Ελληνικά
Γράφει ο Πέτρος Γκάτζιος, Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ
Μετά από τρεις μήνες διαπραγματεύσεων, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (ΕΣ) Ντόναλντ Τουσκ, δημοσιοποίησε (02/02/2016) το προσχέδιο που προτείνει για τη θέση του Ηνωμένου Βασιλείου (ΗΒ) στην ΕΕ, καθώς και το γράμμα που έστειλε στους ηγέτες των Κρατών Μελών (Κ-Μ) της ΕΕ[1].
Μαζί με αυτά, δημοσιοποίησε: πρώτον, προσχέδιο απόφασης των Ευρωπαίων Ηγετών πως τα συμφωνηθέντα θα είναι νομικώς δεσμευτικά, δεύτερον, προσχέδιο διακήρυξης για την ανταγωνιστικότητα και τρίτον, διακηρύξεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφορικά με την επικουρικότητα, την ελεύθερη διακίνηση εργαζομένων και το μηχανισμό προστασίας για τους εργαζομένους.
Οι διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Βουλή ήδη ξεκίνησαν (03/02/2016), ενώ την Παρασκευή 5/2/2016, θα συναντηθούν και οι πρέσβεις της ΕΕ για να συζητήσουν τα σχέδια αυτά, με σκοπό μέχρι το ΕΣ στις 18-19/02/2016, να έχει συμφωνηθεί το τελικό κείμενο όπου και πρέπει να εγκριθεί ως πακέτο, από όλα τα Κ-Μ της ΕΕ.
Στο προσχέδιο της απόφασης που έστειλε ο Ντόναλντ Τουσκ στα Κ-Μ της ΕΕ, αναφέρονται από μία πλευρά τα αυτονόητα, ενώ από την άλλη αφήνεται να εννοηθεί πως μερικές από αυτές τις προβλέψεις, θα συμπεριληφθούν σε μία επόμενη αναθεώρηση των Συνθηκών της ΕΕ.
Όλα αυτά, έχουν να κάνουν κατά την άποψή μου και με το γεγονός πως το τελευταίο διάστημα οι δημοσκοπήσεις φέρνουν ένα μικρό προβάδισμα υπέρ εκείνων που ζητούν την αποχώρηση από την ΕΕ, καθώς και από τη στάση αναμονής που κρατά ο Πρωθυπουργός του ΗΒ Ντέιβιντ Κάμερον για την τελική συμφωνία και ενώ το προσφυγικό/μεταναστευτικό τρέχει στην επικαιρότητα.
Η πλειοψηφία των αναφορών στο προσχέδιο αφιερώνεται στο πώς μπορούν να εφαρμοστούν οι ισχύοντες κανόνες και αρχές, για να διασκεδάσουν προφανώς τις Βρετανικές ανησυχίες:
– το ΗΒ δεν είναι υποχρεωμένο να προχωρήσει σε περαιτέρω πολιτική ενοποίηση με την ΕΕ,
– δεν θα χρειαστεί ποτέ να εγκαταλείψει τη στερλίνα,
– δεν έχουν όλες οι χώρες της ΕΕ το ευρώ για νόμισμά τους,
– η λειτουργία του ευρώ σέβεται την εσωτερική αγορά της οποίας αποτελεί μέρος το ΗΒ,
– έκτακτα δημοσιονομικά μέτρα για το ευρώ δεν θα επηρεάζουν χώρες μέλη της ΕΕ εκτός ευρώ,
– τα πρωτόκολλα στις Συνθήκες για τη λειτουργία της ΕΕ έχουν την ίδια νομική ισχύ με το κύριο σώμα των Συνθηκών,
– η εθνική ασφάλεια παραμένει αποκλειστική αρμοδιότητα των Κ-Μ.
Από την άλλη, σε δύο σημεία (οικονομική διακυβέρνηση και μη υποχρέωση για περαιτέρω πολιτική ενοποίηση), αναφέρεται πως η ουσία των δηλώσεων αυτών, θα περιλαμβάνεται στις συνθήκες της ΕΕ στην επόμενη αναθεώρησή τους. Ωστόσο, η πρόταση αυτή βρίσκεται σε αγκύλες, που σημαίνει ότι δεν έχει συμφωνηθεί ακόμα και ως εκ τούτου μπορεί να αφαιρεθεί ή να αλλαχτεί.
Από αυτά που προτείνονται, τα σημαντικότερα κατά την άποψή μου αφορούν το «φρένο» στα επιδόματα στους οικονομικούς μετανάστες από την ΕΕ για τέσσερα χρόνια, η «άδεια» προς τα Κ-Μ της ευρω-ομάδας να προχωρήσουν σε περαιτέρω ολοκλήρωση χωρίς οι υπόλοιπες χώρες να μπορούν να τις σταματήσουν και η «κόκκινη κάρτα» που δίνεται στα Εθνικά Κοινοβούλια, αναβαθμίζοντας το ρόλο τους στο ενωσιακό θεσμικό σύστημα.
