Ελληνικά
Γράφει ο Κωνσταντίνος Μαργαρίτου, Ιδρυτικός Εταίρος & Μέλος Δ.Σ. ΚΕΔΙΣΑ
Θέση του παρόντος άρθρου είναι πως η προβλεψιμότητα επί της έκβασης του συριακού εμφυλίου εμπίπτει στη Θεωρία του Μαύρου Κύκνου, η οποία συναντάται κυρίως στην οικονομική ανάλυση. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, καμία πρόβλεψη δεν μπορεί να είναι ασφαλής, αφού εμφανίζονται μη προβλέψιμες παράμετροι, που δεν έχουν ληφθεί υπ’ όψιν εξ’ αρχής και επηρεάζουν ριζικά την τελική πρόβλεψη, οδηγώντας σε υπολογιστικά σφάλματα˙ όπως ο μαύρος κύκνος, που, ενώ είναι εξαιρετικά σπάνιος, μπορεί σε κάποια στιγμή να γίνει ορατός. Ο συριακός εμφύλιος, αναλόγως της έκτασής του, έχει επιτρέψει σε πολυάριθμες δυνάμεις της Ευρασίας, μεταξύ των οποίων και ΗΠΑ που βρίσκονται στον ευρασιατικό χώρο μέσω του ΝΑΤΟ, να επεμβαίνουν διαρκώς στο εσωτερικό της χώρας με βάση τα συμφέροντά τους και τη διαπεριφερειακή ισορροπία ισχύος και να διαμορφώνουν τα δεδομένα της σύγκρουσης σε βαθμό, που καθιστά αδύνατη μία ασφαλή πρόβλεψη για την τελική έκβαση του πολέμου και για το μέλλον της πολύπαθης αυτής χώρας. Στο παρόν άρθρο, με αφορμή την πρωτοβουλία του Ρώσου προέδρου στο Σότσι (20-22/11/2017) για τον τερματισμό του πολέμου και για την εξεύρεση λύσης, θα επιχειρηθεί συνδυαστικά η ανάλυση των προηγηθεισών πρωτοβουλιών, για να εντοπιστεί ο μαύρος κύκνος του παρελθόντος και να υπάρξει μία περισσότερο αξιόπιστη εκτίμηση για το μέλλον.
Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, ο – μόνος – αρμόδιος θεσμός για ανάλογες κρίσεις είναι ο ΟΗΕ, του οποίου η στρατηγική εξαρτάται από το Συμβούλιο Ασφαλείας (ΣΑ). Κατά τη διάρκεια του συριακού εμφυλίου, το ΣΑ έχει υιοθετήσει δύο κρίσιμα ψηφίσματα: Το 2218/2013 και το 2254/2015.
Σύμφωνα με το 2218/2013, που ενσωμάτωσε τη δήλωση της συνόδου της Γενεύης (Geneva communique), το ΣΑ απαίτησε από τη συριακή κυβέρνηση την καταστροφή του χημικού της οπλοστασίου και απαγόρευσε την κατοχή και χρήση χημικών και πυρηνικών όπλων από μη κρατικούς φορείς. Επιπλέον, αξίωσε την εδαφική ακεραιότητα και την εθνική κυριαρχία της χώρας και αποφάσισε την κατάπαυση πυρός για την αποφυγή περαιτέρω αιματοχυσίας, την όδευση για τη συγκρότηση μεταβατικής κυβέρνησης αποτελούμενης από στελέχη της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης που θα οδηγήσουν σε πολιτική λύση με αναθεώρηση του Συντάγματος και εκλογές, την απελευθέρωση των κρατουμένων, την ελεύθερη κυκλοφορία δημοσιογράφων και φορτίων ανθρωπιστικής βοήθειας, την ελεύθερη πραγματοποίηση ειρηνικών συλλαλητηρίων, τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ελευθεριών.
