Ο Σινοϊνδικός πόλεμος του 1962

Γράφει ο Κωνσταντίνος Ταγαράς, Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ

 

Ψηλά, στην παγωμένη «σκεπή του κόσμου», σε υψόμετρα που κυμαίνονται από 4000 μέχρι 6000 μέτρα, η Κίνα και η Ινδία μοιράζονται περίπου 4.000 χλμ. συνόρων. Το πρώτο που πρέπει να γνωρίζει κανείς σε ό,τι αφορά στα σινοϊνδικά σύνορα είναι πως όσα ισχύουν και πολλά από όσα συμβαίνουν σήμερα στην σινοϊνδική μεθόριο είναι, σε μεγάλο μέρος τους, απόρροια, συνέπειες, του «Μεγάλου Παιχνιδιού» για την κυριαρχία στην Κεντρική Ασία το 19ο αιώνα μεταξύ Βρετανικής και Ρωσικής Αυτοκρατορίας. (Martin, 2014) Το δεύτερο και σημαντικότερο είναι πως από τότε  μέχρι σήμερα η Κίνα και η Ινδία δεν έχουν συμφωνήσει σε επίσημο επίπεδο για τα όρια των επικρατειών τους.Αυτή ήταν και η αφορμή του πολέμου το 1962.

Τα σύνορα Κίνας – Ινδίας, γεωγραφικά,διακρίνονται σε δυτικά, κεντρικά και ανατολικά. Σε ό,τι αφορά τα δυτικά σύνορα, η Ινδία διεκδικεί εδάφη εντός της σημερινής de facto κινεζικής επικράτειας με βάση την οριογραμμή Ardagh – Johnson του 1897, η οποία είχε ως σκοπό την προώθηση των (τότε βρετανικών) συνόρων πέραν την περιοχής Aksai Chin για την απόκτηση πλεονεκτήματος έναντι της (τότε τσαρικής) Ρωσίας. Σε ό,τι αφορά στα ανατολικά σύνορα τόσο η Κίνα όσο και η Ινδία, ακόμη και μετά τον πόλεμο του 1962, διατηρούν τα σύνορα του 1935, την λεγόμενη οριογραμμή McMahon, η οποία για την μεν Ινδία είναι τα αποδεκτά σύνορα ενώ η Κίνα υποστηρίζει πως 65.000 τ.χλμ σημερινής de facto ινδικής επικράτειας (Πολιτεία Αρουνάτσαλ Πραντές – Arunachal Pradesh) αποτελούν αντικείμενο διεκδίκησης.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 οι σχέσεις της Ινδίας με την Κίνα επιδεινώθηκαν λόγω ευρύτερων διεθνών εξελίξεων. (Madan, 2020) Πρώτον, ο Νεχρού ανταγωνιζόταν τον Κινέζο ηγέτη Μάο Τσετούνγκ για την πρωτοκαθεδρία στο Κίνημα των Αδεσμεύτων. Δεύτερον, η Ινδία με το φιλελεύθερο σύστημα κοινοβουλευτικής διακυβέρνησης απέκτησε παραδόξως πολύ καλύτερες σχέσεις με τη Σοβιετική Ένωση από ό,τι η Κίνα με το ακραίο κομουνιστικό καθεστώς της. Όταν ξέσπασαν όμως οι σινοϊνδικές εχθροπραξίες, ο Νεχρού ανακάλυψε ότι ο σοβιετικός ηγέτης Νικίτα Χρουστσόφ είχε άλλες προτεραιότητες. Το καλοκαίρι του 1962 έλαβαν χώρα στην επίμαχη περιοχή επεισόδια μεταξύ μικρών στρατιωτικών δυνάμεων των δύο πλευρών. Ο Μάο αποφάσισε να κλιμακώσει τις εντάσεις με ισχυρή επίθεση ενάντια στις ινδικές δυνάμεις. Ο Χρουστσόφ του έδωσε την άδεια μυστικά, προδίδοντας την Ινδία. Ο λόγος ήταν ότι υλοποιούσε τότε τη μυστική εγκατάσταση σοβιετικών πυρηνικών πυραύλων στην Κούβα, ένα εγχείρημα υψηλότατου ρίσκου, και ήθελε σε περίπτωση αναμέτρησης με τις ΗΠΑ να μην έχει και τον Μάο αντίπαλο.

Σε απόγνωση ενώπιον της τοπικής κινεζικής υπεροχής στα Ιμαλάϊα και της σοβιετικής αδράνειας, ο Νεχρού απευθύνθηκε για βοήθεια στον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζον Κένεντι και στον Βρετανό πρωθυπουργό Χάρολντ Μακμίλαν. Το Λονδίνο δεν είχε τη διάθεση να αναμειχθεί. Το ίδιο ίσχυε αρχικά και για τους Αμερικανούς αξιωματούχους στο υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ στην Ουάσιγκτον. Τελικά την πλάστιγγα υπέρ μιας αμερικανικής στρατιωτικής επέμβασης έγειρε ο πρέσβης των ΗΠΑ στο Νέο Δελχί, που τότε ήταν ο οικονομολόγος Τζον Κένεθ Γκάλμπρεϊθ. Στα τέλη Οκτωβρίου του 1962 οι Σοβιετικοί συμφώνησαν να αποσύρουν τους πυραύλους τους από την Κούβα, επιτρέποντας στις ΗΠΑ να ασχοληθούν πιο πολύ με τη σινοϊνδική σύρραξη. Όταν οι Κινέζοι εξαπέλυσαν νέα επίθεση κατά των Ινδικών θέσεων στα μέσα Νοεμβρίου, ο Γκάλμπρεϊθ έπεισε τον πρόεδρο Κένεντι να υποστηρίξει τους Ινδούς με αεροπορικές επιθέσεις.

