Ελληνικά
Γράφει ο Γιώργος Ξ.Πρωτόπαπας, Εκτελεστικός Δ/ντης ΚΕΔΙΣΑ
Οι μουσουλμανικές μειονότητες των Βαλκανίων αποτελούν μια από τις βασικές προτεραιότητες του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν και η Θράκη έχει εξελιχθεί, τα τελευταία χρόνια, σε κύριο πεδίο δράσης της τουρκικής διπλωματίας με χαρακτηριστικά ήπιας ισχύος. H επίσκεψη του Ταγίπ Ερντογάν στη χώρα μας (η ημερομηνία της οποίας δεν είχε οριστικοποιηθεί μέχρι την ώρα εκτύπωσης της «Α&Δ») συνδέεται άμεσα και με την πολιτική των μουσουλμανικών μειονοτήτων. Το Τουρκικό Προξενείο της έχει γίνει «κράτος εν κράτει» στη Θράκη και προωθεί την πολιτική της Άγκυρας που έχει βαφτίσει τη μουσουλμανική μειονότητα σε «τουρκική». Η αυτο-αποκαλούμενη Τουρκική Ένωση Ξάνθης ενδέχεται, στο πλαίσιο αυτό, να ενισχύσει περαιτέρω την τουρκική διείσδυση στη Θράκη και ενδεχομένως να λειτουργήσει ως «κερκόπορτα» για πιθανή αναγνώριση και άλλων τέτοιου είδους σωματείων.
Ο Ερντογάν αύξησε σε σημαντικό βαθμό την τουρκική παρουσία στα Βαλκάνια, στις περιοχές με μουσουλμανικό πληθυσμό, με τη δικαιολογία ότι προασπίζει τα δικαιώματα των μουσουλμάνων πολιτών και των μειονοτήτων. Ταυτόχρονα και η μεταναστευτική κρίση χρησιμοποιείται επιδέξια από την κυβέρνηση της Άγκυρας για την ανάδειξη του Ερντογάν ως «προστάτη» όλων των μουσουλμάνων που εισρέουν στην Ευρώπη από τις περιοχές της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής.
Διείσδυση και Τουρκική Ένωσης Ξάνθης
H πρόσφατη τροπολογία του ελληνικού κοινοβουλίου για την Τουρκική Ένωση Ξάνθης (ΤΕΞ) υιοθέτησε την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) για την αναγνώρισή της. Η ΤΕΞ, από τη στιγμή που εξάντλησε όλα τα ένδικα μέσα στα ελληνικά δικαστήρια, βάσει της τροπολογίας μπορεί να υποβάλλει εκ νέου αίτημα για την αναγνώρισή της.
Η υπόθεση της ΤΕΞ άρχισε το 1986 από τη στιγμή που το Εφετείο Ξάνθης αρνήθηκε (και ο Άρειος Πάγος συντάχθηκε με την ίδια άποψη) να την αναγνωρίσει ως σωματείο. Η ΤΕΞ στη συνέχεια προσέφυγε, το 2005, στο ΕΔΑΔ που τη δικαίωσε, το 2008, αποφαινόμενο ότι το ελληνικό κράτος, με την απόφαση αναστολής λειτουργίας της, παραβίασε το άρθρο 11 της Σύμβασης για την Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών. Συγκεκριμένα την ελευθερία του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι. Το ελληνικό κράτος δεν άσκησε το δικαίωμα της έφεσης με αποτέλεσμα η απόφαση να τελεσιδικήσει.
Ο Ταγίπ Ερντογάν, που αμφισβητεί τη Συνθήκη της Λοζάνης, θα χρησιμοποιήσει την ΤΕΞ για να «αποδείξει» ότι υπάρχει «τουρκική μειονότητα» στη Θράκη και θα την εκμεταλλευτεί για να αναγνωριστούν ή και να δημιουργηθούν και αλλά τέτοιου είδους σωματεία. Η πρόσφατη επίσκεψη του αντιπρόεδρού της τουρκικής κυβέρνησης Χακάν Τσαβούσογλου στη Θράκη είναι ενδεικτική σε ποιο πλαίσιο θα κινηθεί ο πρόεδρος Ερντογάν, όταν επισκεφθεί τη χώρα μας.