Ο μαύρος κύκνος:
α) Τα χημικά όπλα: Δεν δύνανται να καταστραφούν εντελώς, αφού η συριακή κυβέρνηση είχε απωλέσει τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους της επικράτειάς της και του οπλοστασίου της και μπορεί να έχουν περιέλθει στα χέρια των υπόλοιπων εμπλεκομένων. Περαιτέρω, οι συριακές αρχές μπορούν να εξαπατούν τους διεθνείς παρατηρητές και να διατηρούν εφεδρικά όπλα είτε να τα προμηθευτούν από ομάδες που δρουν ανεξέλεγκτα στη συριακή επικράτεια. Όπως αποδείχθηκε άλλωστε, τα χημικά όπλα επαναχρησιμοποιήθηκαν τον Απρίλιο του 2017 στην Khan Shaykhun της επαρχίας Ιντλίμπ από τη συριακή κυβέρνηση, σύμφωνα με την άποψη του κλιμακίου έρευνας του ΟΗΕ (10/2017). Ωστόσο, σύμφωνα με τη Ρωσία, τα συγκεκριμένα αέρια δεν χρησιμοποιήθηκαν από τη συριακή κυβέρνηση αλλά από άλλες οργανώσεις.
β) Η πολιτική όδευση, μεταβατική κυβέρνηση, συνταγματική αναθεώρηση και εκλογές: Η πολιτική όδευση κατέστη αδύνατη, αφού το ψήφισμα δεν αποσαφήνιζε ποιοι θα συμμετέχουν από τη συριακή κυβέρνηση και ποιοι από την αντιπολίτευση. Όσον αφορά το Σύνταγμα της χώρας, το 2012 έγινε αναθεώρηση, που κατήργησε τον μονοκομματισμό του Μπάαθ και όρισε την εκλογή προέδρου από το εκλογικό σώμα για θητεία επτά ετών ανανεώσιμη άπαξ. Το 2014 διεξήχθησαν προεδρικές εκλογές, στις οποίες δεν συμμετείχαν η αντιπολίτευση και οι Κούρδοι. Η ψήφος κατέστη δυνατή μόνο στις περιοχές που ήταν υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης και σε συγκεκριμένες πρεσβείες του εξωτερικού. Οι ΗΠΑ, το ΗΒ, η Γαλλία, η Γερμανία, το Βέλγιο, η Σαουδική Αραβία και η Τουρκία απαγόρευσαν τη διεξαγωγή εκλογών στις πρεσβείες τους. Τελικώς, ο Μπασάρ Αλ Άσαντ επικράτησε με 88,7%.
γ) Ελεύθερη κυκλοφορία εντός της συριακής επικράτειας, ειρηνικά συλλαλητήρια, σεβασμός ανθρωπίνων δικαιωμάτων: Επρόκειτο για ευχολόγια, αφού σε συνθήκες εμφυλίου πολέμου με εκατοντάδες ένοπλες ομάδες (σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Γραφείο Υποστήριξης Ασύλου) να δρουν ανεξέλεγκτα στη συριακή επικράτεια, οι ανωτέρω διαδικασίες είναι εν τοις πράγμασι αδύνατες.
Συνεπώς, το ψήφισμα 2218/2013 περιείχε τρία βασικά σημεία που ήταν εκ προοιμίου αδύνατον να υλοποιηθούν σε συνθήκες πολέμου και ήταν ούτε λίγο ούτε πολύ εκτός πραγματικότητας.
Το 2015 σχηματίστηκε η Διεθνής Ομάδα Υποστήριξης της Συρίας (International Syria Support Group-ISSG), η οποία αποτελείται από τη Ρωσία και τις ΗΠΑ που συμπροεδρεύουν καθώς και τον ΟΗΕ, την ΕΕ, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, το ΗΒ, τις Κάτω Χώρες, την Ισπανία, την Κίνα, τον Καναδά, την Αυστραλία, την Ιαπωνία, την Αίγυπτο, την Ιορδανία, την Τουρκία, τη Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ, το Ομάν, το Κατάρ, τον Λίβανο, το Ιράν, το Ιράκ και τον Οργανισμό Ισλαμικής Συνεργασίας (Organization of Islamic Cooperation). Η ISSG οδήγησε στο ψήφισμα 2254/2015.
Σύμφωνα με το ψήφισμα 2254/2015, το ΣΑ υποστήριξε την εδαφική ακεραιότητα και την εθνική κυριαρχία της χώρας και αξίωσε, εκ νέου, την πολιτική όδευση, μέσω του σχηματισμού μεταβατικής κυβέρνησης αποτελούμενης από τη συριακή κυβέρνηση και την αντιπολίτευση και την εκπόνηση νέου συντάγματος και διεξαγωγής εκλογών εντός 18 μηνών, για να αποφασίσει ο συριακός λαός για το μέλλον του. Συγχρόνως, απαίτησε, σε γενικές γραμμές, την κατάπαυση του πυρός και την εφαρμογή του 2218/2013 καθώς και την καταπολέμηση των οργανώσεων ISIS και Al- Nusra σύμφωνα με το ψήφισμα 2249/2015.
