Ελληνικά
Γράφει ο Ιωάννης Μπαλτζώης*, Αντιστράτηγος ε.α. & Μέλος Δ.Σ. ΕΛΙΣΜΕ
Το Ισραήλ φαίνεται να ενδιαφέρεται για μια τουλάχιστον ετήσια κατάπαυση πυρός με την Χαμάς, καθόσον οι βομβιστικές δραστηριότητες της εξτρεμιστικής Παλαιστινιακής οργάνωσης, που ελέγχει απόλυτα την Λωρίδα της Γάζας και τα αεροπορικά αντίποινα του Ισραήλ είχαν ενταθεί τους τελευταίους μήνες. Φυσικά η εν λόγω συμφωνία, που για πολλούς αναλυτές στην Μέση Ανατολή φαίνεται δεδομένη και είναι συντόμως επικείμενη. Τα δεδομένα της συμφωνίας είναι πολύ ενδιαφέροντα και περιέχουν και μεγάλη δόση από Κύπρο, που φαίνεται να έχει ρόλο κλειδί στην εν λόγω συμφωνία.
Η Συμφωνία
Ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά. Σύμφωνα με δημοσιεύματα Αραβικών (Al Hayat) και Ισραηλινών ΜΜΕ (Maariv, The Jerusalem Post) έχει ήδη συμφωνηθεί κατάπαυση πυρός μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, με δύο σημαντικές εξελίξεις. Η πρώτη αφορά την απελευθέρωση εκατοντάδων Παλαιστινίων κρατουμένων από τις Ισραηλινές φυλακές και η δεύτερη έχει και Κυπριακό χρώμα. Η συμφωνία θα έχει ισχύ για ένα χρόνο, κατά τη διάρκεια του οποίου θα συνεχιστούν οι επαφές μεταξύ των πλευρών για την επέκτασή της για τέσσερα ακόμη χρόνια. Η δε Κύπρος, θα παραχωρήσει μέρος για την κατασκευή λιμενίσκου, (προς το παρόν δεν έχει διευκρινισθεί η ακριβής τοποθεσία) προσέγγισης εμπορικών πλοίων, και μέσω θαλασσίου διαδρόμου από την Κύπρο προς την Γάζα, θα μεταφέρονται τα αναγκαιούντα αγαθά και προϊόντα, χωρίς την προηγούμενη πολύπλοκη, χρονοβόρα και αναποτελεσματική διαδικασία, που είχε επιβάλλει το Ισραήλ, όπου όλα τα προϊόντα προς Γάζα, έπρεπε να μεταφερθούν στο νοτιότερο λιμάνι του Ashdod (Αζντόντ) στο Ισραήλ, να ελεγχθούν και να μεταφερθούν με φορτηγά στην Γάζα, μέσω συγκεκριμένων εισόδων. Και πολλά από αυτά δεν επιτρεπόταν να μεταφερθούν στην Γάζα. Τώρα, σύμφωνα με την συμφωνία, θα προϊόντα θα ελέγχονται στο λιμάνι της Κύπρου, φυσικά και από Ισραηλινούς και στην συνέχεια μέσω συγκεκριμένου θαλασσίου διαδρόμου θα μεταφέρονται χωρίς άλλον έλεγχο και θα εκφορτώνονται ελευθέρως στο λιμάνι της Γάζας, που θα ανοίξει και θα υποδεχθεί πλοία μετά από πολλά χρόνια, κάτι που από μόνο του θεωρείται πολύ σημαντικό και συνάμα εξόχως συμβολικό. Σύμφωνα δε με την ε/φ The Jerusalem Post «Η ιδέα είχε ήδη παρουσιαστεί από το 2011, στο πλαίσιο πακέτου [συμφωνίας] της ΕΕ για παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στην Γάζα». Εδώ να αναφέρουμε ότι το λιμάνι της Γάζας, που ο Θεός να το κάνει κανονικό λιμάνι, ήταν ένα πρόγραμμα 73 εκατομμυρίων δολαρίων περί τα τέλη της δεκαετίας του 90, που θα κατασκευαζόταν με διεθνή βοήθεια, που ποτέ δεν ολοκληρώθηκε και στην ουσία ρήμαξε, όταν το 2000, άρχισε η δεύτερη Παλαιστινιακή Ιντιφάντα του Αλ Ακτσά και η λωρίδα της Γάζας αποκλείστηκε και από θαλάσσης από το Ισραηλινό ναυτικό και δη σε απόσταση 3 μιλίων από τις ακτές, κατά παράβαση της συμφωνίας του Όσλο (1993), που προέβλεπε επιτήρηση των ακτών της Γάζας από απόσταση 20 μιλίων.
