Τέλος εποχής για τον Ταγίπ Ερντογάν;

Γράφει ο Γιώργος Ξ. Πρωτόπαπας, Εκτελεστικός Διευθυντής και Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ

Οι επιλογές του Προέδρου της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν υποδηλώνουν τη συμπεριφορά ενός ηγέτη ο οποίος δεν μπορεί να ερμηνεύσει τις ισορροπίες εντός και εκτός της χώρας του. Η θέση του Ερντογάν πρέπει να προσεγγιστεί μέσα από συνδυαστικές παραμέτρους που περιλαμβάνουν: το Κουρδικό ζήτημα, την αυταρχική του πολιτική, τις κατηγορίες για διαφθορά και τη μάστιγα της τρομοκρατίας. Ο Ερντογάν έχει υιοθετήσει αυταρχικά μοντέλα επιβολής και ακολουθεί και μια συγκρουσιακή στρατηγική στην άσκηση της εξωτερική πολιτικής.
Οι αιματηρές συγκρούσεις του τουρκικού στρατού με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) αποδεικνύουν ότι ο Ερντογάν ακολουθεί την παλιά τακτική της σύγκρουσης που δεν επιλύει το πρόβλημα αλλά αντίθετα το κλιμακώνει. Η αύξηση των απωλειών των τουρκικών δυνάμεων και αρχών ασφαλείας δείχνει ότι η διαχείριση του Κουρδικού έχει ξεφύγει από τον έλεγχο του Τούρκου Προέδρου. Συγκεκριμένα στις επιχειρήσεις κατά των Κούρδων μαχητών από τις 22 Ιουλίου 2015 μέχρι σήμερα έχουν σκοτωθεί συνολικά 410 Τούρκοι στρατιωτικοί και μέλη των σωμάτων ασφαλείας. Ο Ερντογάν είναι ο κύριος υπαίτιος της νέας φάσης της κουρδικής εξέγερσης καθώς αποφάσισε να σκληρύνει τη στάση του προς το PKK, επιλέγοντας τη χρήση όπλων για να κερδίσει πολιτικά οφέλη. Έπεισε την πλειοψηφία των πολιτών ότι μπορεί να αντιμετωπίσει με αυτό τον τρόπο το PKK και να τελειώσει το Κουρδικό πρόβλημα. Όμως η πραγματικότητα εκθέτει τραγικά τον Ερντογάν καθώς δεν είναι σε θέση να υλοποιήσει τις υποσχέσεις του από τη στιγμή που ο πολύμηνος πόλεμος με το PKK έχει αποδειχτεί καταστροφικός και απειλεί να επεκταθεί και στις δυτικές Τουρκικές επαρχίες.
Τα δημοσιεύματα που εμπλέκουν τον Ταγίπ Ερντογάν με υποθέσεις διαφθοράς αποτελούν ένα ακόμα πλήγμα στο προφίλ και την αξιοπιστία του. Το Δεκέμβριο του 2013 η σύλληψη τριών υιών υπουργών άγγιξε το στενό περιβάλλον του Ερντογάν και η δημοσιοποίηση τηλεφωνικών υποκλοπών τον εμφάνιζε να παροτρύνει το γιο του Μπιλάλ να απομακρύνει από το σπίτι του μετρητά αξίας 30 εκατ. δολαρίων. Ο Ερντογάν απέδωσε τις διαρροές σε μια συνομωσία εναντίον του και κατάγγειλε ως υπεύθυνο τον πρώην μέντορά του Φεντουλάχ Γκιουλέν, τον μετριοπαθή ισλαμιστή διανοούμενο και πνευματικό ηγέτη. Επιδόθηκε σε διώξεις για την εξάρθρωση του «παράλληλου κράτους» του Γκιουλέν σε αστυνομία και δικαιοσύνη και επανάκτησε τον πλήρη έλεγχο. Όμως η σύλληψη του Τούρκο – Ιρανού επιχειρηματία Ρεζά Ζαράμπ στις ΗΠΑ επαναφέρει το σκάνδαλο στην επικαιρότητα καθώς είχε συλληφθεί και αυτός το 2013 με την κατηγορία για παράνομο εμπόριο χρυσού με το Ιράν που έγινε με τις πλάτες υπουργών της κυβέρνησης του Ισλαμικού Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP). Η Μόσχα έχει καταγγείλει τον Ερντογάν και για λαθρεμπόριο με το ISIS.
H φίμωση του Τύπου και η καταπάτηση της ελευθερίας της έκφρασης επιδεινώνουν ακόμα περισσότερο την εικόνα του Ερντογάν στη διεθνή διπλωματική σκηνή. Το κλείσιμο, ο έλεγχος διάφορων ΜΜΕ, η σύλληψη και ο εκφοβισμός εκατοντάδων δημοσιογράφων έχουν προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από ανθρωπιστικές οργανώσεις, από Ευρωπαίους αξιωματούχους καθώς και από τον Αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα. Η ελεύθερη και ερευνητική δημοσιογραφία καταργείται αν οι αποκαλύψεις δεν συμφωνούν με την ιδεολογία και την πολιτική του Προέδρου Ερντογάν. Το κλείσιμο της αντιπολιτευόμενης εφημερίδας Zaman και η σύλληψη των δύο δημοσιογράφων της εφημερίδας Cumhuriyet Καν Ντουντάρ και Ερντέμ Γκιουλ (για το άρθρο και βίντεο που αποκάλυπταν φορτηγά της τουρκικής υπηρεσίας πληροφοριών ΜΙΤ που μετέφεραν όπλα για τους σύριους ισλαμιστές εξτρεμιστές μαχητές) είναι ενδεικτικά στοιχεία για το τι ακολουθεί.