Ο μαύρος κύκνος:
α) Εδαφική ακεραιότητα-Εθνική κυριαρχία: Διαφαίνεται ως εξαιρετικά δύσκολη, τουλάχιστον σε ενιαία μορφή, αφού οι Κούρδοι (Syrian Democratic Forces – SDF) ελέγχουν ήδη το 20% της συριακής επικράτειας.
β) Η πολιτική όδευση: Καταδικασμένη εξ υπαρχής, αφού δεν συγκεκριμενοποιεί ποιοι θα στελεχώσουν τη μεταβατική κυβέρνηση.
γ) Εφαρμογή του 2218/2013: Αδύνατη στα περισσότερα σημεία για τους λόγους που αναφέρονται ανωτέρω.
δ) Κατάπαυση πυρός: Αδύνατη, αφού πολεμούν εκατοντάδες ετερόκλητες ομάδες που πρόσκεινται σε εξωτερικούς δρώντες και άλλες που είναι συνδεδεμένες με το οργανωμένο έγκλημα (διακίνηση ανθρώπων, όπλων, ναρκωτικών, πετρελαίου).
Συνεπώς, από τα ψηφίσματα του ΣΑ του ΟΗΕ οι μόνοι στόχοι που κατέστησαν εφικτοί ήταν η παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας και η καταπολέμηση των οργανώσεων ISIS και Al- Nusra.
Η πρωτοβουλία Πούτιν προέκυψε αιφνιδιαστικά με την επίσκεψη του Άσαντ στο Σότσι. Ο Πούτιν δήλωσε πως ο πόλεμος κατά των τρομοκρατών πλησιάζει στο τέλος του και πως απομένει στους Σύριους να προχωρήσουν σε πολιτική όδευση, προκειμένου να τερματιστεί η μαρτυρική αυτή σύγκρουση των έξι και πλέον ετών. Ο πρόεδρος Άσαντ συμφώνησε και ευχαρίστησε τον Ρώσο πρόεδρο και τους Ρώσους ανώτατους αξιωματικούς και αποχώρησε από το Σότσι έπειτα από συνομιλίες τεσσάρων ωρών. Σύμφωνα με τον Πούτιν, η Ρωσία θα επιδιώξει την πολιτική όδευση επί τη βάση του ψηφίσματος 2254/2015, διοργανώνοντας μία ‘’Εθνική Σύνοδο για τη Συρία’’ στο Σότσι στις 02/12/2017 μετά από τη νέα σύνοδο της Γενεύης υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, που θα πραγματοποιηθεί στις 28/11/2017. Προς τον σκοπό αυτό είχε τηλεφωνικές συνομιλίες, αμέσως μετά τη συνάντησή του με τον Σύριο πρόεδρο, με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, με τον Βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας, με τον πρόεδρο της Αιγύπτου και με τον πρωθυπουργό του Ισραήλ, ενώ δύο μέρες αργότερα, στις 22/11/2017, συναντήθηκε με τους προέδρους του Ιράν και της Τουρκίας, που είναι εγγυήτριες δυνάμεις των συνομιλιών της Αστάνας, και από κοινού υποστήριξαν την εξεύρεση λύσης σύμφωνα με το ψήφισμα 2254/2014. Συγχρόνως, στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας, πραγματοποιήθηκε η σύνοδο της αντιπολίτευση της Συρίας, η οποία δεν επιθυμεί τη συμμετοχή του Άσαντ σε μεταβατική κυβέρνηση, ενώ ο επικεφαλής της επιτροπής διαπραγματεύσεών της παραιτήθηκε ελλείψει συνεννόησης και ενότητας μεταξύ των αντιπολιτευόμενων ομάδων.
Ο μαύρος κύκνος:
Το ψήφισμα 2254/2015 είναι καταδικασμένο σε αποτυχία για τους λόγους που προαναφέρθηκαν και κυρίως διότι δεν ρυθμίζει τη στελέχωση της μεταβατικής κυβέρνησης. Επίσης, το γεγονός ότι η αντιπολίτευση δεν επιθυμεί τη συμμετοχή Άσαντ στις διαδικασίες, αποδυναμώνει εκ προοιμίου το εγχείρημα, αφού το 70% της χώρας ελέγχεται από τον ίδιο.