O Τσαβούσογλου δήλωσε, στην Κομοτηνή, ότι η επίσκεψή του λειτουργεί ως προπομπός της επικείμενης επίσκεψης του Ερντογάν στην Ελλάδα που, επίσης, εντάσσεται στο πλαίσιο της ενίσχυσης της καλής γειτονίας των δύο χωρών. Όμως ανέδειξε τον πραγματικό ρόλο της επίσκεψής του, όταν έκανε λόγο για «τουρκική» μουσουλμανική μειονότητα, που αριθμεί 150.000 μέλη και που δίνει «αγώνα επιβίωσης». Ο Τσαβούσογλου φέρετε να ζήτησε από την Αθήνα να δώσει άδειες και για ίδρυση γραφείου του γνωστού Ινστιτούτου Yunus Emre. Ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης συνοδεύτηκε από βουλευτές του ισλαμικού κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), καθώς και από στελέχη του πανίσχυρου τουρκικού Οργανισμού Συνεργασίας και Συντονισμού (ΤΙΚΑ), δίνοντας άλλη διάσταση στην επίσκεψή του.
Επισημαίνεται ότι ο Χακάν Φιντάν, ο επικεφαλής της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΜΙΤ) έχει διατελέσει πρόεδρος της Τουρκικής Υπηρεσίας Συνεργασίας και Συντονισμού (ΤΙΚΑ) κατά την περίοδο 2003- 2007. Η επιτυχημένη θητεία του αποτέλεσε την αφετηρία για να αναλάβει μετέπειτα τη ΜΙΤ. Ο Φιντάν ήταν πρόεδρος της TİKA σε μια περίοδο που ο ρόλος της κατασκοπείας σε διεθνές επίπεδο διαδραμάτιζε σημαντικό ρόλο στην προάσπιση των εθνικών συμφερόντων των κρατών και στο γεγονός ότι κάποιες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) χρησιμοποιούνταν (και χρησιμοποιούνται) για τον επηρεασμό της ξένης κοινής γνώμης και κυβερνήσεων αρκετών κρατών.
Η Θράκη μοιάζει με «ανοχύρωτη πόλη», καθώς το Τουρκικό Προξενείο ασκεί, εδώ και χρόνια, μια επιθετική διπλωματία, για να ελέγξει τη μουσουλμανική μειονότητα που έχει πλέον συμπεριλάβει και την ήπια ισχύ (soft power). Η τουρκική διείσδυση στη Θράκη γίνεται και με τη δημιουργία παράλληλων δομών που έχουν να κάνουν με τους τομείς της εκπαίδευσης, του πολιτισμού, του αθλητισμού, της υγειονομικής περίθαλψης, της οικονομίας και του εμπορίου. Η φιλοκυβερνητική εφημερίδα «Γενί Σαφάκ» ανάφερε ότι η Τουρκία προσφέρει αφειδώς υποτροφίες σε μέλη των «τουρκικών», όπως τις χαρακτηρίζει, μειονοτήτων στη Βουλγαρία και τη Δυτική Θράκη,
Η υγειονομική περίθαλψη έχει εξελιχθεί σε ένα σημαντικό εργαλείο της τουρκικής ήπιας ισχύος, καθώς, μέσω προπαγάνδας, εκμεταλλεύεται την άσχημη κατάσταση της ελληνικής δημόσιας υγείας, παρακινώντας τους Έλληνες μουσουλμάνους να νοσηλευτούν σε τουρκικά νοσοκομεία. Παράλληλα Τούρκοι θεραπευτές επισκέπτονται τη Θράκη. Ο Χακάν Τσαβούσογλου έχει δηλώσει ότι οι μουσουλμάνοι της δυτικής Θράκης εντάχθηκαν στο σύστημα υγείας της Τουρκίας, αναφέροντας ότι «για τους ομογενείς μας, που ζουν σε Βουλγαρία και Ελλάδα, διευρύναμε έως εκεί τα σύνορα του χάρτη υγείας. Πληρώνοντας 53 λίρες το μήνα, οι ομογενείς μας, που ζουν σε Ελλάδα και Βουλγαρία, εντάχθηκαν στο σύστημα υγείας της Τουρκίας».
Ένα ακόμα εργαλείο της τουρκικής διπλωματίας είναι η πολιτική των «μαλακών συνόρων» (soft border) που της δίνει την ευκαιρία να προχωρήσει σε άτυπη ένωση ελεύθερης διακίνησης προσώπων και εμπορευμάτων των μουσουλμανικών πληθυσμών και μειονοτήτων. Η Τουρκία, με αυτήν την ανεπίσημη τακτική, μπορεί να ενώσει όλους τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς: της «Μεγάλης Αλβανίας» (οικονομική ένωση), του Σαντζάκ του Νόβι Παζάρ, της Βουλγαρίας και της Θράκης.
