Ελληνικά
Γράφει η Γεωργία-Χριστίνα Τσαούση, Αναλύτρια ΚΕΔΙΣΑ
Το βράδυ της Τετάρτης 31ης Ιανουαρίου 2018 η πολωνική Γερουσία ενέκρινε σχέδιο νόμου που πυροδότησε αντιδράσεις ανάμεσα στο Ισραήλ, την Πολωνία και τις Η.Π.Α. Με 57 ψήφους υπέρ και 23 κατά η Βαρσοβία λαμβάνει την απόφαση να προστατεύσει την διεθνή εικόνα της χώρας.
Το αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο αφορά στη χρήση της φράσης <<πολωνικά στρατόπεδα θανάτου>>, η οποία αποτελεί για Πολωνούς – αλλά και ξένους – ποινικό αδίκημα που επισύρει ποινή φυλάκισης έως και τριών ετών, όπως μάλιστα και κάθε δημόσια εκφορά της άποψης πως <<το πολωνικό έθνος ή κράτος>> ήταν συνεργάτες των ναζί στα εγκλήματα που διαπράχθηκαν στην Πολωνία, ενόσω η χώρα ήταν υπό γερμανική κατοχή κατά τον Β” Παγκόσμιο Πόλεμο.
Επιπρόσθετα ποινικοποιεί την άρνηση του ρόλου της Ουκρανίας στη σφαγή 100.000 Πολωνών στο Βόλιν, από μονάδες του Ουκρανικού Αντάρτικου Στρατού (UPA), το διάστημα 1943-1944.
Ο νέος πρωθυπουργός της Πολωνίας, Mateusz Morawiecki, ορκίστηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2017 ενώπιον του προέδρου, Andrzej Duda, αναλαμβάνοντας τα καθήκοντα της Beata Szydlo, μετά την παραίτησή της από το κυβερνών κόμμα «Νόμος και Δικαιοσύνη» (PiS).
Για να τεθεί σε ισχύ ο αμφιλεγόμενος νόμος πρέπει να υπογράψει ο πρόεδρος της Πολωνίας, Andrzej Duda. Ο ίδιος υποστήριξε πως η Πολωνία δεν φέρει καμία απολύτως ευθύνη για τις φρικαλεότητες που διέπραξαν οι Γερμανοί ναζί και πως ουδέποτε οι Πολωνοί υπήρξαν συνεργάτες τους. Είναι προφανές πως ο πρόεδρος Duda στηρίζει το νομοσχέδιο για το Ολοκαύτωμα, αγνοώντας τις έντονες διαμαρτυρίες του Ισραήλ και των Η.ΠΑ. Η κυβέρνηση έχει την πεποίθηση πως με αυτό το νομοσχέδιο θα προστατεύσει το πολωνικό έθνος-κράτος από τις ψευδείς κατηγορίες που αφορούν τις φρικαλεότητες τις οποίες υπέστη ο εβραϊκός λαός κατά την διάρκεια του Β” Παγκοσμίου Πολέμου. Υπάρχει όμως έντονη ανησυχία ανάμεσα στους επιζώντες του Ολοκαυτώματος καθώς ενδέχεται να έρθουν αντιμέτωποι με ποινικές διώξεις, σε περίπτωση που δώσουν κάποια μαρτυρία που θα ενοχοποιεί τους Πολωνούς.
Ο ιστορικός και γνωστός »κυνηγός των ναζί» Efraim Zuruff μιλώντας στην εφημερίδα Times του Ισραήλ υποστήριξε πως <<το πολωνικό κράτος δεν συνεργάστηκε με τους ναζί στο Ολοκαύτωμα, όμως πολλοί Πολωνοί το έκαναν>>.
