Ελληνικά
Γράφει η Ελένη Μπαρντακτσιάν, Δόκιμη Αναλύτρια ΚΕΔΙΣΑ
Οι Κούρδοι ως η τέταρτη κατά σειρά σε μέγεθος εθνική ομάδα της Μέσης Ανατολής θεωρούνται ένας από τους αρχαιότερους λαούς της περιοχής. Το σύγχρονο Κουρδικό αίτημα για ανεξάρτητο κράτος ξεκινά στις αρχές του 20ου αιώνα και πιο συγκεκριμένα κατά την περίοδο του κινήματος των Νεότουρκων στην πάλαι ποτέ Οθωμανική αυτοκρατορία. Το αίτημα αυτό τον τελευταίο μισό αιώνα περίπου εκφράζεται μέσω των Κούρδων της Ν. Α. Τουρκίας που συγκρότησαν το ΡΚΚ και ξεκίνησαν ανταρτοπόλεμο ενάντια των τουρκικών δυνάμεων. Μέχρι πρότινος θεωρούνταν απλά διασαλευτές της σταθερότητας, αλλά μετά τον πόλεμο που ξέσπασε σε Συρία και Ιράκ κατά του ISIS, άλλαξε ο τρόπος που ο Δυτικός κόσμος αντιμετώπιζε το Κουρδικό Ζήτημα. Η αποφασιστικότητα, η μαχητικότητα σε συνδυασμό με την νίκη τους στο Κομπανί καθιέρωσαν τους Κούρδους ως μια υπολογίσιμη στρατιωτική δύναμη. Ακόμα και τότε όλο και περισσότερα κράτη του δυτικού συνασπισμού τους αντιμετώπιζαν με επιφύλαξη και περιορίστηκαν στην παροχή αεροπορικής υποστήριξης. Η εδραίωση της κυριαρχίας των Κούρδων συνεπάγεται ενίσχυση των ομοεθνών τους στα νότια της Τουρκίας γεγονός που θα δώσει δύναμη στο ΡΚΚ και θα οδηγήσει τους Τούρκους να έχουν μια κάθετα αρνητική άποψη για την ανεξαρτησία του Κουρδιστάν. Αποκορύφωμα της δυσαρέσκειας αποτελεί η επιτυχής επιχείρηση της Τουρκίας με την επωνυμία «Ασπίδα του Ευφράτη» κατά της κουρδικής απειλής. Ουσιαστικά μια κεκαλυμμένη τουρκική εισβολή με σκοπό την απώθηση του YPG από τα τουρκικά σύνορα. Η πληθώρα Κούρδων μαχητών με την σθεναρή τους αντίσταση σε συνδυασμό με την μορφολογία του εδάφους αποτελούν σκοπέλους για την εκδίωξη τους από την περιοχή. Αυτή η δυναμική δεν βασίζεται μονάχα στις πολεμικές επιτυχίες αλλά και στην ισχυρή τους παρουσία στο τούρκικο κοινοβούλιο, γεγονός που ισχυροποιεί τη θέση τους για διαπραγματεύσεις. Όλα τα παραπάνω συνέβαλαν για την εντατικοποίηση του αιτήματος των Κούρδων για ένα ανεξάρτητο κράτος.
Από πλευράς Διεθνούς Δικαίου ο προβληματισμός έγκειται στο γεγονός αν το αναδυόμενο κράτος διαθέτει τις βασικές προϋποθέσεις έτσι ώστε να αναγνωριστεί. Τα χαρακτηριστικά που προκρίνονται από την διεθνή κοινότητα είναι ο έλεγχος εδάφους, ο σεβασμός θεμελιωδών αξιών, και ο σεβασμός συνόρων <<uti possidetis>>. Τότε μπορεί ένα κράτος να προχωρήσει σε διαδικασία αναγνώρισης όπου ακόμα και τότε τα υπόλοιπα κράτη δεν είναι υποχρεωμένα να το αναγνωρίσουν μιας και αποτελεί δικαίωμα του κάθε κράτους και μπορεί να το κάνει de facto ή de jure.
