Οι στενές σχέσεις Τουρκίας-Κατάρ και οι αποτυχημένες επιλογές τους στη «σκακιέρα» της Μέσης Ανατολής

Γράφει ο Γιώργος Ξ.Πρωτόπαπας, Εκτελεστικός Δ/ντης ΚΕΔΙΣΑ

Η διαμάχη των αραβικών κρατών με το Κατάρ επηρεάζει αναπόφευκτα και την κυβέρνηση της Άγκυρας εξαιτίας των στενών σχέσεων με τη Ντόχα και των κοινών τους συμφερόντων στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. O τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν συντάχθηκε με την πλευρά του Κατάρ και προσφέρθηκε να διαμεσολαβήσει για την επίλυση της κρίσης. Η προσεκτική ανάγνωση του ιστορικού των σχέσεων Τουρκίας – Κατάρ κρίνεται απαραίτητη γιατί εξάγει τα ακόλουθα χρήσιμα συμπεράσματα: Πρώτον, υποδηλώνει εξάρτηση του Ερντογάν από την πλούσια Ντόχα. Οι επενδύσεις του Κατάρ αποτέλεσαν σημαντικό κεφάλαιο για τoν Ερντογάν καθώς μέρος των χρημάτων χρησιμοποιήθηκε για να ελέγξει ή να αποκτήσει ΜΜΕ που είχαν υιοθετήσει απέναντι του επικριτική στάση. Παράλληλα η εισροή κεφαλαίων από το Κατάρ δίνει ανάσα στην παραπαίουσα τουρκική οικονομία καθώς οι επενδύσεις του μέσα στη γειτονική μας χώρα ανέρχονται στο ποσό των 20 δισ. δολαρίων. Η πορεία της τουρκικής οικονομίας θεωρείται ένας από τους κύριους παράγοντες που κατά πολλούς θα κρίνει και το μέλλον του Ερντογάν στην εξουσία. Οι εισαγωγές του Κατάρ από την Τουρκία υπολογίστηκαν σε 384.7 εκατ.δολάρια ενώ οι εξαγωγές προς αυτήν έφτασαν τα 277.4 εκατ. δολάρια. Ο εμπορικός όγκος των δυο χωρών ανήλθε το 2016 σε 666.2 εκατ. δολάρια. Επίσης τουρκικές εταιρίες εμπλέκονται στο Κατάρ σε έργα αξίας 11.6 δισ. δολαρίων τα περισσότερα από τα οποία αφορούν τη διοργάνωση του Παγκόσμιου Κυπέλου Ποδοσφαίρου του 2022. Δεύτερον, αναδεικνύει ιδεολογική ταύτιση και συνεργασία για κυριαρχία μέσα στον ισλαμικό κόσμο. Το τουρκικό κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP)- απόρροια ενός ισλαμιστικού κινήματος – παραμένει επηρεασμένο από την ιδεολογία της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Το Κατάρ από την πλευρά του άρχισε από τις αρχές της δεκαετίες του 60’ να λειτουργεί ως βάση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Έλεγχε την επιρροή της στο εσωτερικό και της επέτρεπε να επεκταθεί και στις υπόλοιπες χώρες. Παράλληλα Άγκυρα και Ντόχα επιδιώκοντας να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της Μέσης Ανατολής προσφέραν στήριξη στην ισλαμιστική παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς για να αναλάβει τον έλεγχο της Λωρίδας της Γάζας. Ο Ερντογάν επίσης θεωρούσε ότι αν η Μουσουλμανική Αδελφότητα κατακτούσε την εξουσία σε χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής με το ξέσπασμα της «Αραβικής Άνοιξης» του 2011 θα είχε την ευκαιρία να αναδείξει την Τουρκία σε περιφερειακή δύναμη με ισχυρά ερείσματα. Τρίτον, αποκαλύπτει τη συνεργασία για παροχή υλικής και χρηματικής στήριξης προς τις ισλαμιστικές εξτρεμιστικές ομάδες του συριακού εμφύλιου. Η Τουρκία κατηγορείται με βάση ρεπορτάζ διεθνών MME ότι προμήθευε με οπλισμό και εφόδια το ISIS, ότι του παρείχε μεταφορικό δίκτυο, πληροφορίες, ιατρική φροντίδα και εκπαίδευση των μαχητών του. Οι«Τhe New York Times» είχαν αποκαλύψει παράνομη εισαγωγή ποσοτήτων πετρελαίου στη νοτιοανατολική Τουρκία με προέλευση κάποιες περιοχές που έλεγχε το ISIS. To Κατάρ στηρίζει και αυτό τους ισλαμιστές εξτρεμιστές στο συριακό μέτωπο. Η βρετανική «The Telegraph» επισήμανε ότι η μέθοδος που επέλεξε το Κατάρ για την υποστήριξη τους ήταν να περάσει μεγάλα χρηματικά ποσά σε μεσάζοντες στην Τουρκία όπου στη συνέχεια τα χρησιμοποιούσαν για να αγοράσουν όπλα από τρίτες χώρες και να φροντίσουν για τη μεταφορά τους προς τους ισλαμιστές