Η θέση της Κύπρου
Σε ότι αφορά την Κύπρο, επισήμως τηρεί προσεκτική και διπλωματική στάση. Έτσι όπως αναφέρεται στην ε/φ The Jerusalem Post, η Λευκωσία δεν έχει ακόμη πραγματοποιήσει «ουσιαστικό διμερή διάλογο» με το Ισραήλ επί του θέματος και ότι κατά τις τελευταίες μέρες δεν υπήρξε καμιά έντονη δραστηριοποίηση που να προωθεί αυτή την πρόταση. «Γνωρίζουμε αυτήν την πρόταση, όπως επίσης και ότι η ισραηλινή πλευρά σκέφτεται να προχωρήσει και να διερευνήσει την ιδέα, δεν έχουμε όμως ακόμη ουσιαστικό διμερή διάλογο», δήλωσε ένας αξιωματούχος, συμπληρώνοντας ότι αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα πραγματοποιηθεί ένας τέτοιος διάλογος, αλλά ότι «είναι σημαντικό να συμμετέχουν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη». Φυσικά έχει συζητηθεί το θέμα, αλλά σοφώς ποιών η Κύπρος θέτει το θέμα σε διεθνή και ανθρωπιστική διάσταση με συμφωνία όλων των ενδιαφερομένων. Σύμφωνα με Κύπριο αξιωματούχο, τα ενδιαφερόμενα μέρη είναι το Ισραήλ, η νόμιμη παλαιστινιακή παράταξη που εκπροσωπεί τους Παλαιστινίους, αναφερόμενος στην Παλαιστινιακή Αρχή, η Αίγυπτος και ο ΟΗΕ. Ο αξιωματούχος δήλωσε ότι η Κύπρος, εκφράζοντας την κοινή θέση της ΕΕ, δεν θεωρεί την Χαμάς «εμπλεκόμενο φορέα» και ότι εάν υπάρχει μια παλαιστινιακή θέση σχετικά με το λιμάνι «υποθέτουμε ότι αυτή θα αποτελεί μια συλλογική παλαιστινιακή θέση». Ο κύπριος αξιωματούχος δήλωσε ακόμη ότι η Λευκωσία δεν έχει διαμορφώσει οριστική θέση για το θέμα, αλλά ότι θα πρέπει να πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις, όπως η υποστήριξη της ιδέας από όλα τα «ενδιαφερόμενα μέρη και κάποια αιγίδα ενός τρίτου μέρους που θα νομιμοποιήσει όλη τη προσπάθεια». Μια δυνατότητα για αυτού του είδους τη «νομιμοποίηση» θα ήταν να υποστηριχθεί η ιδέα από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. «Είναι ακόμα νωρίς, πρέπει να δούμε τι πιστεύουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι για αυτό», δήλωσε ο αξιωματούχος. Ερωτηθείς εάν η Κύπρος θα συμφωνούσε ποτέ με τον ισραηλινό έλεγχο των διακινούμενων αγαθών από και προς το λιμάνι, ο αξιωματούχος δήλωσε ότι η γενική διεθνής αρχή είναι ότι οι χώρες δεν παραχωρούν σε τρίτες χώρες δικαιώματα ελέγχου στην επικράτειά τους, αλλά αν αυτό αποτελούσε μέρος μιας διεθνούς προσπάθειας, τότε θα μπορούσε να αναπτυχθεί ένας «μηχανισμός» για την αντιμετώπιση του ζητήματος και αναφέρθηκε στην προθυμία της Κύπρου να συμμετάσχει στην επίλυση της κατάστασης στην Γάζα .
Οι εμπλεκόμενοι
Οι εμπλεκόμενοι στην εν λόγω υπόθεση, που όπως φαίνεται έχει την έγκριση των ΗΠΑ, εκτός των δύο ενδιαφερομένων πλευρών, Ισραηλινών και Παλαιστινίων, είναι και συμμετέχουν στην όλη προσπάθεια η Αίγυπτος και το Κατάρ. Αρχικά η Αίγυπτος προσπάθησε να επιλύσει το θέμα, με επαφές κατευθείαν με την Χαμάς, καθώς και με την Φατάχ, δηλαδή την επίσημη και αναγνωρισμένη Παλαιστινιακή Αρχή (Π.Α.) , η οποία ανακοίνωσε ότι «με εντολή του Προέδρου Μαχμούντ Αμπάς, δεν θα επιτρέψει εκεχειρία χωρίς τη συμμετοχή της Φατάχ».
