Δέσποινα Αλεξίου

Κούβα: Η ταραχώδης σχέση της με τις ΗΠΑ

Posted on Δέσποινα ΑλεξίουPosted in Αναλύσεις, Βόρεια & Λατινική Αμερική

Γράφει η Δέσποινα Αλεξίου, Δόκιμη Αναλύτρια ΚΕΔΙΣΑ

 

Για περισσότερο από μισό αιώνα οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Κούβα ήταν κάτι παραπάνω από τεταμένες. Κατά τα τελευταία χρόνια της προεδρικής θητείας του Μπάρακ Ομπάμα η κατάσταση έδειχνε να εξομαλύνεται. Η άνοδος, ωστόσο, του Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία επαναφέρει τις δύο χώρες σε κλίμα έντασης.

Η Δημοκρατία της Κούβας αποτελεί νησιωτικό κράτος της  Καραϊβικής που ανακαλύφθηκε από τον Χριστόφορο Κολόμβο το 1492. Βρίσκεται πολύ κοντά στις ακτές της Πολιτείας της Φλόριντα των ΗΠΑ γεγονός που της προσδίδει ιδιαίτερη γεωπολιτική και γεωστρατηγική σημασία.

Οι αντιπαραθέσεις ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κούβα  ξεκινούν κατά το 1959 όταν ο Φιντέλ Κάστρο βάζει τέλος στο υποστηριζόμενο από τις ΗΠΑ καθεστώς του Φουλχένσιο Μπατίστα, κατακτώντας την εξουσία και ενισχύοντας σταδιακά τις σχέσεις της Κούβας με την Σοβιετική Ένωση. Προχωρώντας στο 1960 αμφότερες οι χώρες υιοθετούν αυστηρές πολιτικές εναντίον αλλήλων, ενισχύοντας την κόντρα τους και καταλήγοντας έτσι στην διακοπή των διπλωματικών σχέσεών τους τον επόμενο χρόνο. Παράλληλα, πραγματοποιείται η αποτυχημένη αμερικανική απόπειρα, η γνωστή ως “Εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων” (με την υποστήριξη της CIA), με στόχο την ανατροπή του Κάστρο. Περνώντας στο 1962 σημειώνονται δύο μεγάλης σημασίας γεγονότα, αφενός ανακοινώνεται από την αμερικανική κυβέρνηση η επιβολή του εμπορικού εμπάργκο στην Κούβα και αφετέρου λαμβάνει χώρα η “Κρίση των πυραύλων της Κούβας”, που αποτέλεσε το αποκορύφωμα της ψυχροπολεμικής αναμέτρησης των δύο υπερδυνάμεων, φέρνοντας την ανθρωπότητα πιο κοντά από ποτέ στο ενδεχόμενο μιας παγκόσμιας πυρηνικής αναμέτρησης.[1] Εντούτοις, το 1977 σημειώνεται ένα σημαντικό διπλωματικό βήμα μεταξύ των δυο χωρών όταν ο Πρόεδρος Κάρτερ και ο Κάστρο συμφωνούν να διεξάγονται συνομιλίες αξιωματούχων τους υπό την αιγίδα τρίτων χωρών.[2] Βέβαια τον Μάρτιο του 1982 η Κούβα προστίθεται στον κατάλογο των χωρών που υποστηρίζουν την τρομοκρατία.[3] Σύμφωνα με αναφορά της CIA, ο λόγος της ένταξης της Κούβας στη λίστα αυτή ήταν ότι η Αβάνα υποστήριζε πληθώρα αντάρτικων ομάδων παρέχοντάς τους εκπαίδευση και ασφαλή καταφύγια. Η μεγαλύτερη, ωστόσο, απειλή για τη βιωσιμότητα του κράτους της Κούβας πραγματοποιήθηκε κατά το 1990, μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, που αποτελούσε τον κυριότερο σύμμαχο της προκαλώντας έντονα οικονομικά προβλήματα σε συνδυασμό με το μακροχρόνιο εμπάργκο. Παρά ταύτα η Κούβα κατάφερε να αντιμετωπίσει κι αυτή την δυσκολία.[4] Όταν ο Τζορτζ Μπούς ανέλαβε την προεδρία των ΗΠΑ αρχικά ακολούθησε σκληρή στάση έναντι της Κούβας, αργότερα όμως ήταν διατεθειμένος να αναθεωρήσει αν αυτή γινόταν πιο δημοκρατική. Τα ουσιαστικά βήματα, ωστόσο, προς την εξομάλυνση των σχέσεων των δύο χωρών τα έκανε ο Μπάρακ Ομπάμα. Αρχικά μειώθηκαν οι κυρώσεις που είχαν επιβληθεί όσον αφορά τις ταξιδιωτικές, οικονομικές και εμπορικές δραστηριότητες μεταξύ τους. Παράλληλα πραγματοποιήθηκε περιορισμένη εισαγωγή προϊόντων, όπως κουβανέζικα πούρα και ρούμι. Ταυτόχρονα, όπως έχει ήδη επισημανθεί, το νησί αφαιρείται από τον κατάλογο των κρατών που προωθούν την τρομοκρατία και επαναλειτουργούν οι πρεσβείες τους.[5] Επίσης, λαμβάνει χώρα η πρώτη επίσημη επίσκεψη Αμερικανού Προέδρου στην Κούβα, μετά από περισσότερα 50 χρόνια. Επιθυμία του Ομπάμα ήταν να βελτιωθεί η στάση της Κούβας σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ του Ραούλ Κάστρο η άρση του εμπάργκο.[6]