μαχητές. Η Τουρκία και το Κατάρ έχουν επίσης αναπτύξει και στενή στρατιωτική συνεργασία. Η Τουρκία έχει αρχίσει να κατασκευάζει μια στρατιωτική βάση εντός του Κατάρ που φιλοδοξεί να φιλοξενήσει 3.000 τούρκους στρατιώτες. Οι πρώτοι στρατιώτες και τα τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού και μάχης μετέβησαν στο Κατάρ το περασμένο Δεκέμβριο. Οι ένοπλες δυνάμεις των δυο χωρών έχουν στόχο και την ίδρυση ενός στρατηγείου της εκστρατευτικής τουρκικής στρατιωτικής δύναμης στη Ντόχα. Η στρατιωτική συνεργασία είναι σημαντική για την Άγκυρα καθώς ανοίγει νέες αγορές στην τουρκική αμυντική βιομηχανία. Ο αποκλεισμός του Κατάρ από τη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Υεμένη, τη Λιβύη και το Μπαχρέιν με την κατηγορία της υπόθαλψης της τρομοκρατίας αναμένεται να επηρεάσει και την κυβέρνηση της Άγκυρας. Η συνεργασία Κατάρ και Τουρκίας στο συριακό εμφύλιο δεν δικαίωσε τις προσδοκίες τους, δηλαδή την πτώση του προέδρου Μπασάρ Άσαντ και αντί αυτού ενίσχυσε το ISIS που στη συνέχεια στράφηκε εναντίον της Αγκυρας. Επιπλέον ο Ερντογάν δεν κατάφερε να αναχαιτίσει με το «proxy war» τους σύριους Κούρδους μαχητές που αναδείχθηκαν οι αξιόμαχες δυνάμεις στον πόλεμο κατά του ISIS. Η κυβέρνηση της Άγκυρας εμφανίζεται απομονωμένη σε Συρία και Ιράκ και δεν είναι αρεστή και σε κάποια αραβικά κράτη. Ο Ερντογάν είχε επικρίνει σφοδρά τον πρώην στρατηγό και νυν πρόεδρο της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ- Σίσι για το πραξικόπημα του 2013 που οδήγησε στην πτώση του εκλεγμένου προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Ο Ερντογάν σε συνέντευξή στο Al-Jazeera αποκάλεσε τον Αλ Σίσι πραξικοπηματία ο οποίος δολοφόνησε χιλιάδες ανθρώπους. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (UAE) έχουν και αυτά δεχτεί τουρκικά «πυρά» όταν φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ τα κατηγόρησαν ότι χρηματοδότησαν τους υποστηρικτές του Φετουλάχ Γκιουλέν λίγες εβδομάδες πριν την εκδήλωση τους αποτυχημένου πραξικοπήματος της 15 Ιουλίου. Η τουρκική εξωτερική πολιτική αντιμετωπίζει γενικά προβλήματα. Οι σχέσεις Άγκυρας και Μόσχας αν και έχουν αποκατασταθεί θεωρούνται σχέσεις λυκοφιλίας και φαίνεται να εξυπηρετούν κυρίως τα συμφέροντα του Βλαντιμίρ Πούτιν. Οι σχέσεις Τουρκίας και Τελ- Αβίβ μετά το επεισόδιο του Mavi Marmara δεν θα επανέλθουν στο επίπεδο των προηγούμενων δεκαετιών και πάντα θα χαρακτηρίζονται από δυσπιστία. Η υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών προς τις συριακές Κουρδικές δυνάμεις αποτελεί ένα «αγκάθι»αλλά η Ουάσιγκτον φαίνεται να εντάσσει την Τουρκία στους σχεδιασμούς της μεσανατολικής πολιτικής της. Η κυβέρνηση της Άγκυρας εμφανίζεται ιδιαίτερα ανήσυχη από την απομόνωση του Κατάρ καθώς έχει εξελιχθεί στον πιο σημαντικό της σύμμαχο. Η Τουρκία χρειάζεται τα χρήματα του Κατάρ για να στηρίξει την οικονομία της καθώς και για να συντηρήσει δυνάμεις που τις είναι πιστές ώστε να προωθήσει τα γεωπολιτικά της συμφέροντα. Ο Ερντογάν στηρίζει το Κατάρ στη διαμάχη με τη Σαουδική Αραβία και τους περιφερειακούς συμμάχους της. Όμως αν η κρίση κλιμακωθεί μπορεί να συμπαρασύρει και τη χώρα του. Η ιδεολογική ταύτιση Τουρκίας -Κατάρ και η στήριξη τους προς τις ισλαμιστικές εξτρεμιστικές ομάδες έχει ήδη εκθέσει τον Ερντογάν στη διεθνή κοινότητα. Η κυβέρνηση της Άγκυρας έκανε λανθασμένες επιλογές και ίσως τελικά δεν αποφύγει να πληρώσει το τίμημα.

Πηγή: Οι στενές σχέσεις Τουρκίας-Κατάρ και οι αποτυχημένες επιλογές τους στη «σκακιέρα» της Μέσης Ανατολής http://mignatiou.com/2017/06/i-stenes-schesis-tourkias-katar-ke-i-apotichimenes-epiloges-tous-sti-skakiera-tis-mesis-anatolis/