Ελληνικά
Γράφει ο Πέτρος Γκάτζιος, Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ
Σε προηγούμενες αναλύσεις μου στο ΚΕΔΙΣΑ, έχω σχολιάσει το προσφυγικό/μεταναστευτικό έτσι όπως έχει διαμορφωθεί τους τελευταίους μήνες.
Η ελληνική κυβέρνηση λοιπόν, υλοποιώντας ορισμένα σημεία από τη Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας (18/03), κατέθεσε και πέρασε με τη διαδικασία του κατεπείγοντος, σχέδιο Νόμου για «την Οργάνωση και λειτουργία Υπηρεσίας Ασύλου, Αρχής Προσφυγών, Υπηρεσίας Υποδοχής και Ταυτοποίησης, σύσταση Γενικής Γραμματείας Υποδοχής, προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2013/32/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου «σχετικά με τις κοινές διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας (αναδιατύπωση)» (L 180/29.6.2013), διατάξεις για την εργασία δικαιούχων διεθνούς προστασίας και άλλες διατάξεις».
Με το προτεινόμενο νομοσχέδιο, μεταξύ άλλων:
• Η διαδικασία εξέτασης των αιτήσεων ασύλου θα γίνεται σε πρώτο βαθμό (Υπηρεσία Ασύλου) και δεύτερο βαθμό (Αρχή Προσφυγών).
• Ενισχύεται στελεχιακά η Υπηρεσία Ασύλου, η οποία θα είναι αρμόδια και για το πρόγραμμα μετεγκατάστασης και επανεγκατάστασης.
• Αναβαθμίζεται θεσμικά η Αρχή Προσφυγών αφού αποκτά αυτοτέλεια.
• Συστήνεται ΓΓ Υποδοχής,
• Συγκροτείται Διεύθυνση Οικονομικών Υπηρεσιών Μεταναστευτικής Πολιτικής στην οποία «περνούν» όλα τα ζητήματα που αφορούν το κόστος διαμονής και μετακίνησης των προσφύγων/μεταναστών.
• Δημιουργούνται ανοικτές δομές προσωρινής υποδοχής πολιτών τρίτων χωρών καθώς και για εκείνους σε διαδικασία επιστροφής, απέλασης, ενώ θα εξεταστούν οι αιτήσεις για καθεστώς προστασίας για ανθρωπιστικούς λόγους που κατατέθηκαν την τελευταία πενταετία. Παρέχεται επίσης πρόσβαση στην απασχόληση, σε δικαιούχους διεθνούς και επικουρικής προστασίας.
• Συνιστώνται 12 περιφερειακά γραφεία ασύλου σε Αττική, Θεσσαλονίκη, Θράκη, Ήπειρο, Θεσσαλία, Δυτ. Ελλάδα, Κρήτη, Λέσβο, Χίο, Σάμο, Λέρο και Ρόδο, καθώς και αυτοτελή κλιμάκια ασύλου (κινητά).
• Ρυθμίζονται ακόμη θέματα προσωπικού και ενίσχυσης των δήμων οι οποίοι έχουν διαθέσει χώρους για την προσωρινή διαμονή των προσφύγων/μεταναστών.
• Δεν ορίζεται η Τουρκία ως ασφαλής τρίτη χώρα (άρθρο 56), κάτι που θα έδινε το δικαίωμα να απορριφθούν πολλές αιτήσεις διεθνούς προστασίας (άρθρο 54)!
Ωστόσο στο Νομοσχέδιο παρατηρώ ορισμένα κενά, όχι με διάθεση κριτικής, αλλά υπό το πρίσμα της απαραίτητης υπεύθυνης διαχείρισης του ζητήματος, καθώς και της εθνικής ασφάλειας και κυριαρχίας της χώρας:
– Δεν αναφέρονται πουθενά οι ένοπλες δυνάμεις. Την ευθύνη φύλαξης των ανοιχτών δομών θα έχει η ελληνική Αστυνομία (άρθρο 16 και 28), που φυσικά όπως έχουμε όλοι μας παρατηρήσει δεν αρκεί. Ούτε φυσικά η δυνατότητα χρησιμοποίησης εταιρειών security προσφέρει επί της ουσίας! Οι ένοπλες δυνάμεις ήταν που συνέβαλαν τα μέγιστα για την ολοκλήρωση των hot spots και γενικότερα στη διαχείριση του προσφυγικού και καλό θα ήταν να μην περιορίζονται σε ad hoc συμμετοχή και ούτε κυρίως/μόνο, για τη σίτιση των προσφύγων/μεταναστών.
