύουν ότι οι υπεύθυνοι αυτών των συναλλαγών είναι πιθανότατα επαγγελματίες χρήστες του bitcoin και χρησιμοποιούν τεχνικές για τη διατήρηση της ανωνυμίας τους, (Fanusie, 2017).
Και οι δύο καταθέσεις στη διεύθυνση bitcoin της «Jahezona» προέρχονται από ξεχωριστές συναλλαγές bitcoin που προέρχονται από τη δημοφιλή πλατφόρμα ανταλλαγής ψηφιακών νομισμάτων BTC-e.com (Βλ. σχετική εικόνα για την απεικόνιση αυτών των συναλλαγών). O Ρώσος υπήκοος Alexander Vinnik διαχειριστής αυτής της πλατφόρμας είχε συλληφθεί στην Ελλάδα τον Ιούλιο του 2017 μετά από διεθνές ένταλμα σύλληψης των Ηνωμένων Πολιτειών με τις κατηγορίες για ξέπλυμα μαύρου χρήματος μέσω του ανταλλακτηρίου BTC-e, (Ελληνική Αστυνομία, 2017). Επιπλέον, η ιδιοκτησία και η τοποθεσία της πλατφόρμας BTC-e δεν δημοσιοποιούνται και δεν είναι σαφές εάν οι συναλλαγές διεκπεραιώθηκαν από την ίδια οντότητα (ή οντότητες) που κατέθεσαν τα bitcoin στη διεύθυνση της τρομοκρατικής εκστρατείας «Jahezona», (Fanusie, 2016).
Μία αλληλουχία συναλλαγών που αντιστοιχούσαν στη διεύθυνση της τρομοκρατικής εκστρατείας «Jahezona» δείχνει επίσης ότι έχουν αποσταλεί bitcoin σε διευθύνσεις που ανήκουν σε άλλες ιστοσελίδες bitcoin, όπως το matbea.com και το cloudbet.com. Αυτή η αλληλουχία συναλλαγών πραγματοποιεί επίσης συναλλαγές με το localbitcoins.com, μία ιστοσελίδα για την πώληση bitcoins σε όποιον ενδιαφέρεται, (Fanusie, 2016). Επίσης είναι μια δημοφιλής ιστοσελίδα για όποιον επιθυμεί ανωνυμία προκειμένου να εξαργυρώσει τα bitcoins που κατέχει. Μεγάλο μέρος της αλληλουχίας συναλλαγών έχει χαρακτηριστικά μιας υπηρεσίας ανταλλαγής bitcoin όπου επιδιώκεται η μετατροπή των bitcoin σε πραγματικά χρήματα, (Fanusie, 2016).
Αν και αυτές οι καταθέσεις σε bitcoin εμφανίζονται ανώνυμες, η τεχνολογία blockchain που λειτουργεί το bitcoin παρέχει πλεονεκτήματα για την παρακολούθηση και τη διακοπή αυτής της προσπάθειας συγκέντρωσης χρημάτων. Τα Bitcoin και τα άλλα ψηφιακά νομίσματα χτίστηκαν σε υποδομή δημόσιων βιβλίων, γνωστή ως blockchain, που απλώνεται σε διάφορους υπολογιστές και δεν ελέγχεται από κανένα άτομο.
Το βιβλίο των συναλλαγών (blockchain) είναι δημόσιο, οπότε ακόμα κι αν η ταυτότητα πίσω από κάποια συναλλαγή είναι άγνωστη, υπάρχει ακόμα η δυνατότητα να μπορούν να εντοπιστούν οι κινήσεις και οι μεταφορές bitcoin. «Ουσιαστικά, η τεχνολογία Blockchain επιτρέπει την αυτόματη και χωρίς την παραμικρή ανθρώπινη παρέμβαση, καταγραφή όλων των συναλλαγών που πραγματοποιούνται με το ψηφιακό νόμισμα και την καταγραφή τους σε ένα δημόσιο αρχείο», (Kosba et al., 2016). Αυτή η δημοσιότητα των συναλλαγών μέσα από το blockchain είναι μία ευκαιρία που παρουσιάζεται για του ερευνητές και τις αρχές ασφαλείας, που αναζητούν να βρουν διασυνδέσεις ανάμεσα στις διευθύνσεις bitcoin, (Fanusie, 2016), (Fanusie, 2017).
«Έτσι, ενώ το ITMC συνεχίζει να δημοσιεύει δημόσια προσκλήσεις για την αποστολή bitcoin, η έστω μικρή διαφάνεια του blockchain (όπως περιγράφηκε παραπάνω στη προηγούμενη παράγραφο) ενδέχεται να εμπόδισε περισσότερους ανθρώπους από τη χρηματοδότηση αυτής της εκστρατείας.», (Fanusie, 2016).
