Κίνα: Δύο συστήματα, μία χώρα; Χονγκ Κονγκ και αναταραχές στις σχέσεις κέντρου-περιφέρειας

Γράφει ο Σπύρος Κρανάκης, Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ

 

Η πολιτική «Μία Χώρα, Δύο Συστήματα» του κινεζικού κράτους αφορά την επανένωση της Κίνας, διευθετώντας ζητήματα εθνικής κυριαρχίας  αναφορικά με το Μακάο, την Ταϊβάν και στην προκειμένη περίπτωση, το Χονγκ Κονγκ.

Από τον Αύγουστο του 1842, μετά από διαδοχικές ήττες στους Πολέμους του Οπίου, η δυναστεία Qing αναγκάστηκε να υπογράψει τρεις συνθήκες που επεβλήθησαν από την Μεγάλη Βρετανία  και αφορούσαν την παραχώρηση της νήσου Χονγκ Κονγκ και της χερσονήσου Καουλούν  προς την τελευταία. Η τρίτη από αυτές, γνωστή ως «Σύμβαση για την Επέκταση του Χονγκ Κονγκ» (1898) προέβλεπε μόνιμη βρετανική διοίκηση επί των εδαφών του για μία περίοδο 99 χρόνων, μέχρι τις 30 Ιουνίου του 1997. Από την ανατροπή της δυναστείας Qing το 1911, καμία από τις διαδοχικές κινεζικές κυβερνήσεις  δεν αναγνώρισε τις εν λόγω συνθήκες. Ωστόσο μέχρι την στροφή της αμερικανικής πολιτικής έναντι της Κίνας την δεκαετία του 1970, οι σίνο-βρετανικές σχέσεις παρέμεναν στάσιμες και δεν τέθηκε ποτέ το ζήτημα του Χονγκ Κονγκ  [1].

Σημαντικός παράγοντας που έθεσε το ζήτημα αποτέλεσαν οι εξαιρετικά έντονες αντί-βρετανικές διαδηλώσεις του 1967, στων οποίων την εκδήλωση συνέβαλε ο αντιιμπεριαλισμός που εκφράστηκε επί Πολιτισμικής Επανάστασης [2].

Σημείο καμπής αποτέλεσε ο Σεπτέμβριος του 1982, όταν η βρετανίδα πρωθυπουργός Margaret Thatcher συναντήθηκε με τον Deng Xiaoping στο Πεκίνο. Ο τελευταίος ήταν στενά συνδεδεμένος με τις διαπραγματεύσεις για το μέλλον του Χονγκ Κονγκ, δηλώνοντας ότι εντός μίας ενοποιημένης Κίνας, η ενδοχώρα θα ρυθμίζεται από σοσιαλιστικό καθεστώς ενώ το Μακάο, η Ταϊβάν και το Χονγκ Κονγκ από τα υφιστάμενα καπιταλιστικά συστήματα. Στο πλαίσιο της Κοινής Σίνο-Βρετανικής Διακήρυξης του 1984, η Κίνα συμφώνησε ότι θα διατηρηθεί για 50 χρόνια το κοινωνικό και πολιτικό σύστημα του Χονγκ Κονγκ μετά την παραχώρηση κυριαρχικής δικαιοδοσίας από την 1^η Ιουλίου του 1997 [3].

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΧΟΝΓΚ ΚΟΝΓΚ

Η ίδια η Κίνα κυβερνάται ως ενιαίο σοσιαλιστικό κράτος με ένα μόνο σύνταγμα, με τοπικές κυβερνήσεις να απολαύουν προνομίων που ρυθμίζονται από το κράτος.

Η Ειδική Διοικητική Περιοχή του Χονγκ Κονγκ (HKSAR) εγκαθιδρύθηκε από την Λαϊκή Εθνοσυνέλευση της Κίνας, τον ανώτατο θεσμό κρατικής ισχύος, η οποία, από την 1^η Ιουλίου του 1997, έθεσε σε ισχύ τον Βασικό Νόμο ως σύνταγμα του Χονγκ Κονγκ.

Η αρχή «Μία Χώρα, Δύο Συστήματα» βασίζεται σε δύο πυλώνες: μία χώρα, δύο συστήματα και μεγάλα περιθώρια αυτονομίας στον τοπικό πληθυσμό του Χονγκ Κονγκ, εκ μέρους της Κίνας. Με τον όρο «δύο συστήματα» εννοείται ότι το Χονγκ Κονγκ επιτρέπεται να διατηρήσει καπιταλιστικό σύστημα που συνυπάρχει με το σοσιαλιστικό της ενδοχώρας, με εγγυητικό κείμενο τον Βασικό Νόμο.

Όπως βέβαια ορίζεται στο άρθρο 1 του Βασικού Νόμου, το Χονγκ Κονγκ θεωρείται αναπόσπαστο τμήμα της Κίνας· η κεντρική κυβέρνηση της είναι υπεύθυνη για την άμυνα και τις εξωτερικές υποθέσεις του. Μάλιστα δε 5000 στρατιώτες του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού είναι μόνιμα εγκαταστημένοι εκεί. Ωστόσο, μπορούν να επέμβουν μόνο αν η Κίνα ανακηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή πολέμου· είτε εκ μέρους της τοπικής κυβέρνησης είτε για την διατήρηση της δημόσιας τάξης είτε σε περίπτωση φυσικής καταστροφής [4].