– Στις ανοικτές δομές, οι πρόσφυγες/μετανάστες θα τελούν υπό καθεστώς περιορισμού της ελευθερίας (άρθρο 34, παρ. ιγ), που θα κυμαίνεται μεταξύ 45 και 90 ημερών (άρθρο 46, παρ. 4). Τι γίνεται μετά δεν προβλέπεται, παρά μόνο (παρ.11) πως αφήνεται ελεύθερος ο αιτούντας, όταν εκλείψουν οι λόγοι που δικαιολογούν την κράτηση, εφόσον η αίτηση εκκρεμεί σε β’ βαθμό.
– Για τους αιτούντες διεθνή προστασία, θα δίνεται απάντηση το αργότερο σε 28 ημέρες, μετά χορηγείται δελτίο αιτούντος (άρθρο 60). Τι γίνεται μετά, προφανώς μένουν ελεύθεροι να περιφέρονται στην ελληνική επικράτεια.
– Υπάρχει μόνο η γενική αναφορά πως στη Διεύθυνση Οικονομικών Υπηρεσιών Μεταναστευτικής Πολιτικής «περνούν» όλα τα ζητήματα που αφορούν το κόστος διαμονής και μετακίνησης των προσφύγων/μεταναστών. Από την άλλη η αναφορά (άρθρο 19) πως είναι δυνατή η εξαίρεση από τη διαδικασία του άρθρου 35 του ν. 4129/2013, όπως ισχύει αναφορικά με τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων προμήθειας αγαθών, εκτέλεσης έργων και παροχής υπηρεσιών, που συγχρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης της Ε.Ε. ή το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας, μπορεί να μας φέρει νομικά αντιμέτωπους με την Ευρ. Επιτροπή.
– Ο συντονισμός ανάμεσα στις κρατικές υπηρεσίες και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση πρώτου και δεύτερου βαθμού δεν επιτυγχάνεται, στο βαθμό που θα έπρεπε.
– Η δημιουργία σύστασης ειδικής γραμματείας διαχείρισης προγραμμάτων για δράσεις που επιχορηγούνται από ευρωπαϊκούς οργανισμούς και προγράμματα (άρθρα 75-76, 78), καθώς και αρμοδίων αρχών για την εφαρμογή του Κανονισμού ΕΕ 514/2014 και των ειδικών Κανονισμών ΕΕ 513,515,516/2014, κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση. Αν κρίνουμε όμως την ταχύτητα χελώνας που τα διεκδικούμε, μάλλον δεν θα επωφεληθούμε σύντομα από αυτά! Για το 2016 έχουν εγκριθεί 37 εκατ. μόλις από τα συνολικά 509,4 εκατ. ευρώ της επταετίας 2014-20 για Ελλάδα!
– Το νομοσχέδιο, παρόλο που η νέα συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας το αναφέρει ρητώς, δεν αναφέρει για αυτούς που «ξέμειναν», πως πρέπει να κάνουν αναγκαστικά αίτημα για άσυλο και το αφήνει να αιωρείται. Όσοι μετανάστες /πρόσφυγες βρίσκονται ήδη στην Ελλάδα δηλαδή, θα παραμείνουν στη χώρα έως ότου υλοποιηθεί για κάποιους από αυτούς το πρόγραμμα μετεγκατάστασης σε χώρες της ΕΕ, και αυτό υπό την προϋπόθεση να κάνουν αίτηση για διεθνή προστασία! Και αν κρίνουμε από τις εξελίξεις μετά την 22α Μαρτίου, αυτό φαίνεται πως θα αργήσει να γίνει!
– Δίνεται επίσης καθεστώς παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους σε αιτούντες και σε όσους μετανάστες έχουν υποβάλλει την αίτηση την τελευταία πενταετία. Πόσοι είναι αυτοί έχουμε υπολογίσει; Καθώς θα προστεθούν στους 51.000 περίπου χιλιάδες που έχουμε ήδη.
– Στο νομοσχέδιο προβλέπεται η σύσταση Διεύθυνσης Κοινωνικής Ένταξης των δικαιούχων διεθνούς προστασίας και των μεταναστών (άρθρο 31), καθώς και οι όροι επαγγελματικής κατάρτισης δικαιούχων διεθνούς προστασίας για να εγγράφονται σε προγράμματα για ένταξη (άρθρο 70). Δεν αναφέρεται κάτι σχετικά με δημιουργία προγραμμάτων παιδείας καθώς και ουσιαστικής προστασίας των προσφύγων με πρόσβαση στην αγορά εργασίας και σε κοινωνικές παροχές. Τι θα γίνει για παράδειγμα τον Σεπτέμβριο, οπότε ανοίγουν τα σχολεία; Χιλιάδες αλλοδαπά παιδιά θα εγγραφούν χωρίς τμήματα εντάξεως;