Συμπεράσματα και προτεινόμενες λύσεις
Οι «παίκτες» στο παιχνίδι της τεχνολογίας blockchain είναι από τη μία πλευρά οι εταιρείες που διαχειρίζονται τέτοιες πλατφόρμες και από την άλλη πλευρά οι ίδιοι οι χρήστες αυτής της τεχνολογίας. Οι αρχές ασφάλειας των ΗΠΑ έχουν δημιουργήσει ένα νομικό πλαίσιο συνεργασίας με τις εταιρείες ψηφιακών νομισμάτων μέσω της Blockchain Alliance, μια σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την επικοινωνία με αυτές τις επιχειρήσεις και την αποτροπή της παράνομης δραστηριότητας σε πλατφόρμες ανταλλαγής ψηφιακών νομισμάτων μέσω της τεχνολογίας blockchain, (Blockchain Alliance, no date). Εντούτοις, οι οργανωμένες προσπάθειες κάποιων μεμονωμένων ατόμων, λάτρεις αυτής της τεχνολογίας, να προσπαθήσουν να επισημάνουν την εγκληματική δραστηριότητα στο αρχείο blockchain ήταν ελάχιστες, (Fanusie, 2016).
Ωστόσο, οι επιχειρήσεις που διαχειρίζονται πλατφόρμες ψηφιακών νομισμάτων δεν αναμένεται να ερευνούν και να αναζητούν τακτικά παράνομες συναλλαγές (με ζήλο!) εκτός κι αν εμπλέκονται άμεσα με τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες, (Fanusie, 2016). Ακόμα οι περισσότερες αρχές ασφαλείας σε όλο τον κόσμο δεν θα έχουν ποτέ τόσο μεγάλη εμπειρία (know how), όσο κατέχει σήμερα ο ιδιωτικός τομέας, (Fanusie, 2017).
Από την άλλη πλευρά οι χρήστες και ορισμένοι υποστηρικτές των ψηφιακών νομισμάτων, οι οποίοι είναι εξοικειωμένοι με τις κρυπτογραφημένες ανταλλαγές, τα φόρουμ και ακόμη και τους διαδικτυακούς τόπους του σκοτεινού διαδικτύου (Dark Web), είναι σε θέση να μπορούν να δημιουργήσουν άτυπες «ομάδες ελέγχου» που θα αναζητούν κακόβουλες και παράνομες δραστηριότητες συναλλαγών σε bitcoin.
Τέτοιες ομάδες ανθρώπων θα μπορούσαν να ενημερώσουν τις εταιρείες blockchain, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και ακόμη και τις αρχές ασφαλείας για την ψηφιακή «εκμετάλλευση» του bitcoin που διαφορετικά θα αγνοούσαν, (Fanusie, 2016). Έτσι με αυτό τον τρόπο οι χρήστες και ορισμένοι υποστηρικτές του ψηφιακού νομίσματος μετατρέπονται σε ένα είδος «πληροφοριοδοτών» όσον αφορά τη σήμανση τέτοιων συναλλαγών σε ψηφιακό νόμισμα, με τον ίδιο τρόπο που ορισμένοι ειδικοί στο κυβερνοχώρο γίνονται «ηθικοί χάκερ» (ethical hacker) που επισημαίνουν τρωτά σημεία ενός υπολογιστή ή απειλές στον κυβερνοχώρο, (Fanusie, 2016).
Τον Φεβρουάριο του 2016 αρχικά η Europol σε μία αναφορά της είχε επισημάνει ότι η χρήση του bitcoin από το Ισλαμικό κράτος (IS) δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί μέχρι τότε, (Europol, 2016). Ωστόσο αυτή τη φορά, η εκστρατεία «Jahezona» αποκαλύπτει ότι τουλάχιστον μία τρομοκρατική ομάδα πειραματίζεται με το ψηφιακό αυτό νόμισμα, (Fanusie, 2016).
Η απειλή έγκειται στο γεγονός ότι οι τρομοκράτες μπορεί να είναι σε θέση να χρησιμοποιούν στο μέλλον σε μεγαλύτερο βαθμό τα ψηφιακά νομίσματα. Το γεγονός αυτό από μόνο του μπορεί να οδηγήσει σε μια κατάσταση όπου οι κόσμοι της τρομοκρατίας και του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο θα συγκλίνουν ολοένα και περισσότερο, (Campbell, 2016).
*Ο Νικόλαος Φ. Γεωργιτσόπουλος είναι Δόκιμος Υπαστυνόμος, σπουδαστής στη Σχολή Αξιωματικών Ελληνικής Αστυνομίας και μεταπτυχιακός φοιτητής στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών στη Δημόσια Ελεγκτική.
