Προς εξομάλυνση οι τουρκο-αμερικανικές σχέσεις;

Γράφει ο Δρ.Σπύρος Πλακουδας, Αντιπρόεδρος Δ.Σ. ΚΕΔΙΣΑ

Η Εμμονή της Τουρκίας με την Μανμπίζ

Γιατί η Μανμπίζ (μια ακριτική, και κατά τ’ άλλα άσημη, πόλη των περίπου 100.000 κατοίκων στη βορειο-κεντρική Συρία) αποτελεί το «μήλον της έριδος» μεταξύ Τουρκίας και Σύριων Κούρδων και, κατ’ επέκταση, μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ; Προφανώς όχι λόγω της μη καίριας γεωγραφικής θέσης της …! Η Μανμπίζ αποτελεί απλώς ένα litmus test για τη συμμαχία: χωρίς υποχωρήσεις εκ μέρους των ΗΠΑ προς την Τουρκία, η Άγκυρα διαλαλεί πως οι διμερείς σχέσεις θα εκτροχιαστούν. Γιατί;
Ο Ερντογάν και οι συν αυτώ υπουργοί ισχυρίζονται πως εξαπατήθηκαν από τις ΗΠΑ δις ως προς την Μανμπίζ εντός δύο μήνων. Την πρώτη φορά (Ιούλιος 2016), οι ΗΠΑ άλωσαν την πόλη με την βοήθεια των τοπικών Κουρδο-Αράβων συμμάχων τους ενώ (ύποπτα σύμφωνα με τον Ερντογάν) η Τουρκία ακόμη ανέκαμπτε από το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα. Τη δεύτερη φορά (Αύγουστος 2016), ο Τζο Μπάιντεν (ο τότε αντιπρόεδρος των ΗΠΑ) δήλωσε πως οι Σύριοι Κούρδοι θα αποσυρθούν ανατολικά του ποταμού Ευφράτη – μια υπόσχεση που ουδέποτε υλοποιήθηκε προς γενική δυσαρέσκεια της Τουρκίας. Ο Ερντογάν διέταξε τότε την πρώτη διασυνοριακή επιχείρηση των ΤΕΔ στη βόρεια Συρία (την Επιχείρηση Ασπίδα του Ευφράτη) στον απόηχο των «κούφιων» δεσμεύσεων των ΗΠΑ (περί της επιχείρησης αυτής, δείτε εδώ).

Το Ιστορικό της Κρίσης

Βέβαια το χρονικό της κρίσης υποδεικνύει εν τέλει έναν διαφορετικό υπαίτιο – την «Νέα Τουρκία» του Ερντογάν. To 2015 οι ΗΠΑ πρότειναν ουκ ολίγες φορές στην Τουρκία να προελάσει εναντίον της Μανμπίζ επικεφαλής των τοπικών «πρακτόρων» της στη βόρεια Συρία ώστε να αποκοπεί η βόρεια οδός ανεφοδιασμού της Ράκκα (της τότε πρωτεύουσας του Ισλαμικού Χαλιφάτου). Η Τουρκία κωλυσιεργούσε όμως επειδή το ΙΣΙΣ μαχόταν τους Κούρδους αποκλειστικά – προς ικανοποίηση της Άγκυρας.
Όταν η Τουρκία συμφώνησε να παραχωρήσει την αεροπορική βάση Ιντσιρλίκ στις ΗΠΑ στον αγώνα εναντίον του ΙΣΙΣ τον Ιούλιο του 2015, η Άγκυρα εξαπέλυσε το 95% των στρατιωτικών πληγμάτων της εναντίον του ΠΚΚ (και όχι του ΙΣΙΣ) – αφού o Ερντογάν είχε δυναμιτίσει τον ίδιο μήνα την ειρηνευτική διαδικασία με τους Κούρδους προς ίδιον όφελος (περί της ειρηνευτικής διαδικασίας, δείτε εδώ). Όταν η Άγκυρα προσπάθησε να χρησιμοποιήσει τους τοπικούς «πράκτορές» της εναντίον του ΙΣΙΣ στα τέλη του 2015, ήταν ήδη αργά. Η κατάρριψη του Su-24 και η κρίση στις σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας τον Νοέμβριο απέκλεισαν ερμητικώς τον εναέριο χώρο της βόρειας Συρίας στην Τουρκία και την εμπόδισαν να υποστηρίξει αποτελεσματικώς τις φιλοτουρκικές μονάδες του ΕΣΣ εναντίον του ΙΣΙΣ.
Ως εκ τούτου, οι ΗΠΑ υποχρεώθηκαν εκ των πραγμάτων να «επενδύσουν» στους Κούρδους ως την εναλλακτική επιλογή. Οι Κούρδοι (και οι Άραβες σύμμαχοί τους) αποδείχθηκαν εξαιρετικά ικανοί και εντός 2 μηνών άλωσαν την Μανμπίζ (ενδεικτικώς, οι Τούρκοι και ο ΕΣΣ χρειάστηκαν 4 μήνες για την κατάληψη της μακράν μικρότερης Αλ Μπαμπ) (περί της στρατιωτικής ισχύος των Κούρδων, δείτε εδώ). H Κουρδοφοβική «Νέα Τουρκία» του Ερντογάν δήλωσε εξ αρχής πως δεν θα αποδεχθεί ουδέποτε την παρουσία των Σύριων Κούρδων ανατολικά του ποταμού Ευφράτη και, επομένως, μια κρίση χειρότερη από το 1974 εξεράγη μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ. Πώς όμως θα εξελιχθεί η κατάσταση;

Το Εγγύς Μέλλον