Ελληνικά
Γράφει η Μαριάννα Κουτέλα, Δόκιμη Αναλύτρια ΚΕΔΙΣΑ
Με τον όρο κλιματική αλλαγή, αναφερόμαστε στη μεταβολή του παγκοσμίου κλίματος και ειδικότερα σε μεταβολές των μετεωρολογικών συνθηκών που εκτείνονται σε μεγάλη χρονική κλίμακα. Αιτία του φαινομένου αυτού αποτελούν οι φυσικές διαδικασίες, αλλά και ανθρώπινες δραστηριότητες όπως η υπερκατανάλωση προϊόντων του πρωτογενή τομέα και η αλόγιστη υπερκατανάλωση των φυσικών πόρων σε συνδυασμό με την αύξηση του πληθυσμού της γης . Στη Σύμβαση-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για τις Κλιματικές Μεταβολές (UNFCCC) [1], η κλιματική αλλαγή ορίζεται ειδικότερα ως η μεταβολή στο κλίμα που οφείλεται άμεσα ή έμμεσα σε ανθρώπινες δραστηριότητες, διακρίνοντας τον όρο από την κλιματική μεταβλητότητα που έχει φυσικά αίτια.
Μία από τις σημαντικότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη. Ήδη σε αρκετές περιοχές του πλανήτη, έχουν προκληθεί καύσωνες, έλλειψη βροχοπτώσεων, ξηρασίες αλλά και πλημμύρες ποταμών. Ως τα τέλη του 21ου αιώνα η μέση θερμοκρασία παγκοσμίως είναι πιθανό να αυξηθεί από 1,5 ως 4,5°C, σύμφωνα με τους επιστήμονες. Μία φυσική απόρροια της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη είναι και το λιώσιμο των πάγων. Σε όλη τη Γη οι πάγοι συρρικνώνονται. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό περιβάλλοντος[2], τον 20ο αιώνα. η μέση τιμή της θαλάσσιας στάθμης παγκοσμίως αυξήθηκε με ρυθμό 1,7 χιλιοστά ανά έτος, φτάνοντας τα 3 χιλιοστά ανά έτος τις τελευταίες δεκαετίες. Οι προβλέψεις για το μέλλον ποικίλλουν σε σημαντικό βαθμό, όμως είναι πιθανό η άνοδος της θαλάσσιας στάθμης να είναι μεγαλύτερη στον 21ο αιώνα.
Συνεπώς, αν αυτή η τάση συνεχιστεί ή επιταχυνθεί, μπορεί να προκαλέσει δραματικές αλλαγές στις ακτογραμμές του πλανήτη. Στις προβλέψεις λαμβάνεται υπόψη η διαστολή του νερού των ωκεανών όταν θερμαίνεται, η τήξη των παγετώνων, αλλά και η τήξη των πάγων στην Γροιλανδία και την Ανταρκτική, που είναι μη αναστρέψιμη πέρα από ένα ορισμένο όριο. Συγκεκριμένα, οι χώρες που θα επηρεαστούν περισσότερο είναι οι εξής:
Στο κόκκινο βρίσκονται αρκετές μεγάλες πόλεις και παράκτιες περιοχές. Η Κίνα, είναι η χώρα που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή καθώς η άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα πλήξει περιοχές που κατοικούνται από 145 εκατομμύρια ανθρώπους. Η υπερδύναμη της Ασίας, ενδέχεται να αντιμετωπίσει επίσης σοβαρά προβλήματα υγείας λόγω του υπερπληθυσμού, καθώς η αλλαγή του κλίματος συμβάλλει στη μετάδοση ορισμένων ασθενειών. Άλλες χώρες που κινδυνεύουν επίσης είναι η Ινδία, το Μπαγκλαντές, το Βιετνάμ, η Ινδονησία, η Ιαπωνία, οι Φιλιππίνες, η Αίγυπτος, η Βραζιλία, η Ταϊλάνδη, η Μιανμάρ και η Ολλανδία.
Οι ΗΠΑ βρίσκονται επίσης σε κίνδυνο καθώς από μια πρώτη έρευνα που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2015 στα Χρονικά της επιθεώρησης της Αμερικανικής Ακαδημίας Επιστημών αναφέρει την βέβαιη βύθιση δύο αμερικανικών πόλεων, του Μαϊάμι και της Νέας Ορλεάνης σε περίπτωση ανόδου της στάθμης της θάλασσας.
