Ελληνικά
Γράφει ο Νικόλαος Λάμπας, Υποψήφιος Διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων & Στρατηγικής Πανεπιστημίου Reading
Η Γερμανία βάζει τέλος στον αφοπλισμό της για πρώτη φορά μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Γερμανίδα Υπουργός Άμυνας, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ανακοίνωσε την περασμένη Τρίτη 10 Μαΐου την αύξηση του προϋπολογισμού για εξοπλιστικά προγράμματα από 34,3 σε 39,2 δις ευρώ μέχρι το 2020. Προτού ξυπνήσουν σε κάποιους φόβοι για Δ’ Ράιχ ας δούμε αναλυτικά την πραγματική διάσταση αυτής της αύξησης.
Πρωτίστως, από το 2012, η Γερμανία δεχόταν πιέσεις από την Μεγάλη Βρετανία και τις ΗΠΑ για να επωμιστεί το δικό της μερίδιο για μια αποτελεσματική Ευρωπαϊκή πολιτική Άμυνας και Ασφάλειας. Το 2014, η Γερμανία ανακοίνωσε ένα νέο εξοπλιστικό πρόγραμμα χρησιμοποιώντας ως αφορμή την αυξανομένη αντιπαράθεση ανάμεσα στο ΝΑΤΟ και τη Ρωσία. Στα πλαίσια του προγράμματος η Γερμανία θα αύξανε τον αμυντικό της προϋπολογισμό από 34,3 σε 39,2 δις ευρώ. Ωστόσο το μέγεθος του εξοπλιστικού προγράμματος δεν είχε καμία σοβαρή επίδραση στην άσκηση πιέσεων τόσο από αναλυτές από την αντίπερα όχθη του Ατλαντικού όσο και από στελέχη των Γερμανικών ενόπλων δυνάμεων. Από την πλευρά της Αμερικής η κριτική προς την Γερμανία επικεντρώνεται στο γεγονός ότι η Ρωσία έχει ενισχύσει σημαντικά την στρατιωτική της ισχύ άρα είναι αναγκαία η στρατιωτική ενίσχυση της Γερμανίας στην προσπάθεια αποτροπής της απειλής. Επιπροσθέτως η κριτική από το εσωτερικό της Γερμανίας εστίαζε στην ανάγκη ανάληψης ενός ηγετικού ρόλου στην Ευρωπαϊκή πολιτική ασφάλειας και άμυνας, το οποίο μεταφράζεται σε μεγαλύτερη αύξηση του προϋπολογισμού καθώς και μακροχρόνια δέσμευση της Γερμανίας για την σταθεροποίηση ζωνών σύγκρουσης στην ευρύτερη περιοχή.
Ωστόσο υπάρχουν και πιο πρακτικοί λόγοι που ώθησαν την Γερμανία στη λήψη αυτής της απόφασης. Λόγω των συνεχόμενων περικοπών στις αμυντικές δαπάνες ο εξοπλισμός του Γερμανικού στρατού ήταν τέτοιος που ακόμα και οι πρώην ιστορικοί αντίπαλοι της Γερμανίας είχαν θορυβηθεί από την αδυναμία της χώρας να τους προστατέψει από ενδεχόμενη Ρωσική απειλή. Η άμεση ανάγκη εξοπλισμού του Γερμανικού στρατού έγινε ακόμα ποιο καταληπτή κατά την διάρκεια της Νατοϊκής άσκησης ‘Noble Ledger’τον Σεπτέμβριο του 2014, Γερμανοί στρατιώτες χρησιμοποίησαν ένα σκουπόξυλο για προσομοιώσουν έναν σωλήνα που έλειπε από το διαμέρισμα πυρομαχικών οχήματος. Επιπροσθέτως, μια αναφορά από επιθεωρητή του Γερμανικού στρατού που διέρρευσε σε τηλεοπτικό σταθμό τον περασμένο Φεβρουάριο αναφέρει ότι το 100% των οχημάτων ‘GTX Boxers’ που θα χρησιμοποιούνταν στην Νατοϊκή μονάδα δράσης δεν είχαν πυρομαχικά. Οι ελλείψεις δεν περιορίζονται όμως μόνο στον εξοπλισμό. Τα τελευταία χρόνια η ελλιπής συντήρηση έχει πρακτικά αχρηστεύσει το μεγαλύτερο μέρος των οχημάτων του Γερμανικού στρατού. Μια αναφορά που κατατέθηκε στην Γερμανική Βουλή το Σεπτέμβριο του 2014 από τους τρεις κορυφαίους επιθεωρητές του Γερμανικού Στρατού αναφέρει ενδεικτικά ότι μόλις 42 από τα 109 αεροσκάφη ‘Eurofighter’ είναι σε κατάσταση ετοιμότητας προς χρήση.
Όπως προανέφερα η Γερμανία ανακοίνωσε την αύξηση του αμυντικού της προϋπολογισμού από 34,3 σε 39,2 δις ευρώ μέχρι το 2020. Ωστόσο, το συνολικό ΑΕΠ της Γερμανίας ανέρχεται στα 698,04 δις ευρώ. Άρα ως ποσοστό του ΑΕΠ οι αμυντικές της δαπάνες δεν ξεπερνούν το 1.2 %. Όπως φαίνεται και στο πίνακα παρακάτω, σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας οι αμυντικές δαπάνες της Γερμανίας ως ποσοστό του ΑΕΠ από το 2006 έως το 2015 δεν έχουν ξεπεράσει το 1,4%. Το ποσοστό αυτό έρχεται σε αντιδιαστολή με τις επιταγές του ΝΑΤΟ που αξιώνει τα κράτη μέλη του να επενδύουν τουλάχιστον το 2% του προϋπολογισμού τους σε αμυντικές δαπάνες.