Στις 21 Νοεμβρίου η Κίνα ανακοίνωσε μονομερώς τον τερματισμό των εχθροπραξιών και την αποχώρηση των δυνάμεών της από τις περισσότερες επίμαχες περιοχές. Χρειάσθηκε ωστόσο 24 ώρες για να ανακοινώσει η ινδική πρεσβεία στο Πεκίνο την κινεζική απόφαση στο Νέο Δελχί. Εν τω μεταξύ, ένα αμερικανικό αεροπλανοφόρο προσέγγιζε την Ινδία, για να εξαπολύσουν τα αεροπλάνα του επίθεση στις κινεζικές δυνάμεις. Η διεύρυνση του πολέμου μέσω της σχεδιαζόμενης αμερικανικής επέμβασης αποφεύχθηκε την τελευταία στιγμή.

Συνολικά οι ινδικές απώλειες ήταν σχεδόν 1.400 νεκροί και πάνω από 6.500 λοιπές απώλειες (τραυματίες, αγνοούμενοι και αιχμάλωτοι). Η κινεζική πλευρά είχε περίπου 730 νεκρούς και 1.700 λοιπές απώλειες. Με την περιορισμένη αυτή αναμέτρηση, η Κίνα έθεσε σε αμφισβήτηση τη γραμμή Μακμάχον, χωρίς ωστόσο να είναι διατεθειμένη να υποστεί σοβαρό κόστος για να ελέγξει όλη την περιοχή που διεκδικεί. Εκτός από την υπονόμευση της πολιτικής σχέσης ανάμεσα στην Κίνα και την Ινδία, το 1962, ο πόλεμος κατέστρεψε και την οικονομική τους σχέση. Για σχεδόν μια γενιά μετά το τέλος του πολέμου, οι αρχαίοι εμπορικοί δρόμοι που κάποτε έφερναν κινεζικά μεταξωτά στην Ινδία και τον Βουδισμό στην Κίνα, παρέμεναν αδρανείς. Τα πράγματα άρχισαν να βελτιώνονται σταδιακά στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στην συνέχεια αυτή η βελτίωση επιταχύνθηκε μετά τις υψηλού προφίλ επισκέψεις των Ινδών πρωθυπουργών, Ρατζίβ Γκάντι και Atal Bihari Vajpayee, στην Κίνα, το 1988 και το 2003, αντίστοιχα. Παρακινούμενο από την ζήτηση ινδικού σιδηρομεταλλεύματος από την πλευρά της Κίνας και την ζήτηση κινεζικών πυρηνικών αντιδραστήρων, ηλεκτρονικών, μηχανημάτων και χημικών προϊόντων από την πλευρά της Ινδίας, το ετήσιο εμπόριο εκτοξεύθηκε στα 66 δισεκατομμύρια δολάρια το 2020 από τα μόλις 3 δισεκατομμύρια δολάρια του 2000. (Krishnan, 2020)

Σε μια παραθαλάσσια σύνοδο κορυφής στη νότια Ινδία τον Οκτώβριο του 2019, ο Κινέζος πρόεδρος, Xi Jinping, και ο πρωθυπουργός της Ινδίας, Narendra Modi, δεσμεύθηκαν να φέρουν τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών τους σε «μεγαλύτερα ύψη» τον επόμενο χρόνο. Οι Ασιάτες γείτονες -που μαζί έχουν πάνω από το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού- υποσχέθηκαν να εργαστούν πιο στενά το 2020, την 70η επέτειο των επίσημων δεσμών μεταξύ των δύο εθνών. Αξιωματούχοι περιέγραψαν 70 κοινές δραστηριότητες, που κυμαίνονται από εμπορικές και στρατιωτικές αντιπροσωπείες έως ακαδημαϊκές μελέτες αρχαίων πολιτιστικών δεσμών, που έχουν ως στόχο την ενίσχυση της σινο-ινδικής συνεργασίας.

Παραμένει και η μακρινή δυνατότητα η Ινδία και η Κίνα να επιτύχουν μια νέα, πιο αποτελεσματική συμφωνία ή ένα modus vivendi. Μια σοβαρή σύγκρουση στα σύνορα το 1986-87 οδήγησε στην επίσκεψη-ορόσημο του πρωθυπουργού Ρατζίβ Γκάντι στην Κίνα το 1988 και στην επακόλουθη σφυρηλάτηση νέων συνοριακών συμφωνιών. Αλλά ένα τόσο θετικό αποτέλεσμα φαίνεται απίθανο προς το παρόν. Και ακόμη και αν υλοποιηθεί μια νέα συμφωνία, η οργή των τελευταίων χρόνων εξασφαλίζει ότι η Ινδία θα αμφισβητήσει την δέσμευση της Κίνας σε μελλοντικές συμφωνίες. Το Νέο Δελχί θα παρακολουθεί με προσοχή τα ορεινά βόρεια σύνορά του για οποιοδήποτε σημάδι κινεζικής επιθετικότητας. (Abi-Habib, 2020)

ΠΗΓΕΣ

When China Rules the World: The End of the Western World and the Birth of a New Global Order: Second Edition – Matin Jaques -2012

Fateful Triangle – Tanvi Madan – 2020

The Second Leg Down: Strategies for Profiting after a Market Sell-Off (The Wiley Finance Series) – Hari P. Krishnan – 2020

Will India Side With the West Against China? A Test Is at Hand (analysis) – Maria Abi-Habib – 2020