Η εξωτερική πολιτική του Προέδρου Ερντογάν στη Μέση Ανατολή είναι ένα ακόμα ανοιχτό μέτωπο καθώς δεν δικαίωσε τις αρχικές προσδοκίες που είχαν δημιουργηθεί από την «Αραβική Άνοιξη». Η εμμονή του σε μια Νέα Τάξη Πραγμάτων στη Μέση Ανατολή που θα ευνοούσε την Τουρκία αποδείχτηκε λανθασμένη από τη στιγμή που δεν ερμήνευσε σωστά τις περιφερειακές εξελίξεις. Οι επιλογές του στο συριακό εμφύλιο (επιμονή στην απομάκρυνση του Σύριου Προέδρου Μπασάρ Άσαντ, στήριξη ισλαμιστών εξτρεμιστών μαχητών) τον έφεραν σε σύγκρουση με τη Ρωσία. Επιπλέον με τον πόλεμο κατά των Κούρδων μαχητών και του PKK προκαλεί και την αντίδραση των ΗΠΑ καθώς οι Σύριοι Κούρδοι αποτελούν τον πιο αξιόπιστο σύμμαχο των Αμερικανών στον πόλεμο κατά του ISIS. Το Κουρδικό θεωρείται ένα μοχλός πίεσης από Ουάσιγκτον και Μόσχα προς την Άγκυρα από τη στιγμή που ο Ερντογάν φοβάται ότι μπορεί να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για πιθανή αυτοδιάθεση των Κουρδικών νοτιοανατολικών επαρχιών της Τουρκίας.
Η τρομοκρατία που μαστίζει την Τουρκία έχει πάλι ως υπαίτιο τον Ερντογάν όπου με τις πολιτικές του έχει καταστήσει τη χώρα του μη ασφαλή. Οι αιματηρές βομβιστικές επιθέσεις σε Κων/πολη και Άγκυρα υποδηλώνουν ότι η Τουρκία αντιμετωπίζει μια σύνθετη τρομοκρατική απειλή από ομάδες που έχουν την ικανότητα να διεξάγουν χτυπήματα μεγάλης ισχύος. Οι σουνίτες ισλαμιστές εξτρεμιστές που ενστερνίζονται την ιδεολογία του ISIS και συνδέονται σε ένα βαθμό με τους μαχητές του που δρουν σε Συρία και Ιράκ αποτελούν την μια ομάδα. Οι Κούρδοι μαχητές και οργανώσεις που ενδέχεται να συνδέονται με το PKK και εμπλέκονται στον «πόλεμο των πόλεων» με τις Τουρκικές αρχές ασφαλείας συνθέτουν την άλλη ομάδα που επιλέγει να τοποθετεί βόμβες.
Συμπερασματικά ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν έχει μετατραπεί σε ένα σκληροπυρηνικό ισλαμιστή δικτάτορα με στόχο τον πλήρη έλεγχο της χώρας και τη φίμωση κάθε αντιπολιτευόμενης φωνής. Ο Ερντογάν έχει ένα σχέδιο, να γίνει αδιαφιλονίκητος «σουλτάνος», να επαναφέρει τη δόξα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και να καταπνίξει τους «ανεπιθύμητους» Κούρδους.
Η επιβολή Ισλαμικής ατζέντας και οι αυταρχικές πολιτικές του Ερντογάν είχαν προκαλέσει τον Ιούνιο του 2013 μαζικές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις (Πλατεία Ταξίμ) που συγκλόνισαν τη χώρα. Όμως οι ισορροπίες από τότε έχουν αλλάξει και δεν φαίνεται να τον ευνοούν καθώς ο Ερντογάν έχει δημιουργήσει αρκετά εσωτερικά και εξωτερικά μέτωπα. Μια υπέρμετρα σκληρή αυταρχική του κίνηση μπορεί να πυροδοτήσει μαζικές αντιδράσεις ανάλογες του 2013 που σε συνδυασμό με το πρόβλημα της τρομοκρατίας ενδέχεται να τον καταστήσουν ανεπαρκή για την προστασία του συνόλου των Τούρκων πολιτών. Ο Πρόεδρος Ερντογάν ο οποίος έχει γίνει αλαζόνας δεν αποκλείεται να κάνει κάποια στιγμή ένα τραγικό λάθος που θα σημάνει και την αντίστροφη μέτρηση για την κυριαρχία του.

Το άρθρο αυτό πρωτοδημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα http://newrepublic.gr