Στο παρελθόν έλαβε χώρα διπλωματικό επεισόδιο ανάμεσα στις Η.Π.Α και την Πολωνία καθώς το 2012 ο Barack Obama έκανε το λάθος να αναφερθεί σε <<πολωνικά στρατόπεδα θανάτου>> και όχι σε <<ναζιστικά στρατόπεδα>>. Η αντίδρασή του ήταν άμεση, ζητώντας συγνώμη από τον τότε πρόεδρο της Πολωνίας Bronislaw Komorowski.
Ουσιαστικά η Πολωνία αποσκοπεί με το νόμο αυτό να υπογραμμίσει την ευθύνη που φέρει η ναζιστική Γερμανία για τα εγκλήματά της κατά της ανθρωπότητας. Τα στρατόπεδα θανάτου λειτουργούσαν από τους ναζί μετά την εισβολή τους στην Πολωνία το 1939. Ο αναπληρωτής Υπουργός Δικαιοσύνης της Πολωνίας Patryk Jaki αναφέρει πως η φράση <<πολωνικά στρατόπεδα θανάτου>> χρησιμοποιείται όλο και συχνότερα παγκοσμίως. Αυτό έχει ως επακόλουθο εγκλήματα που διέπραξαν οι ναζί να αποδίδονται σε Πολωνούς.
Η αντίδραση του Ισραήλ ήταν άμεση με τον πρωθυπουργό, Benjamin Netanyahu, να ασκεί οξεία κριτική στον πολωνικό νόμο που καθιστά ποινικό αδίκημα την αναφορά της Πολωνίας ως συνεργάτη των ναζί στο Ολοκαύτωμα. Ο Netanyahu κατηγόρησε την Βαρσοβία για <<παραχάραξη της ιστορίας>> τονίζοντας πως << κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί το Ολοκαύτωμα>>. Το Υπουργείο Εξωτερικών του Ισραήλ κάλεσε τον επιτετραμμένο της πολωνικής πρεσβείας στο Tel Aviv για να εκφράσει την διαμαρτυρία του στο νόμο αυτό.
Δριμύς ήταν και ο Υπουργός Παιδείας του Ισραήλ, Naftali Bennett, λέγοντας πως <<Αποτελεί ιστορικό γεγονός πως πολλοί Πολωνοί συνέδραμαν στην δολοφονία των Εβραίων, τους κατέδωσαν, τους κακοποίησαν και ακόμη τους σκότωσαν οι ίδιοι, κατά την διάρκεια του Ολοκαυτώματος αλλά και έπειτα από αυτό>>. Αναντίρρητα, πυρά δέχτηκαν και οι Πολωνοί Εβραίοι. Η πρόεδρος της Εβραϊκής Κοινότητας της Βαρσοβίας, Anna Chipczynska, αναφέρει πως δέχονται <<αντισημιτικές και αντι-εβραϊκές δηλώσεις καθημερινά>> και πως <<μέλη της κοινότητας αισθάνονται πως αμφισβητούνται και ο κόσμος αναμένει από αυτούς να επιλέξουν με ποια πλευρά θα ταχθούν>>. Πολλοί νέοι μάλιστα εξέφρασαν στον ραββίνο Michael Schudrich την ανησυχία τους, για το αν ήρθε ο καιρός να φύγουν από την Πολωνία, διότι δεν αισθάνονται ασφαλείς πλέον στην χώρα.
Ο Υπουργός Παιδείας του Ισραήλ ανέφερε πως ακυρώθηκε η προγραμματισμένη επίσκεψή του στην Πολωνία καθώς ο ίδιος δεν έχει αποσύρει τις κατηγορίες που εξέδωσε για τα πολωνικά εγκλήματα του Ολοκαυτώματος. Η ακύρωση της επίσκεψης του Naftali Bennett στην Πολωνία αποτελεί <<τιμή>> για τον ίδιο όπως δήλωσε, προσθέτοντας <<Το αίμα των Πολωνών Εβραίων οδύρεται μέσα από τη γη και κανένας νόμος δεν μπορεί να το σιωπήσει>>.
