Ελληνικά
Γράφει ο Πέτρος Γκάτζιος, Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ
Στην προηγούμενη ανάλυσή μου σχετικά με τη Λευκή Βίβλο που εξέδωσε το ΗΒ (02/02), ανέφερα μεταξύ άλλων πως για τη βρετανική κυβέρνηση, κανένα υπαρκτό μοντέλο συνεργασίας ΕΕ με άλλες χώρες δεν είναι επιθυμητό -παρόλο που ορισμένα δεδικασμένα από προηγούμενες συμφωνίες εξετάζονται από την τελευταία-, επισημαίνοντας με τίτλους τι σημαίνει αυτό πρακτικά.
Το ΗΒ «αναζητά μία νέα στρατηγική εταιρική σχέση, συμπεριλαμβανομένης μίας φιλόδοξης και συνολικής Συμφωνίας Ελεύθερων Συναλλαγών και μίας νέας Τελωνειακής Ένωσης.
Από την στιγμή όμως που απορρίπτεται η Ενιαία Αγορά, το θέμα γίνεται πολύπλοκο αφού πλέον μιλάμε είτε για μία καινούργια συμφωνία, είτε για κάποιας μορφής Τελωνειακή Ένωση με έμφαση σε ορισμένους τομείς όπως τα χρηματοοικονομικά και οι αυτοκινητοβιομηχανίες.
Με την επιθυμία της βρετανικής κυβέρνησης το σχέδιο εξόδου που θα διαπραγματευτεί η πρώτη με την Ένωση, να περιλαμβάνει και τη μελλοντική τους σχέση συνεργασίας, το θέμα γίνεται περισσότερο πολύπλοκο.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πάντως, επιθυμεί να συμφωνηθούν πρώτα οι όροι της αποχώρησης, πριν ξεκινήσει η συζήτηση για την μελλοντική σχέση και τη μεταβατική περίοδο μέχρι την ολοκλήρωση αυτής.
Γιατί όμως είναι πολύπλοκο από μόνο του;
Η ελκυστικότητα της διεξαγωγής εμπορίου σε μια Τελωνειακή Ένωση είναι πως υπάρχει λιγότερη γραφειοκρατία για προϊόντα (δεν περιλαμβάνει στάση για έλεγχο αγαθών ή συστατικών) που παράγονται και αποστέλλονται μέσα σε αυτή.
Σε μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου αντιθέτως, οι χώρες αφαιρούν τους δασμούς για τα αγαθά του άλλου, αλλά δεν έχουν μια κοινή πολιτική για τρίτες χώρες.
Στο κεφάλαιο 8 της «Λευκής Βίβλου» που αφορά το ελεύθερο εμπόριο με τις ευρωπαϊκές αγορές, τονίζεται πως είναι η Ένωση που έχει περισσότερη ανάγκη το ΗΒ και όχι το αντίθετο αναφορικά με τις εξαγωγές.
Από τη στιγμή που η ΠΘ κα Μέι επέλεξε το «hard Brexit», η σχέση αυτή είναι λογικό θα έλεγε κάποιος να έχει τη μορφή συμφωνίας ελευθέρου εμπορίου, αφού τέτοια σχέση υπάρχει ήδη με τους 27 και έτσι δεν θα χρειαστεί πολύς χρόνος για την ολοκλήρωση αυτής.
Είδαμε όλοι όμως πόσο δύσκολα ολοκληρώθηκε η συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ ΕΕ και Καναδά (CETA) τον περασμένο Οκτώβριο, με τη βελγική Βαλλονία να προκαλεί προβλήματα μέχρι την τελευταία στιγμή. Σκεφτείτε τι έχει να γίνει με την επικύρωση της συμφωνίας από 38 τουλάχιστον βουλές, συμπεριλαμβανομένων τοπικών ή περιφερειακών.
Για αυτό και έχω αναφέρει πως για τους Συντηρητικούς μία νέα συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μπορεί να μοιάζει εύκολη, για την ΕΕ των 27 όμως είναι ένα θέμα που ξεκινά από το μηδέν.