Και, φυσικά, η Αρκτική είναι η περιοχή που υφίσταται τις μεγαλύτερες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, καθώς οι θερμοκρασίες στην Αρκτική έχουν αυξηθεί στο διπλάσιο του παγκόσμιου μέσου όρου κατά τη διάρκεια των τελευταίων 50 ετών[3]. Σύμφωνα με τη μελέτη Catlin για την Αρκτική του 2009[4], ο πιο παχύς και σταθερός θαλάσσιος πάγος αρχίζει να εξαφανίζεται. Το ευαίσθητο οικοσύστημα της Αρκτικής βρίσκεται σε μεγάλο κίνδυνο, καθώς κάτω από αυτόν τον πάγο φιλοξενείται πληθώρα μορφών ζωής που στο σύνολό τους, απειλούνται από την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Ωστόσο, σύμφωνα με μελέτη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), υπάρχουν και χώρες, οι οποίες θα επωφεληθούν οικονομικά, σε μια ενδεχόμενη μικρή αύξηση της θερμοκρασίας:
Η Μογγολία εκτιμάται ότι θα είναι η πλέον ευνοημένη, αφού η κατά κεφαλήν παραγωγή αναμένεται να αυξηθεί έως και 1,4%. Αυτό θα συμβεί για τους εξής λόγους: Η Μογγολία είναι μια χώρα με ακραίες θερμοκρασίες. Για παράδειγμα, στην έρημο Γκόμπι, στο νότιο τμήμα της Μογγολίας, αν και η θερμοκρασία το καλοκαίρι μπορεί να ξεπερνά τους 40 βαθμούς Κελσίου, τις νύχτες του χειμώνα φθάνει έως και στους -40. Μάλιστα, η πρωτεύουσα της Μογγολίας Ουλάν Μπατόρ έχει χαρακτηριστεί ως η πιο ψυχρή πρωτεύουσα του κόσμου. Επομένως, οι τόσο χαμηλές θερμοκρασίες αποτελούν εμπόδιο για την οικονομική δραστηριότητα της χώρας. Σε ένα όμως θερμότερο και πιο υγρό κλίμα ως συνέπεια της αύξησης της θερμοκρασίας θα μπορούσε να ευδοκιμήσει η γεωργική παραγωγή. Όχι βέβαια πως η κλιματική αλλαγή δεν επηρεάζει και αρνητικά τη Μογγολία καθώς η κατά 2 βαθμούς αύξηση της θερμοκρασίας τα τελευταία χρόνια έχει προκαλέσει μεγαλύτερη ερημοποίηση και ξήρανση ποταμών και λιμνών.
Στη συνέχεια, η Ρωσία, είναι επίσης χώρα που επωφελείται από το λιώσιμο των πάγων. Και αυτό γιατί το λιώσιμο του θαλάσσιου πάγου και των παγετώνων της Αρκτικής θα διανοίξει νέα πεδία για εκμετάλλευση. Τα πλοία θα είναι σε θέση να πλεύσουν στην Αρκτική, κάτι που αφενός θα ευνοήσει τις θαλάσσιες μεταφορές και αφετέρου θα αποτελέσει το κίνητρο ώστε να ξεκινήσουν διαδικασίες εξόρυξης κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου στην περιοχή. Άλλωστε, πολλές εταιρίες σκοπεύουν να επενδύσουν δισεκατομμύρια δολάρια στην περιοχή αυτή.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια ανισορροπία μεταξύ των χωρών του ανεπτυγμένου και αναπτυσσόμενου κόσμου εξαιτίας των δυσμενών επιπτώσεων που υφίσταται το φυσικό περιβάλλον. Δεδομένου της οικονομικής ανισότητας ανά τον κόσμο, είναι προφανές ότι δεν θα έχουν όλες οι περιοχές την ίδια δυνατότητα προσαρμογής στην αλλαγή του κλίματος. Οι επιπτώσεις της ενδέχεται να εντείνουν την ανισότητα μεταξύ των χωρών, καθώς τα ακραία καιρικά φαινόμενα αναμένεται να γίνουν εντονότερα και συχνότερα. Επομένως, οι κοινωνίες πρέπει να προσαρμοστούν, καθώς το κόστος ζημιών εκτιμάται ότι θα συνεχίσει να αυξάνεται, εφόσον δεν λάβουν τα κατάλληλα μέτρα. Όπως σημειώνεται, υψηλότερες θερμοκρασίες σε χώρες με θερμό κλίμα μπορούν να πλήξουν την οικονομική δραστηριότητα με ποικίλους τρόπους: Ο καύσωνας επιφέρει μείωση της αγροτικής παραγωγής, καθώς και της απόδοσης των εργαζομένων, οι οποίοι είναι αναγκασμένοι να εργάζονται υπό αυτές τις συνθήκες, και φυσικά, επιβαρύνεται η υγεία τους. Υπογραμμίζεται, μάλιστα, ότι σε πολλές χώρες οι περισσότεροι άνθρωποι εργάζονται με χαμηλούς μισθούς και ως εκ τούτου θα είναι δυσκολότερη η προσαρμογή τους σε υψηλότερες θερμοκρασίες. Παράλληλα υπενθυμίζεται ότι αν δεν ληφθούν τα απαιτούμενα μέτρα κατά της υπερθέρμανσης του πλανήτη, η θερμοκρασία ενδέχεται να αυξηθεί έως και 4 βαθμούς κελσίου ίσως και περισσότερο μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα.
Παραπομπές
[1] https://unfccc.int/ [2] https://www.eea.europa.eu/el [3] Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (ΔΕΚΑ), Τέταρτη έκθεση αξιολόγησης (4th Assessment Report – AR4) Summary for Policymakers, 2007 [4] https://biosciences.exeter.ac.uk/research/catlinarcticsurvey/#oeiEqPuzQfITtLge.99
Πηγές
https://www.huffingtonpost.gr/2015/11/09/diethnes-perivallon-planitis_n_8508570.html
https://www.eea.europa.eu/el/articles/arktiki
https://www.eea.europa.eu/el/pressroom/newsreleases/e-emphanes-allage-tou-klimatos