E-mail: nf.georgitsopoulos@gmail.gr, LinkedIn: Nikolaos Georgitsopoulos
Βιβλιογραφία
Ελληνική Αστυνομία (2017) Συνελήφθη Διεθνώς Διωκόμενος «εγκέφαλος» εγκληματικής οργάνωσης. Available at: http://www.astynomia.gr/index.php?option=ozo_content&lang=%27..%27&perform=view&id=72985&Itemid=1916&lang= (Accessed: July 26, 2017).
Blockchain Alliance (no date) Blockchain Alliance. Available at: http://blockchainalliance.org/ (Accessed: September 7, 2017).
Campbell, R. (2016) Former CIA Analyst Says Terrorists Utilize Bitcoin to Boost Funding – CryptoCoinsNews, cryptocoinsnews.com. Available at: https://www.cryptocoinsnews.com/former-cia-analyst-says-terrorists-utilize-bitcoin-boost-funding/ (Accessed: September 6, 2017).
Europol (2013) TE-SAT 2013: EU Terrorism Situation and Trend Report. The Hague, Netherlands. Available at: https://www.europol.europa.eu/activities-services/main-reports/te-sat-2013-eu-terrorism-situation-and-trend-report (Accessed: September 6, 2017).
Europol (2016) Changes in modus operandi of Islamic State terrorist attacks. The Hague, Netherlands. Available at: https://www.europol.europa.eu/publications-documents/changes-in-modus-operandi-of-islamic-state-terrorist-attacks (Accessed: September 6, 2017).
FAFT (2015) Emerging Terrorist Financing Risks. Paris. Available at: http://www.fatf-gafi.org/media/fatf/documents/reports/Emerging-Terrorist-Financing-Risks.pdf (Accessed: September 6, 2017).
Fanusie, Y. J. (2016) The New Frontier in Terror Fundraising: Bitcoin, The Cipher Brief. Available at: https://www.thecipherbrief.com/column/private-sector/the-new-frontier-in-terror-fundraising-bitcoin (Accessed: September 6, 2017).
Fanusie, Y. J. (2017) “The First Publicly Verifiable Example of Terrorist Fundraising via Bitcoin,” in Europol 4th Virtual Currency Conference. The Hague, Netherlands: Europol.
Fanusie, Y. J. and Entz, A. (2017) “Islamic State: Financial Details,” Terror Finance Briefing Book. Available at: http://www.defenddemocracy.org/content/uploads/documents/CSIF_TFBB_IS_Finance.pdf (Accessed: September 6, 2017).
FATF (2015) Financing of the Terrorist Organisation Islamic State in Iraq and the Levant (ISIL). Paris. Available at: http://www.fatf-gafi.org/media/fatf/documents/reports/Financing-of-the-terrorist-organisation-ISIL.pdf (Accessed: September 6, 2017).
Knight Lab CDN (no date) Mujahideen Shura Council and Jahezona Timeline. Available at: https://cdn.knightlab.com/libs/timeline3/latest/embed/index.html?source=1Al2L0A3YGjREFszWUHfI6AlCyj3djeCxOnsHIZULk9Q&font=Default&lang=en&initial_zoom=2&height=650 (Accessed: September 6, 2017).
Kosba, A. et al. (2016) “Hawk: The Blockchain Model of Cryptography and Privacy-Preserving Smart Contracts,” in 2016 IEEE Symposium on Security and Privacy (SP). IEEE, pp. 839–858. doi: 10.1109/SP.2016.55.
Lewis, K. (2017) “Emerging Technology Trends in Terror Financing,” in Europol 4th Virtual Currency Conference. The Hague, Netherlands: Europol.
Ordanini, A. et al. (2011) “Crowd‐funding: transforming customers into investors through innovative service platforms,” Journal of Service Management. Edited by R. P. Fisk. Emerald Group Publishing Limited, 22(4), pp. 443–470. doi: 10.1108/09564231111155079.
StartUpGreece (2017) Τι είναι το crowdfunding;, http://startupgreece.gov.gr. Available at: http://startupgreece.gov.gr/el/procedures-laws-regulations/τι-είναι-το-crowd-funding (Accessed: September 6, 2017).
Wile, R. (2014) “ISIS Supporter Outlines How To Support Terror Group With Bitcoin,” Business Insider. Available at: http://www.businessinsider.com/isis-supporter-outlines-how-to-support-terror-group-with-bitcoin-2014-7 (Accessed: September 6, 2017).
Yuniar, R. W. (2017) “Bitcoin, PayPal Used to Finance Terrorism, Indonesian Agency Says,” The Wall Street Journal. Available at: https://www.wsj.com/articles/bitcoin-paypal-used-to-finance-terrorism-indonesian-agency-says-1483964198.