Πρόσφατα στον ιστότοπο του Ισραηλινού δικτύου Channel 10, αποκαλύφτηκε ότι «Στις 22 Ιουνίου 2018, συναντήθηκαν στο αεροδρόμιο της Λάρνακας , ο Υπουργός Άμυνας του Ισραήλ Άβιγκορ Λίμπερμαν και ο Υπουργός Άμυνας του Κατάρ Μοχάμεντ Αλ Εμαντί και συζήτησαν για την κατάσταση στην Γάζα και τις προσπάθειες για συμφωνία κατάπαυσης πυρός. Ακόμη το Κατάρ δεσμεύθηκε να διαθέσει 350 εκατομμύρια δολάρια για την προώθηση ανθρωπιστικών έργων στη Λωρίδα της Γάζας». Σημειώνεται ότι ο Λιμπερμαν συναντήθηκε ακόμη στην Κύπρο με τους Υπουργούς Άμυνας της Ελλάδας και της Κύπρου και ο Αλ Εμαντί έφτασε εκεί στο πλαίσιο επισκέψεων που πραγματοποίησε στην περιοχή.
Εδώ να αναφέρουμε ότι τους τελευταίους μήνες το Ισραήλ απωθούσε τις προσπάθειες διαμεσολάβησης του Κατάρ με την Χαμάς για κάποια συμφωνία και τούτο λόγω της έντονης αντίθεσης της Αιγύπτου (λόγω της γνωστής αντιπαράθεσης Σαουδική Αραβίας και Κατάρ, καθόσον η Αίγυπτος ανήκει στην συμμαχία με την Σαουδική Αραβία) και λόγω της συνεχιζόμενης προσπάθειας της Αιγύπτου και είχε αποφασίσει να συνεχιστεί η διαδικασία μέσω της διαμεσολάβησης της Αιγυπτιακής Υπηρεσίας Πληροφοριών με την Χαμάς. Εντούτοις λόγω της μη επιτυχούς έκβασης των επαφών, το Ισραήλ άλαλξε στάση και με την συνδρομή του ΟΗΕ και των ΗΠΑ άρχισαν τις επαφές με το Κατάρ στην προσπάθεια να πειστεί το Κατάρ να μεσολαβήσει να πειστεί η Χαμάς και να χρηματοδοτήσει μεγάλο μέρος των ανθρωπιστικών έργων στην Γάζα, μετά την άρνηση άλλων αραβικών κρατών όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα να συμμετέχουν. Τούτο, λόγω ανησυχίας ότι τα χρήματα των επενδύσεών τους θα φτάσουν στα ταμεία της Χαμάς, την οποία την έχουν κατατάξει μαζί με ΗΠΑ και Ε.Ε. στις τρομοκρατικές οργανώσεις με ισχυρές διασυνδέσεις με Ισλαμικό κράτος, Αλ Κάιντα και άλλες εξτρεμιστικές ισλαμιστικές οργανώσεις. Φυσικά στις επαφές αυτές συμμετείχε και ο πανταχού παρών στην Μέση Ανατολή, γαμπρός και σύμβουλος του Προέδρου Τραμπ, ο Τζάρεντ Κουσνερ, και ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για την ειρηνευτική διαδικασία, Τζέισον Γκρίνμπλατ, οι οποίοι κατά την τελευταία επίσκεψή τους στην Ντόχα στις αρχές Ιουνίου, ζήτησαν από το Κατάρ να συμμετάσχει οικονομικά στην αποκατάσταση των υποδομών της Γάζας και αυτό θα έχει θετικές επιπτώσεις. Σημειώνεται επίσης ότι και ο ειδικός συντονιστής των Ηνωμένων Εθνών για την ειρηνευτική διαδικασία στη Μέση Ανατολή, Νικολάι Μλαντένοφ, επισκέφτηκε την Ντόχα πριν από δύο εβδομάδες και ζήτησε την οικονομική βοήθεια του Κατάρ. Στο τέλος, το Κατάρ συμφώνησε και δεσμεύτηκε να διαθέσει 350 εκατομμύρια δολάρια ακόμη για την προώθηση ανθρωπιστικών έργων στην Γάζα καθώς και για την πληρωμή των μισθών των κρατικών υπαλλήλων της Γάζας.