Ο ανταγωνισμός Ιράν και Σαουδικής Αραβίας για την επιρροή τους στο ισλαμικό κόσμο αποτελεί εκ προοιμίου ένα διασπαστικό δεδομένο για κοινό μέτωπο προς την επίτευξη λύσης. Το Ιράν υποστηρίζει σθεναρά τον πρόεδρο Άσαντ σε συνδυασμό με τη σιιτική οργάνωση Χεζμπολά του Λιβάνου, ενώ η Σαουδική Αραβία και τα υπόλοιπα σουνιτικά ισλαμικά κράτη υποστηρίζουν την αντιπολίτευση. Ως εκ τούτου είναι εξαιρετικά δύσκολο να ομονοήσουν, τη στιγμή που υφίσταται ενεργό το πεδίο έμμεσης σύγκρουσης στην Υεμένη και εφόσον οι δυνάμεις του Ιράν, που βρίσκονται εντός συριακού εδάφους, απειλούνται από αυτές της Ιορδανίας και του Ισραήλ που λογίζει το Ιράν ως μία διαρκή απειλή για την περιφερειακή σταθερότητα.
Η ‘’Εθνική Σύνοδος για τη Συρία στο Σότσι’’: Θα πραγματοποιηθεί υπό την επίβλεψη της Ρωσίας, του Ιράν και της Τουρκίας. Θα διεξαχθεί κατά πάσα πιθανότητα στις 02/12/2017 αφού θα έχει προηγηθεί η σύνοδος της Γενεύης υπό την αιγίδα του ΟΗΕ στις 28/11/2017. Η σύνοδος του Σότσι έπεται των συνομιλιών της Αστάνα, που αφορούσαν τις ζώνες αποκλιμάκωσης των συγκρούσεων, που πέτυχαν τον στόχο τους μερικώς αλλά όχι συνολικά, και λειτουργεί ως αντίβαρο στη σύνοδο της Γενεύης, που θα είναι μία ακόμη διασκευή των μέχρι στιγμής ενεργειών του ΟΗΕ, που απέτυχαν να εκτονώσουν την κρίση.
Επιπλέον, ένα ζήτημα που προκύπτει για τη σύνοδο του Σότσι είναι το εάν θα συμμετέχουν οι κουρδικές δυνάμεις (SDF), στις οποίες συμμετέχουν ως επί το πλείστον στελέχη του YPG-PKK, που χαρακτηρίζονται από τον Ερντογάν ως τρομοκράτες. Ωστόσο, οι SDF υποστηρίζονται ενεργά από τις ΗΠΑ, οι οποίες καθοδήγησαν τους Κούρδους στην απελευθέρωση της Ράκα και δεν έχουν επιτρέψει στις συριακές δυνάμεις του Άσαντ να εγείρουν αξιώσεις ανακατάληψης τον εδαφών της Συρίας βορείως του Ευφράτη ποταμού. Το γεγονός αυτό προκαλεί πρόβλημα στον Ερντογάν, που υποστηρίζει ενεργά τους Τουρκμένους της Συρίας και ανησυχεί για τη σταθερότητα των νότιων συνόρων του και για πιθανές αλυτρωτικές ενέργειες των Κούρδων. Για τον λόγο αυτό έχει καταλάβει τη ζώνη μεταξύ Αζάζ και Τζαραμπλούζ εντός της συριακής επικράτειας, ώστε να αποτρέψει τον ενιαίο έλεγχο της Βόρειας Συρίας από τους Κούρδους. Προσθέτως, ερωτηματικό παραμένει για τους Κούρδους εάν θα έρθουν σε σύγκρουση με τις δυνάμεις του Άσαντ, αφού διαφαίνεται πως έχουν οριοθετήσει από κοινού τις ζώνες ελέγχου βορείως και νοτίως του Ευφράτη, όπως αποδείχθηκε και στα πεδία των μαχών κατά του ISIS σε Χαλέπι, Ράκα και Ντέιρ Αζ Ζορ.