Καταλήγοντας στο σήμερα, ήδη από την προεκλογική του εκστρατεία ο Ντόναλντ Τραμπ ήταν αντίθετος με τις ενέργειες του προκατόχου του και πράγματι αφότου ανέλαβε την εξουσία όρισε αυστηρούς περιορισμούς στα ταξίδια Αμερικανών προς την Κούβα καθώς επίσης, περιόρισε και τις οικονομικές συναλλαγές τους. Η Κούβα, όμως, από την πλευρά της προχώρησε σε στρατιωτικές ασκήσεις αμέσως μετά την επικράτηση του Τραμπ, χωρίς ωστόσο να συνδέει επίσημα τα δύο γεγονότα.

Κατά γενική ομολογία ο Ντόναλντ Τραμπ ακολουθεί μία ριζικά διαφορετική γραμμή στις πολιτικές επιλογές του σε σχέση με τον Μπάρακ Ομπάμα σχετικά με το ζήτημα της Κούβας και δεν μπορούμε παρά να αναμένουμε τις επόμενες κινήσεις του νέου Πρόεδρου των ΗΠΑ.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

 

Υποσημειώσεις

[1] Οι ΗΠΑ ανακάλυψαν σοβιετικούς πυρηνικούς πυραύλους στο νησί. Η αντιπαράθεση ολοκληρώνεται μετά από 12 μέρες με την απομάκρυνση των πυραύλων των Σοβιετικών και την δέσμευση των ΗΠΑ πως δεν θα  εισβάλουν ποτέ στο νησί, ενώ ταυτόχρονα και οι ίδιοι απέσυραν τους δικούς τους πυραύλους από την Τουρκία μυστικά.

[2] Οι ΗΠΑ ανοίγουν τμήμα ενδιαφέροντος στην Αβάνα υπό την αιγίδα της ελβετικής πρεσβείας, ενώ η Κούβα στην Ουάσινγκτον υπό την αιγίδα της πρεσβείας της Τσεχοσλοβακίας.

[3] “Χώρες που υποστηρίζουν την τρομοκρατία”: Πρόκειται για όρο που επινοήθηκε από τις ΗΠΑ και σύμφωνα με το State Department, αφορά τις χώρες που επανειλημμένως έχουν παράσχει στήριξη σε δράσεις της διεθνούς τρομοκρατίας.

[4] Είναι η περίφημη «periodo especial». Η οικονομική ύφεση ήταν πιο σοβαρή από τις αρχές έως τα μέσα της δεκαετίας του ’90. Εκείνη την εποχή παρουσιάστηκαν σοβαρές ελλείψεις ενεργειακών πόρων λόγω της κατάρρευσης οικονομικών συμφωνιών μεταξύ της πλούσιας σε πετρέλαιο Σοβιετικής Ένωσης και της Κούβας. Οι κάτοικοι της χώρας αναγκάστηκαν να ζήσουν με λιγότερα αγαθά απ’όσα είχαν συνηθίσει.

[5] Δεν δύναται να πραγματοποιηθεί άρση του εμπορικού εμπάργκο χωρίς την έγκριση του Κογκρέσου, επομένως, αν και επαναλειτούργησαν οι πρεσβείες τους καμία δεν ονομάζει πρεσβευτή.

[6] Το 2008 αποσύρεται ο Φιντέλ Κάστρο, λόγω προβλημάτων υγείας και την εξουσία αναλαμβάνει ο αδερφός του Ραούλ. Στις 25 Νοεμβρίου 2016 ανακοινώνεται ο θάνατός του.