Η ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κουρδιστάν ενδέχεται να αποδυναμώσει τα γειτονικά κράτη. Οι ΗΠΑ δεν θα χάσουν ευκαιρία να αναπτύξουν καλές σχέσεις με το νεοσύστατο κράτος προκειμένου να εξασφαλίσουν έναν πιστό σύμμαχο στην περιοχή. Έτσι οι Κούρδοι θα εκμεταλλευτούν την στρατηγική τους σημασία και θα ωθήσουν τις Μεγάλες Δυνάμεις να γείρουν την πλάστιγγα υπέρ τους. Ουδέτερη στάση έχει η ΕΕ επί του θέματος, σε αντίθεση με την Τουρκία που έχει σοβαρές ανησυχίες μιας και ο ίδια θα υποβαθμιστεί ως πολιτικός δρών στην περιοχή. Σε συνέντευξη του ο Τούρκος Πρόεδρος R.T.Erdogan από κοινού με τον Ρώσο Πρόεδρο Vladimir Putin τόνισαν πως «συμφωνούν με την διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας του Ιράκ και της Συρίας». Είναι γεγονός πως στα σύνορα Τουρκίας-Ιράκ οι εργαζόμενοι τούρκικων εταιριών που δραστηριοποιούνται στο Ερμπίλ και στα πέριξ εγκαταλείπουν την περιοχή εν όψει του αναδυόμενου διλλήματος ασφαλείας.
Η πιθανή σύνδεση ενός ανεξάρτητου Κουρδιστάν με το ΝΑΤΟ ως κράτος-συνεργάτης (λόγω αμερικανόφιλου προσανατολισμού), ο αξιόμαχος στρατός, ο έλεγχος των υδροηλεκτρικών φραγμάτων των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη και σαφώς τα πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου θα αλλάξουν άρδην τα γεωπολιτικά δεδομένα της περιοχής. Συγκεκριμένα ο παγκόσμιος ενεργειακός χάρτης θα επαναπροσδιοριστεί αφού ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν θα έχει στην κατοχή του σημαντικά αποθέματα ενεργειακών πόρων. Η μορφολογία του εδάφους βοηθά στην ευκολότερη εξόρυξη πετρελαίου γεγονός στο οποίο βασίζονται οι ερευνητές και εκτιμούν πως υπάρχουν άφθονα αποθέματα πετρελαίου. Αξίζει να αναφερθεί ότι υπάρχουν στην περιοχή ήδη τρεις ρωσικές εταιρίες εξόρυξης (Gazprom, Rosneft, Zarubezneft). Βάσει της μεγάλης κινητικότητας των ξένων εταιριών η κουρδική κυβέρνηση για να διασφαλίσει την διαφάνεια των εμπορικών συμφωνιών δημιούργησε το Ανώτατο Συμβούλιο Πετρελαίων στο οποίο συμμετέχουν εκπρόσωποι από όλα τα κόμματα του κοινοβουλίου. Ωστόσο το πετρέλαιο δεν είναι το μοναδικό οικονομικό ατού των Κούρδων. Το νερό αποτελεί ακόμα πιο ισχυρό οικονομικό πόρο αφού ενδεικτικά να αναφέρουμε πως το 70% του νερού που καταναλώνει το Ιράκ προέρχεται από το Κουρδιστάν. Σε δήλωση του ο υπουργός Φυσικών Πόρων του Κουρδιστάν ανέφερε «δεν είναι στις προθέσεις μας να αφήσουμε τον ιρακινό λαό χωρίς νερό αλλά ας μην απειλούν την ανεξαρτησία μας». Επιπλέον το Κουρδιστάν διαθέτει φυσικό αέριο και ένα πολύ εύφορο έδαφος από το οποίο ήδη γίνονται εξαγωγές πατάτας στην Ρωσία και άλλων λαχανικών στις γειτονικές χώρες.
Εντούτοις οι εξελίξεις στην γεωπολιτική σκηνή είναι ταχύτατες και οι αστάθμητοι παράγοντες αλλάζουν το παιχνίδι εν μια νυκτί. Έως ότου προχωρήσει στην πράξη η δημιουργία ενός ανεξάρτητου Κουρδιστάν έχουμε να διανύσουμε έναν μακρύ δρόμο γεμάτο σκοπέλους και πρέπει να είμαστε έτοιμοι ως Ελλάδα για κάθε ενδεχόμενο.
Πηγές
· Στ. Περράκης, Μ. ΝΤ. Μαρούδα, 2016, Διεθνής Δικαιοταξία Θεωρία και Εφαρμογή Διεθνούς Δικαίου , εκδ. Ι. Σιδέρη, Αθήνα
· https://left.gr/news/kai-meta-koyrdiko-dimopsifisma-ti
· http://www.sigmalive.com/simerini/world/452609/i-axartografiti-diplomatia-sto-kourdiko