Ουσιαστικά, η Συρία έχει μετατραπεί σε έδαφος εκδήλωσης ανταγωνισμών και έμμεσων συγκρούσεων, τόσο της Ρωσίας και των ΗΠΑ, όσο και του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας, με την εμπλοκή και άλλων μικρότερων δυνάμεων που ανήκουν σε δύο ευρύτερες συμμαχίες. Πρόκειται για τη συμμαχία Ρωσίας, Ιράν και Χεζμπολά με τη συνδρομή του σιιτικού Ιράκ, που υποστηρίζουν τον πρόεδρο Άσαντ και τη συμμαχία των ΗΠΑ, της Σαουδικής Αραβίας, του Ισραήλ και της Ιορδανίας, που υποστηρίζουν τη συριακή αντιπολίτευση. Η συριακή αντιπολίτευση δεν είναι πλέον συμπαγής, αφού έχει κατακερματισθεί και απωλέσει το μεγαλύτερο τμήμα των εδαφών της σε Ιντλίμπ και Χαλέπι από την Hayat Tahrir Al Sham, δηλαδή τη μετεξέλιξη της Al-Nusra, ενώ έχει εγκαταλειφθεί από τις ΗΠΑ και αντικατασταθεί από τις SDF. Η Τουρκία διαφαίνεται πως απομακρύνεται διαρκώς από τη δυτική συμμαχία και στρέφεται προς την αγκαλιά της Ρωσίας, αλλά δεν είναι σίγουρη η τελική σύμπραξή τους, αφού επηρεάζονται από τη διαχείριση του του κουρδικού ζητήματος.
Οι προοπτικές για την επίλυση του συριακού ζητήματος απορρέουν αποκλειστικά από τον ανταγωνισμό μεταξύ των εμπλεκομένων δυνάμεων και την ανακατανομή ισχύος στην Ευρασία και εξαρτώνται από τη Ρωσία. Η Ρωσία των τελευταίων 17 ετών δεν έχει καμία σχέση με την οντότητα που διαδέχθηκε την ΕΣΣΔ. Πρόκειται για μία δύναμη που ανακτά την επιρροή και την ισχύ της στην άλλοτε ιστορική της επικράτεια και επιδιώκει την αναβίωση της πρωτοκαθεδρίας της. Αυτό άλλωστε έχει καταδειχθεί από τα στρατηγικά κείμενα του Συμβουλίου Ασφαλείας (Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείας, Αμυντικό Δόγμα, Σχέδιο Εξωτερικής Πολιτικής) καθώς και από το εγχείρημα της ευρασιατικής ολοκλήρωσης, που είναι οικονομικό και στρατιωτικό συγχρόνως (Ευρασιατική Ένωση και Οργανισμός της Συνθήκης για τη Συλλογική Ασφάλεια). Η Συρία αποτελεί το μοναδικό σημείο ελλιμενισμού του ρωσικού στόλου στη Μεσόγειο, στο οποίο προστίθεται και η αεροπορική βάση του Χμεϊμίν στη Λαττάκεια. Συνεπώς, η κυβέρνηση του Άσαντ είτε στοιχεία της είναι απαραίτητα για τη διασφάλιση του ρωσικού ελέγχου στο δυτικό κομμάτι της χώρας.
Οι ΗΠΑ έχουν περιέλθει σε μία πολυετή κρίση, κατά την οποία η στρατηγική Ομπάμα περί υποστήριξης της «Αραβικής Άνοιξης» απέτυχε παταγωδώς καταλείποντας ερείπια σε Λιβύη και Συρία, ενώ στα υπόλοιπα κράτη δεν άλλαξε κάτι ριζικά και η Τουρκία του Ερντογάν διαρρηγνύει τους δεσμούς της με τη Δύση. Η αντιπολίτευση στη Συρία απέτυχε σχεδόν ολοκληρωτικά και πλέον οι SDF την έχουν διαδεχθεί ως δύναμη έμμεσης επιρροής και ανάσχεσης της συριακής κυβέρνησης. Ασφαλώς, οι ΗΠΑ δεν δύνανται να εγκαταλείψουν τη θέση τους δίχως να εξασφαλίσουν τη δική τους ζώνη επιρροής στη Βόρεια – όπως φαίνεται – Συρία και διακινδυνεύοντας την περαιτέρω διατάραξη των σχέσεων τους με τον Ερντογάν.