Ο Πολωνός πρόεδρος Andrzej Duda υποσχέθηκε πως θα είναι εξαιρετικά προσεκτικός λόγω των έντονων αντιδράσεων από Ισραήλ και Η.Π.Α, συνεχίζοντας να υποστηρίζει πως κυρίαρχος στόχος είναι η αποτροπή της δυσφήμισης της Πολωνίας παγκοσμίως. Από το νόμο εξαιρούνται οι ιστορικοί επιστήμονες και ο καλλιτεχνικός χώρος.
Ο Πολωνός πρεσβευτής στο Ηνωμένο Βασίλειο, Arkady Rzegocki, γράφοντας στην βρετανική Guardian τάσσεται υπέρ του νομοσχεδίου της χώρας του και κατά των ξένων Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, τα οποία συνεχίζουν να χρησιμοποιούν την φράση <<πολωνικά στρατόπεδα θανάτου>>. Τονίζει πως <<κανένας δεν μπορεί να αρνηθεί πως το Ολοκαύτωμα έλαβε χώρα, αποτελεί όμως διαστρέβλωση της ιστορικής αλήθειας σχετικά με το ποιοί ήταν οι δράστες αυτού>>.
Την Τρίτη 6 Φεβρουαρίου 2018 ο πρόεδρος της Πολωνίας υπέγραψε το νοσμοσχέδιο. Στο πλευρό του Ισραήλ τάχθηκαν οι Η.Π.Α και η Γαλλία. Ο Andrzej Duda ανέφερε πως <<ο νόμος προστατεύει τα πολωνικά συμφέροντα, την αξιοπρέπειά μας και την ιστορική αλήθεια>>. Ο Andrzej Zybertowicz, καθηγητής κοινωνιολογίας και σύμβουλος του προέδρου της Πολωνίας, άσκησε κριτική στην στάση του Ισραήλ απέναντι στο νόμο του Ολοκαυτώματος, υποστηρίζοντας πως <<λόγω της παθητικότητας των Εβραίων κατά την διάρκεια του Ολοκαυτώματος ενυπάρχει το αίσθημα της ντροπής στον λαό αυτό>>.
Η καγκελάριος της Γερμανίας, Angela Merkel, όταν ερωτήθηκε για το νόμο αυτό απάντησε πως δεν θα επέμβει στα εσωτερικά ζητήματα της Πολωνίας, συμπληρώνοντας << Εμείς, ως Γερμανοί, είμαστε υπεύθυνοι για όσα συνέβησαν κατά την διάρκεια του Ολοκαυτώματος>>.
Το Σάββατο 17 Φεβρουαρίου 2018 ο Πολωνός πρωθυπουργός ρωτήθηκε στο Μόναχο από έναν Ισραηλινό δημοσιογράφο, τον Ronen Bergman, εάν με βάση το νέο νόμο θεωρείται εγκληματίας στην Πολωνία σε περίπτωση που αφηγηθεί την ιστορία των μελών της οικογενείας του, τους οποίους κατέδωσαν στην Gestapo οι Πολωνοί γείτονές τους. Ο Πολωνός πρόεδρος απάντησε πως <<Δεν θεωρείται έγκλημα να πει κανείς πως υπήρχαν Πολωνοί δράστες, όπως υπήρχαν και Εβραίοι δράστες και Ρώσοι και Ουκρανοί και Γερμανοί δράστες>>. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ δήλωσε πως πρόκειται για <<εξωφρενικές>> δηλώσεις της Πολωνίας που <<συνδέονται με την ανικανότητα να κατανοήσουν την ιστορία και με την έλλειψη ευαισθησίας απέναντι στην τραγωδία του λαού μας>>.