Πίνακας 1- Αμυντικός Προϋπολογισμός της Γερμανίας ως % του ΑΕΠ (2006-15)- (Πηγή: The World Bank)
Αυτό σημαίνει ότι παρά την αύξηση οι αμυντικές δαπάνες της Γερμανίας ως ποσοστό του ΑΕΠ παραμένουν από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη. Η ανάγκη για περαιτέρω αύξηση γίνεται ακόμα ποιο ορατή όταν συγκρίνεται με τις υπόλοιπες ισχυρές χώρες της Ευρώπης όπως η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία, η Ισπανία και η Ιταλία όπως παρουσιάζεται στον πίνακα 2.
Πίνακας 2 -Σύγκριση Αμυντικών Προϋπολογισμών Γερμανίας, Μεγάλης Βρετανίας, Γαλλίας, Ιταλίας, Ισπανίας ως % του ΑΕΠ (2006-2014)- (Πηγή: The World Bank)
Όπως φαίνεται από τον πίνακα η Γερμανία έχει τις χαμηλότερες αμυντικές δαπάνες σε σύγκριση με τις υπόλοιπες, παραδοσιακά ισχυρές, χώρες της Ευρώπης. Αυτό αποκτά μεγαλύτερη σημασία αν αναλογιστούμε ότι η Ιταλία και η Ισπανία διέρχονται μια σημαντική οικονομική κρίση που έχει επηρεάσει σημαντικά την ικανότητα τους να επενδύσουν στον αμυντικό τομέα. Όπως φαίνεται και στο διάγραμμα οι προϋπολογισμοί και των δύο χωρών ακολουθούν μια πτωτική τάση από το 2009 και έπειτα. Από την ανάλυση προκύπτουν δύο βασικά συμπεράσματα. Πρώτον η αύξηση του αμυντικού προϋπολογισμού της Γερμανίας έπρεπε να είχε λάβει χώρα εδώ και αρκετό καιρό και δευτερευόντως το μέγεθος της αύξησης δεν ταυτίζεται με τα οικονομικά μεγέθη και την ισχύ που θα έπρεπε να επιδιώκει η Γερμανία. Όπως σημειώνει η δημοσιογράφος Elisabeth Braw, η αύξηση του προϋπολογισμού δεν είναι αρκετή ώστε να μετατρέψει την Γερμανία σε ένα ισχυρό στρατιωτικά κράτος, ωστόσο το ενδιαφέρον για την κατάσταση του στρατού θα στείλει ένα μήνυμα στους συμμάχους και τους ανταγωνιστές για τη δέσμευση της Γερμανίας προς την άμυνας της και ότι λαμβάνει στα σοβαρά τις υποχρεώσεις ως κράτος μέλος του ΝΑΤΟ.
Εν κατακλείδι, η χρονική περίοδος ανακοίνωσης της αύξησης του αμυντικού προϋπολογισμού της Γερμανίας γεννά περισσότερα ερωτήματα σχετικά με τον ρόλο που καλείται να διαδραματίσει στις διεθνείς εξελίξεις το ποιο ισχυρό, οικονομικά, κράτος της Ευρώπης. Η δράση του ISIS στην Ευρώπη, η κρίση του μεταναστευτικού, ο εμφύλιος στην Συρία, οι πολιτικές αναταραχές στην Τουρκία καθώς και η ολοένα αυξανόμενη ένταση με την Ρωσία προεξοφλούν ένα ταραχώδες μέλλον για την Ευρώπη. Όποτε η πρωτοβουλία της Γερμανίας, και η περαιτέρω ενίσχυση της στρατιωτικής της ισχύος, κρίνεται ακόμη ποιο αναγκαία όχι μόνο για την στήριξη του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και για την υιοθέτηση μιας προληπτικής πολιτικής για την αντιμετώπιση των απειλών που ταλανίζουν την Ευρωπαϊκή ήπειρο και τις γειτονικές χώρες. Η περίοδος που η ενίσχυση της στρατιωτικής ισχύος της Γερμανίας αποτελούσε φόβητρο για την Ευρώπη έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Αν υπάρχει έστω και μια μικρή πιθανότητα να υλοποιηθεί το όνειρο για μια κοινή Ευρωπαϊκή πολιτική ασφάλειας και Άμυνας μια στρατιωτικά ισχυρή Γερμανία μπορεί να αποτελέσει τον θεμέλιο λίθο.
Πηγές
Beary, Brian. «Germany “in Need of a More Proactive Defense Policy”.» Deutche Welle, October 10, 2015.
Braw, Elisabeth. «The Bundeswehr Backs Away from the Brink.» Foreign Affairs (January 19, 2016).
Frank, Barney. «It’s Time to Rearm Germany and Japan.» Politico.
Palmer, Richard. «Britain Tells Germany to Rearm.» The Trumpet, May 8, 2012.
Stern, Johannes. «German Government Planning Major Military Build-Up.» World Socialist Web Site.