«Πέντε πυλώνες» τουρκικής διείσδυσης
Ο Ταγίπ Ερντογάν επενδύει στην πολιτική των μουσουλμανικών πληθυσμών της περιοχής των Βαλκανίων, καθώς θεωρεί ότι μπορεί να τη διαχειριστεί καλύτερα από τις επιπτώσεις της «Αραβικής Άνοιξης» και από τις εξελίξεις του εμφύλιου πολέμου της Συρίας. Και στις δύο περιπτώσεις, βίωσε την παταγώδη αποτυχία της πολιτικής του, καθώς και των προσδοκιών του για κυριαρχία του ισλαμικού τουρκικού μοντέλου διακυβέρνησης. Το δόγμα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής φαίνεται να εμπεριέχει και τη Δημόσια Διπλωματία, τη σύγχρονη διεθνή πολιτική επικοινωνίας που προσπαθεί να επηρεάσει θετικά το ξένο ακροατήριο και να ενισχύσει το προφίλ της χώρας που τη χρησιμοποιεί. Ο Αμερικάνος πανεπιστημιακός Joseph S. Nye, ο οποίος επινόησε το συγκεκριμένο όρο, αναφέρει ότι «ήπια ισχύς είναι η ικανότητα να επηρεάζεις τον άλλο, για να μπορέσεις να έχεις την έκβαση των γεγονότων που επιδιώκεις μέσω έλξης και όχι μέσω καταναγκασμού ή δωροδοκίας». Ο πολιτισμός, οι πολιτικές αξίες, οι θεσμοί, καθώς και οι πολιτικές που έχουν νομιμότητα ή ηθική αρχή, θεωρούνται τα άυλα «εργαλεία» μιας Δημόσιας Διπλωματίας μέσω της οποίας μπορείς να διαμορφώσεις τις προτιμήσεις της ξένης κοινής γνώμης προς όφελός σου». Την «αιχμή του δόρατος» της τουρκικής ήπιας ισχύος στα Βαλκάνια αποτελούν οι παρακάτω πέντε κρατικοί οργανισμοί:
- Τουρκικός Οργανισμός Συνεργασίας και Συντονισμού (TİKA): η δημόσια υπηρεσία που είναι υπεύθυνη για την παροχή βοήθειας και ενισχύσεων προς τις περιφέρειες και κοινότητες του εξωτερικού. Ιδρύθηκε το 1992, υπάγεται στο υπουργείο Εξωτερικών και θεωρείται μια αντίδραση και στη Νέα Παγκόσμια Τάξη που ιδρύθηκε μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου
- Προεδρία για Τούρκους Εξωτερικού και Συναφών Κοινοτήτων (YTB) : ιδρύθηκε το 2010 ως ένας άλλος δημόσιος οργανισμός και υπάγεται στο Πρωθυπουργικό Γραφείο. Εκτός από την παροχή βοήθειας προς τους Τούρκους πολίτες που ζουν στο εξωτερικό, έχει και την αποστολή να ενισχύει τις κοινωνικές, οικονομικές, πολιτιστικές και εκπαιδευτικές σχέσεις της Τουρκίας με τις «συγγενείς και συναφείς κοινότητες».
- Προεδρία Θρησκευτικών Υποθέσεων (Diyanet): παρέχει θρησκευτικές και εκπαιδευτικές υπηρεσίες και οι δραστηριότητές της απευθύνονται στους Τούρκους που διαμένουν στο εξωτερικό.
- Ινστιτούτο Yunus Emre (ΥΕΕ) : ιδρύθηκε το 2007 και είναι ένα δημόσιο ίδρυμα υπεύθυνο για την προώθηση της τουρκικής γλώσσας και του τουρκικού πολιτισμού στο εξωτερικό.
- Δήμοι: ένας αριθμός δήμων, όχι μόνο μεγάλων πόλεων, αλλά και μικρότερων, που παρέχουν βοήθεια σε πόλεις των Βαλκανίων και δραστηριοποιούνται στην οργάνωση κοινωνικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων.