Το Ιράν έχει συμβάλει σε σημαντικό βαθμό στην επιβίωση του Άσαντ και δεν πρόκειται να εγκαταλείψει τη συριακή κυβέρνηση και τη στρατιωτική εγγύτητά της με τη Χεζμπολά, ενώ εξασφαλίζει πιο αποτελεσματικά τη θωράκιση του Νότιου σιιτικού Ιράκ από σουνιτικές επιθέσεις. Περαιτέρω, έχει αποκτήσει μία δίοδο εξόδου προς τη Μεσόγειο, για πρώτη φορά, μετά από 1400 περίπου χρόνια και καθίσταται η προστάτιδα δύναμη του σιιτικού κόσμου. Η προοπτική αυτή τη φέρει σε άμεση αντιπαράθεση με το Ισραήλ, που αποτελεί τον στρατηγικό σύμμαχο των ΗΠΑ στην περιοχή μαζί με την Ιορδανία.
Στον αντίποδα, η Σαουδική Αραβία επιδιώκει την προστασία των σουνιτών μουσουλμάνων, αφού αποτελεί την κορυφαία δύναμη του σουνιτικού ισλαμικού κόσμου και δεν δύναται να αποδεχθεί την επέκταση του Ιράν προς την Εγγύς Ανατολή και τη Μεσόγειο. Επιπλέον, η Σαουδική Αραβία, μαζί με την Ιορδανία και τα ΗΑΕ έχουν υποστηρίξει ενεργά τη συριακή αντιπολίτευση και δεν δύνανται να υποχωρήσουν από τη Συρία αποδεχόμενοι μία ήττα που θα έπληττε το γόητρό τους.
Στους ανωτέρω συσχετισμούς θα πρέπει να προστεθούν και οι άλλες δυνάμεις του ευρασιατικού χώρου, που συνδέονται με τις αμέσως εμπλεκόμενες, δηλαδή η ΕΕ και η Κίνα. Όσον αφορά την ΕΕ, την ενδιαφέρει η σταθεροποίηση της Ανατολικής Μεσογείου και της Βόρειας Αφρικής, δεδομένων των σχέσεων συνεργασίας που έχει με τις αντίστοιχες χώρες στην Ένωση για τη Μεσόγειο (Union for the Mediterranean) καθώς και των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών που καλείται αδιαλείπτως να διαχειριστεί. Η ΕΕ αναπόφευκτα καθίσταται ο σύμμαχος των ΗΠΑ σε όποια στρατηγική και αν αυτές επιλέξουν, αφού συντηρούν την ευρωπαϊκή άμυνα μέσω του ΝΑΤΟ. Η Κίνα, αναλόγως, αποτελεί τον φυσικό σύμμαχο της Ρωσίας στον ευρασιατικό χώρο και συνδέεται μαζί της με ειδική στρατηγική σχέση σε διακρατικό επίπεδο καθώς και στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης, ενώ υποστηρίζεται από την Ευρασιατική Ένωση στο σχέδιο Μία Ζώνη Ένας Δρόμος (One Belt, One Road).
Κοντολογίς, η Συρία δεν δύναται να διαφυλαχθεί ενιαία την επόμενη ημέρα και η βέλτιστη προοπτική εντοπίζεται σε αυτή του ομοσπονδιακού κράτους με ζώνες επιρροής των εμπλεκομένων μερών. Στην πραγματικότητα, η πολύπαθη αυτή χώρα έχει μετατραπεί στο θέατρο της πρώτης μετα-ψυχροπολεμικής σύγκρουσης και δεικνύει πως το διεθνές σύστημα διαπερνάται από μία βαθιά αλλαγή που το καθιστά εκ νέου πολυπολικό. Η αλλαγή αυτή εκδηλώνεται στον ευρασιατικό χώρο, ο οποίος δοκιμάζει την ισχύ και την επιρροή Ρωσίας και ΗΠΑ με τη συνδρομή των φυσικών συμμάχων τους. Η δύναμη, που θα κατορθώσει να επικρατήσει στη Συρία αποκομίζοντας τα περισσότερα γεωπολιτικά και γεωοικονομικά οφέλη, θα αποτελέσει και την πρωτοκαθεδρεύουσα δύναμη του ευρασιατικού χώρου. Κάτι το οποίο, για την ώρα, διαφαίνεται πως η ρωσική ηγεσία αντιλαμβάνεται πλήρως, έχοντας υπολογίσει εκ προοιμίου την εμφάνιση των μαύρων κύκνων και αφήνοντας τους ανταγωνιστές της να υποπέσουν σε σοβαρά στρατηγικά σφάλματα.