Την Τετάρτη 31 Ιανουαρίου 2018 το State Department εξέδωσε ανακοίνωση, την οποία υπογράφει η εκπρόσωπος του αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών Heather Nauert:
<<Η ιστορία του Ολοκαυτώματος είναι επίπονη και περίπλοκη. Κατανοούμε πως φράσεις όπως <<πολωνικά στρατόπεδα θανάτου>> είναι ανακριβείς, παραπλανητικές και οδυνηρές. Ανησυχούμε, ωστόσο, πως αν θεσπιστεί αυτό το προσχέδιο νόμου ενδέχεται να υποσκελίσει την ελευθερία του λόγου και τον ακαδημαϊκό διάλογο. Πρέπει όλοι να είμαστε προσεκτικοί ώστε να μην περιορίσουμε την συζήτηση και τον διάλογο για το Ολοκαύτωμα. Πιστεύουμε πως ο ανοιχτός διάλογος, οι ακαδημαϊκές γνώσεις και η εκπαίδευση αποτελούν τα καλύτερα μέσα απάντησης σε ανακριβή και οδυνηρά σχόλια. Επίσης ανησυχούμε για τις επιπτώσεις που θα έχει το προσχέδιο νόμου, εάν θεσπιστεί, στα στρατηγικά συμφέροντα και τις σχέσεις της Πολωνίας – συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ισραήλ. Οι επακόλουθοι διαχωρισμοί που θα προκύψουν ανάμεσα στους συμμάχους μας θα ωφελήσουν μόνον τους αντιπάλους μας. Συστήνουμε στην Πολωνία να επανεξετάσει τη νομοθεσία υπό το πρίσμα μιας πιθανής σύγκρουσης της αρχής της ελευθερίας του λόγου και της ικανότητάς μας να είμαστε αποτελεσματικοί συνεργάτες>>.
Αναντίρρητα, λοιπόν, το Ολοκαύτωμα αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός που συνέβη κατά τον Β” Παγκόσμιο Πόλεμο. Η κρίση στις σχέσεις Πολωνίας-Ισραήλ και Πολωνίας-Η.Π.Α προέρχεται από την απροθυμία των δύο χωρών, Πολωνίας και Ισραήλ, να θέσουν στην άκρη τις διαφορές που υπάρχουν στην νοοτροπία και την ιδεολογία και να αναπτύξουν έναν ανοιχτό διάλογο. Σε καμία περίπτωση δεν συστήνεται σε κάποια από τις εμπλεκόμενες χώρες να τραβήξει «κόκκινη γραμμή», διότι τότε θα εισέλθουμε σε μια τροχιά αρνητικών εξελίξεων, οι οποίες μονάχα επιζήμιες θα αποβούν για τις σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών.
Πηγές
Huffingtonpost.gr : http://www.huffingtonpost.gr/entry/perase-to-nomoschedio-yia-to-olokaetoma-kontra-stis-antidraseis-toe-israel_gr_5a72b30de4b06fa61b4d64b7
CNN.gr : http://www.cnn.gr/news/kosmos/story/115794/polonia-psifistike-amfilegomeno-sxedio-nomoy-gia-to-olokaytoma-orgi-se-israil-kai-hpa
Euronews.com : http://www.euronews.com/2018/02/06/polish-president-to-sign-controversial-holocaust-bill
BBC.com : http://www.bbc.com/news/world-middle-east-42848842?intlink_from_url=http://www.bbc.com/news/topics/cywd23g0q1mt/poland&link_location=live-reporting-story
Independent.co.uk : http://www.independent.co.uk/news/world/europe/poland-polish-death-camps-nazi-germany-holocaust-auschwitz-criminal-offence-a8180471.html
theguardian.com : https://www.theguardian.com/world/2018/feb/10/polands-jews-fear-future-under-new-holocaust-law-nazi-atrocities
newsweek.com : http://www.newsweek.com/polish-official-claims-jews-were-passive-face-nazi-violence-after-israel-802643?piano_t=1
telegraph.co.uk : http://www.telegraph.co.uk/news/2018/02/17/polish-pm-draws-ire-claim-jewish-holocaust-perpetrators/
U.S Department of State : https://www.state.gov/r/pa/prs/ps/2018/01/277802.htm
https://www.ushmm.org/