Η Άγκυρα έχει υιοθετήσει και μια επιθετική πολιτιστική διπλωματία στα Βαλκάνια, καθώς δημιουργούνται όλο και περισσότερα τουρκικά πολιτιστικά κέντρα, σχολεία και πανεπιστήμια. Η Αλβανία, το Κοσσυφοπέδιο, οι ισλαμικοί πληθυσμοί της Βοσνίας- Ερζεγοβίνης και των Σκοπίων αποτελούν στόχοι της τουρκικής ήπιας διπλωματίας. Η Άγκυρα εφαρμόζει την ίδια πολιτική, εδώ και χρόνια, και στη Θράκη, εκμεταλλευομένη την ατολμία των ελληνικών κυβερνήσεων να ελέγξουν τις υπόγειες δραστηριότητες της
Ταυτόχρονα, ο Ερντογάν εμφανίζει το προφίλ του προστάτη των απανταχού μουσουλμανικών πληθυσμών. Η μεταναστευτική κρίση χρησιμοποιείται -και αυτή από την τουρκική κυβέρνηση με στόχο την ανάδειξη ενός ανθρωπιστικού προφίλ και την ενίσχυση της τουρκικής επιρροής στα κέντρα φιλοξενίας των προσφύγων στην ελληνική επικράτεια. Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν επιδιώκει να ενισχύσει τις σχέσεις με τους μουσουλμάνους πρόσφυγες και μετανάστες. Η προσέγγιση των μουσουλμάνων μεταναστών, από την κυβέρνηση της Άγκυρας, έχει στόχο να εκμεταλλευτεί την παραμονή τους στη χώρα μας, να εξελιχθεί σε προστάτη των πολιτικών και θρησκευτικών τους δικαιωμάτων, να εκθέτει -όποτε μπορεί- την ελληνική κυβέρνηση σε θέματα μεταχείρισής τους και να οικειοποιηθεί, σε διπλωματικό επίπεδο, κάθε προσπάθεια της Αθήνας για την καλυτέρευση των συνθηκών διαβίωσής τους.
Συμπεράσματα
Η τουρκική διείσδυση στη Θράκη έχει αρχίσει πλέον να γίνεται ιδιαίτερα εμφανής και προκλητική. Η τροπολογία για την ΤΕΞ αναμένεται να ανοίξει το δρόμο και για την αναγνώριση και άλλων τέτοιων ενώσεων.
Το ευαίσθητο θέμα της ΤΕΞ θα έπρεπε να είχε συζητηθεί, εκτενώς, σε επιτροπές του κοινοβουλίου, από την κυβέρνηση και τα αντιπολιτευόμενα κόμματα, και να είχαν ζητηθεί οι γνώμες του Στρατού, της Αστυνομίας και της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών. Οι τουρκικές δραστηριότητες, υπόγειες και μη, αποτελούν απειλή για την εθνική ασφάλεια της χώρας μας πρέπει να λαμβάνονται πολύ σοβαρά υπόψη και να καθορίζουν και τη στάση της κυβέρνησης προς την τουρκική πολιτική.
Η Θράκη, επίσης, υπονομεύεται και από – (α) τους εθνομηδενιστές που επικαλούνται την ύπαρξη «τουρκικής μειονότητας» και, σε κάποιο βαθμό, λειτουργούν ως «Δούρειος Ίππος» της Τουρκίας και – (β) από πολιτικές που εμποδίζουν την ανάπτυξη της περιοχής και θα οδηγούσαν στην αναβάθμιση της καθημερινής διαβίωσης των Ελλήνων μουσουλμάνων.
Η υλοποίηση μεγάλων επενδυτικών έργων, επιδοτήσεις και οικονομικές ενισχύσεις, επενδύσεις που πραγματοποιούνται από μικρομεσαίους και μεγαλύτερους επιχειρηματίες θεωρείται ως η πιο σωστή στρατηγική, για να σταματήσουν την τουρκική διείσδυση και προπαγάνδα.
Η εκάστοτε κυβέρνηση της Αθήνας πρέπει να ακολουθήσει μια ενεργή πολιτική ενημέρωσης με την οποία θα τονίζεται ότι οι Έλληνες μουσουλμάνοι πολίτες απολαμβάνουν τα δικαιώματά τους, ώστε να μη δίνει το δικαίωμα στην κυβέρνηση της ‘Άγκυρας να χρησιμοποιεί την προπαγάνδα περί καταπίεσης της «τουρκικής μειονότητας». Παράλληλα θα πρέπει να υιοθετηθούν δράσεις, σε εσωτερικό και διεθνές επίπεδο, που θα τονίζουν την ελληνικότητα των Πομακικών πληθυσμών, όπως το Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στην Κομοτηνή στις 17-19 Μαρτίου 2017.
Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει αποδείξει ότι δεν διστάζει να απειλεί, να προκαλεί και να πιέζει την ελληνική πλευρά. Η διείσδυσή της τουρκικής διπλωματίας στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς και στη Θράκη απαιτεί πολύ προσεκτικούς χειρισμούς από τις εμπλεκόμενες χώρες.
Η παρούσα ανάλυση πρωτοδημοσιεύτηκε στο έντυπο περιοδικό Άμυνα & Διπλωματία, τεύχος Δεκεμβρίου 2017, σσ. 12 -15 καθώς και στην ιστοσελίδα του περιοδικού www.amynanet.gr. Απαγορεύεται η όποια αναδημοσίευση χωρίς την αναφορά της αρχικής πηγής.