Στην περίπτωση της ευρω-ομάδας, πέρασαν οι γαλλικές θέσεις έτσι ώστε να μη δημιουργηθούν νέα δικαιώματα για χώρες που δεν είναι στο ευρώ και να μη δοθούν δυνατότητες για βέτο που θα εμποδίζουν την ευρωζώνη να παίρνει αποφάσεις για ενοποίηση ή διαχείριση μιας κατάστασης έκτακτης ανάγκης.
Οι λεπτομέρειες ωστόσο για το πώς θα λειτουργήσει ο προτεινόμενος μηχανισμός ασφαλείας, περιλαμβανομένου του τι θα γίνει αν δεν επιτευχθεί συμβιβασμός, παραμένουν υπό αίρεση.
Στο μεγάλο ζήτημα σχετικά με τα επιδόματα, αναφέρεται πως όταν το ΗΒ αντιμετωπίζει μια έκτακτη κατάσταση, δικαιολογείται να αρνηθεί τη χορήγηση επιδομάτων σε νέους μετανάστες της ΕΕ που εργάζονται στη χώρα για έως και τέσσερα χρόνια, όμως θα εξαιρεθούν οι εργαζόμενοι που ήδη βρίσκονται στο ΗΒ.
Δεν έχει ακόμα συμφωνηθεί για πόσο θα ισχύει αυτός ο προσωρινός μηχανισμός ούτε υπάρχει αναφορά σε αριθμούς. Στη συμφωνία περιλαμβάνεται επίσης η επιβολή αυστηρότερων κανόνων για να αποφευχθεί η κατάχρηση των δικαιωμάτων ελεύθερης κίνησης από μέλη οικογενειών που δεν είναι Ευρωπαίοι πολίτες.
Αναφορικά με την ενίσχυση των αρμοδιοτήτων των Εθνικών Κοινοβουλίων, το ΗΒ κερδίζει τη λεγόμενη «κόκκινη κάρτα» -σε αντιδιαστολή με την «κίτρινη κάρτα» που ισχύει τώρα και έχει εφαρμοστεί ελάχιστα ή την «πορτοκαλί» όπου το 50% των Κοινοβουλίων μπορεί να ζητήσει επανεξέταση νομοθεσίας- αφού θα δύναται πλέον το 55% των Εθνικών Κοινοβουλίων να μπλοκάρει σχέδιο νομοθετικής ρύθμισης της ΕΕ. Υπενθυμίζω πως η βρετανική Βουλή δεν θα μπορεί να αντιταχθεί σε προτάσεις σε τομείς που έχει opt-outs.
Ο συμβιβασμός που επετεύχθη, επί της ουσίας βρήκε κάποιες νομικές οδούς για να μπορέσει ο Ντέιβιντ Κάμερον να «πουλήσει» τη συμφωνία στη Βρετανική κοινή γνώμη και για τα τέσσερα θέματα που έθετε, με το υφιστάμενο όμως θεσμικό πλαίσιο και χωρίς τροποποίηση Συνθηκών της ΕΕ.
Οι επόμενες δύο εβδομάδες για μερικά Κ-Μ άλλωστε, αποτελούν την αφετηρία της διαδικασίας χωρίς να προδικάζουν το αποτέλεσμα αφού υπάρχουν ενστάσεις αναφορικά με τα επιδόματα οικονομικών μεταναστών, κυρίως από Πολωνία, Τσεχία, Λιθουανία και Βουλγαρία. Σε αυτή τη λογική μπορούν κάλλιστα να επικαλεστούν πως ο Βρετανός Πρωθυπουργός έλαβε περισσότερα από όσα ζητούσε και να πάρουν κάποια πίσω.
Θεωρητικά, και αφού θα επέλθει συμφωνία σε δύο βδομάδες, ο Ντέιβιντ Κάμερον μπορεί να πραγματοποιήσει το δημοψήφισμα τον Ιούνιο του 2016, και ενώ οι Βρετανοί δεν θα έχουν δει την τελική συμφωνία, αφού ότι έχει συμφωνηθεί για τους οικονομικούς μετανάστες, χρειάζεται να περάσει και στο παράγωγο δίκαιο, με την Ευρωβουλή να έχει δικαίωμα βέτο.
Αν επέλθει συμφωνία αυτή μπορεί να κατατεθεί στον ΟΗΕ και να είναι δεσμευτική υπό το Διεθνές Δίκαιο, υπό την αίρεση της θετικής απόφασης στο δημοψήφισμα που θα πραγματοποιηθεί.
Στο δια ταύτα, κανείς στην ΕΕ δεν έχει θέσει θέμα ΗΒ και όλοι θέλουν να παραμείνει. Το ΗΒ όμως είναι εκείνο που θα αποφασίσει για το ευρωπαϊκό μέλλον του και μόνο αυτό. Αυτό που πρέπει όμως να περάσει στο Βρετανικό λαό είναι πως οι αλλαγές που συμφωνήθηκαν συμβάλλουν μεν στη σταθερότητα της Ευρώπης, αλλά πάνω από όλα συμβάλλουν στο δικό τους συμφέρον.
[1] Βλ. www.consilium.europa.eu/en/european-council/president/pdf/new-settlement/ και http://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2016/02/02-letter-tusk-proposal-new-settlement-uk