Εκιμήσεις
Εκτιμάται ότι τελικά η συμφωνία θα υλοποιηθεί, καθόσον είναι win-win για όλες τις πλευρές. Το Ισραήλ θα δείξει ένα πιο φιλειρηνικό πρόσωπο στην διεθνή κοινότητα και θα φανεί ότι χαλαρώνει τον ασφυκτικό κλοιό στην Γάζα, ώστε να μην επικρίνεται και να μην δίδει αφορμή σε ανθρωπιστικές και άλλες ύποπτες, δήθεν «ανθρωπιστικές» οργανώσεις, να διοργανώνουν στολίσκους ελευθερίας για την Γάζα, που ενδεχομένως να καταλήξουν σε τραγικά αποτελέσματα, όπως συνέβη το 2010, με τον στολίσκο ελευθερίας και το τούρκικο πλοίο Μάβι Μαρμαρά, τους 9 Τούρκους νεκρούς και τους δεκάδες τραυματίες και την κατάρρευση οριστικά των Τουρκο-ισραηλινών σχέσεων.
Από την άλλη, η εξτρεμιστική ισλαμιστική Χαμάς, που ελέγχει πλήρως και κυβερνά την Γάζα από το 2006, μετά την διακοπή της χρηματοδότησης από την Σαουδική Αραβία, την ήττα του ISIS και της γενικότερης κατάστασης στην περιοχή, είχε βρεθεί σε δυσκολότατη θέση, με μεγάλες ελλείψεις τροφίμων και αγαθών στην Γάζα, με άδεια ταμεία και μια υποβόσκουσα έως φανερή δυσφορία των Παλαιστινίων στην λωρίδα εναντίον της. Το «άνοιγμα» του λιμένος και η βοήθεια του Κατάρ θα συμβάλλει θετικά στην αποφόρτιση της εν λόγω κατάστασης.
Φυσικά η Φατάχ, η επίσημη Παλαιστινιακή οργάνωση, του Γιάσσερ Φατάχ, που κυβερνά την Δυτική Όχθη με πρόεδρο τον Μαχμούντ Αμπάς και αναγνωρίζεται ως η επίσημη Παλαιστινιακή Αρχή από όλο τον κόσμο, επισήμως θα φαίνεται ότι αυτή συνέβαλε στην ανακούφιση των Παλαιστινίων στην Γάζα και έτσι δείχνει στην Χαμάς, ότι αυτή είναι η νόμιμη εκπρόσωπος του Παλαιστινιακού λαού και ο μόνος δρόμος που έχει και πρέπει να επιλέξει είναι η συνεργασία και γιατί όχι η υποταγή της τελικά.
Το δε Κατάρ, που μετά την επίθεση που δέχθηκε πέρυσι από ΗΠΑ, Σαουδική Αραβία, Αίγυπτο και άλλα Αραβικά κράτη, για συνεργασία και χρηματοδότηση του Ισλαμικού Κράτους, θέλει πλέον να εξιλεωθεί για τα «τζιχαντιστικά του αμαρτήματα», αλλά και να επιστρέψει στην διεθνή κοινότητα, κάνοντας χρήση του μοναδικού όπλου που διαθέτει. Το πολύ χρήμα! Και θα το χρησιμοποιήσει και θα πληρώσει τελικά.
Τέλος η Κύπρος, αναβαθμίζεται γεωπολιτικά, καθόσον η εμπλοκή της στην εν λόγω υπόθεση είναι ειρηνική, ανθρωπιστική και υπό την έγκριση των ΗΠΑ και την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, συμβάλλοντας καθοριστικά στον Παλαιστινιακό λαό, κάτι πολύ θετικό για όλους τους Άραβες. Για τον φίλο και σύμμαχο της, το Ισραήλ είναι μια μεγάλη εξυπηρέτηση και αυτό έχει την σημασία του. Όλα αυτά είναι πολύ σημαντικά για την Κύπρο ιδιαίτερα σήμερα, που αναμένονται πολλές τουρκικές προκλήσεις, όπως με την αναμενόμενη έλευση στην περιοχή του γεωτρύπανου «Πορθητής».
*Η δημοσίευση της παρούσης ανάλυσης του κ.Ιωάννη Μπαλτζώη αντιστρατήγου ε.α. & Μέλος Δ.Σ. του ΕΛΙΣΜΕ πραγματοποιείται μέσα στα πλαίσια της συνεργασίας του ΚΕΔΙΣΑ με το ΕΛΙΣΜΕ σε επίπεδο cross-posting αναλύσεων.