Ωστόσο, η κα Μέι στη «Λευκή Βίβλο» αναφέρει στο κεφάλαιο 11 πως παράλληλα με το κεφάλαιο 8 (εμπόριο), επιθυμεί και στενή συνεργασία σε πολιτικές άμυνας και ασφάλειας, καθώς και στην καταπολέμηση της εγκληματικότητας και της τρομοκρατίας. Συνεπώς η συμφωνία τύπου CETA δεν «προσφέρεται» ως ρεαλιστική επιλογή.
Αναφορικά με την νέα Τελωνειακή Ένωση που αναζητά το ΗΒ αυτή θα μπορούσε να είναι όντως εντελώς νέα ή το τελευταίο να κρατήσει ορισμένα στοιχεία της ήδη υπάρχουσας. Η τελική μορφή πάντως θα ολοκληρωθεί μετά από διαπραγμάτευση, αναφέρει η «Λευκή Βίβλος».
Η δεξαμενή σκέψης «Centre for European Policy Studies» (24/01) προτείνει ως λύση την συμφωνία «Ουκρανία plus[1]», στη λογική πως η υπάρχουσα συμφωνία ΕΕ-Ουκρανίας είναι η πιο κοντινή σε αυτό που επιθυμούν οι Βρετανοί, αφού έχει τα πλεονεκτήματα που απολαμβάνουν τα συνδεδεμένα μέλη, ενώ είναι γραμμένη με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι πολύ δύσκολο στην πραγματικότητα να ενταχθεί στην ΕΕ.
Ειδικότερα αφού στις 15/12/16 για να αρθούν οι ολλανδικές ενστάσεις για επικύρωση της συμφωνίας σύνδεσης, υπήρξε Δήλωση από τους 28 πως » η τελευταία δεν παρέχει στην Ουκρανία το καθεστώς της υποψήφιας χώρας για ένταξη στην Ένωση, ούτε αποτελεί δέσμευση για την απόκτηση αυτού του καθεστώτος στην Ουκρανία και στο μέλλον.
Από την άλλη, δεν περιέχει την υποχρέωση για την ένωση ή τα κράτη μέλη της να παρέχουν συλλογικές εγγυήσεις ασφαλείας ή στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία.»
Η συμφωνία ΕΕ-Ουκρανίας αποτελεί για το CEP ιδανικό μοντέλο για το διαζύγιο ΕΕ-ΗΒ αφού προβλέπει αμοιβαία πρόσβαση στην αγορά χωρίς όμως ελευθερία κινήσεων, ενώ δεν απαιτεί υποταγή στο δίκαιο της ΕΕ ή του Δικαστηρίου της ΕΕ. Προβλέπει επίσης τη συνεργασία σχετικά με την πολιτική ασφάλειας και άμυνας ενώ επιτρέπει στην Ουκρανία να διαπραγματευτεί τις δικές της ευκαιρίες του ελεύθερου εμπορίου.
Για να γίνει όμως δεκτό ένα τέτοιο μοντέλο από την ΕΕ πρέπει να σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να μην ενθαρρύνει άλλα Κ-Μ της ΕΕ να φύγουν, ούτε όμως να αδικεί Νορβηγία-Ελβετία ή άλλες τρίτες χώρες που έχουν συμφωνίες με την Ένωση καθώς και αυτές με τη σειρά τους θα ζητήσουν επαναδιαπραγμάτευση.
Σε κάθε περίπτωση, από τη στιγμή που ενεργοποιηθεί το Άρθρο 50 πολύ σύντομα θα ξέρουμε αν και τι από όλα αυτά θα προχωρήσει. H ενεργοποίηση αυτή θα είναι τελικά η αρχή του τέλους ή το τέλος της αρχής; Κανείς δεν μπορεί να προϊδεάσει τα τελικά κείμενα.
[1]http://www.cep.eu/fileadmin/user_upload/cep.eu/Studien/cepAdhoc_Brexit/cepAdhoc_Ukraine_Plus_as_a_model_for_Brexit.pdf