Αναφορικά με την αυτονομία του Χονγκ Κονγκ, η Λαϊκή Εθνοσυνέλευση της Κίνας εξουσιοδοτεί δια μέσω του Βασικού Νόμου την άσκηση (σε μεγάλο βαθμό) αυτόνομης εκτελεστικής, νομοθετικής και δικαστικής εξουσίας. Επιπροσθέτως, ο Βασικός Νόμος ορίζει ότι κανένα παρακλάδι, δήμος, διαμέρισμα ή επαρχία υπό την αιγίδα της κεντρικής κυβέρνησης δεν έχει δικαίωμα επέμβασης στα εσωτερικά του Χονγκ Κονγκ [1].

Ο  Επικεφαλής (chief executive) είναι ο κυβερνήτης της Ειδικής Διοικητικής Περιοχής. Τα καθήκοντα του περιλαμβάνουν εκτός άλλων την εφαρμογή του Βασικού Νόμου και άλλων νομοθεσιών, την υπογραφή και έκδοση νόμων που εγκρίνονται από το Νομοθετικό Συμβούλιο καθώς και τον διορισμό αλλά και την απομάκρυνση δικαστών [1]. Τα καθήκοντά του υποβοηθούνται από το Εκτελεστικό Συμβούλιο, με κυρίως συμβουλευτική αρμοδιότητα.

Η εκλογή του γίνεται κάθε 5 χρόνια από επιτροπή 1200 ατόμων, που επιλέγονται από το Πεκίνο. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Βασικό Νόμο απώτερος σκοπός είναι η επιλογή του Επικεφαλής να πραγματοποιηθεί με καθολική ψηφοφορία, μετά από πρόταση αντιπροσωπευτικής επιτροπής. Λόγω αυτής της πρόβλεψης, πολλοί κάτοικοι του Χονγκ Κονγκ κρίνουν ότι τους υποσχέθηκε ένα επίπεδο δημοκρατίας που απέχει από την εφαρμογή [4].

Αρμοδιότητα του Νομοθετικού Συμβουλίου αποτελεί η θέσπιση και τροποποίηση νομοθεσιών. Απαρτίζεται από 70 έδρες, εκ των οποίων 35 εκλέγονται με καθολική ψηφοφορία, 30 από ομάδες εκπροσώπησης ειδικών συμφερόντων (λόγου χάρη του τραπεζικού και ναυτιλιακού τομέα) ενώ 5 διαμερισματικοί σύμβουλοι εκλέγονται επίσης με καθολική ψηφοφορία για να καλύψουν τις αντίστοιχες έδρες [4].

Καθένα από τα 18 διαμερίσματα του Χονγκ Κονγκ έχει το δικό του τοπικό συμβούλιο· ωστόσο, αυτά έχουν ελάχιστη πραγματική δύναμη και δρουν  περισσότερο ως παρατηρητές της κυβέρνησης σε τοπικό επίπεδο. Παρά ταύτα, 117 από τους συμβούλους επίσης αποτελούν μέρος της επιτροπής των ατόμων που εκλέγουν τον Επικεφαλής. Οι εκλογές πραγματοποιούνται κάθε τρία χρόνια [5].

Η Λαϊκή Εθνοσυνέλευση της Κίνας εξουσιοδοτεί το Χονγκ Κονγκ να απολάβει αυτόνομης δικαστικής εξουσίας, ενώ σύμφωνα με το άρθρο 85 του Βασικού Νόμου προβλέπεται τα δικαστήρια να ασκούν τα καθήκοντά τους ανεξάρτητα από κάθε παρέμβαση, αλλά εντός καθορισμένων ορίων. Η Μόνιμη Επιτροπή της Λαϊκής Εθνοσυνέλευσης της Κίνας διατηρεί την ανώτατη δύναμη ερμηνείας του Βασικού Νόμου [1].

 ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΕΝΤΑΣΕΩΝ 2019-2020

Το προαναφερθέν πολιτικό σύστημα απέχει πολύ από τους θεσμούς και τις αξίες μίας πραγματικής δημοκρατίας. Συνδυάζει ισχυρή εκτελεστική εξουσία με συγκριτικά αδύναμη νομοθετική και σχετικά ανεξάρτητη δικαστική, ενώ οι προτεραιότητες είναι τεχνοκρατικές που εστιάζουν στην εξυπηρέτηση συμφερόντων της επιχειρηματικής αφρόκρεμας, παρά στην ικανοποίηση λαϊκών αιτημάτων [6].Το εν λόγω δημοκρατικό έλλειμμα, σε συνδυασμό με οικονομικές και κοινωνικές δυσχέρειες των μικρομεσαίων στρωμάτων, οδηγεί σε διαχρονικές εντάσεις κατά της τοπικής κυβέρνησης του Χονγκ Κονγκ. Λόγου χάρη, το Χονγκ Κονγκ είναι η πιο ακριβή αγορά ακινήτων του κόσμου, δημιουργώντας σοβαρές ανισότητες και προβλήματα κοινωνικής κινητικότητας. Οι τιμές κατοικιών το 2015-2016 ήταν 15 φορές υψηλότερες των μέσων εισοδημάτων των νοικοκυριών, με αποτέλεσμα περίπου 45% των κατοίκων της πόλης να εξαρτώνται από δημόσιες κατοικίες [7]. Η κατάσταση επιμένει να είναι δύσκολη, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το πρώτο τετράμηνο του 2019, όταν περίπου 28% του πληθυσμού του Χονγκ Κονγκ στεγαζόταν σε δημόσιες κατοικίες [8].

Ωστόσο, η περίπτωση του Χονγκ Κονγκ είναι διαφορετική από των περισσότερων μη δημοκρατικών πολιτευμάτων, διότι εντοπίζεται μακροχρόνια παράδοση κοινωνίας των πολιτών και κράτους δικαίου, ενώ ο Βασικός Νόμος εξασφαλίζει δυτικού τύπου ατομικές ελευθερίες, δίνοντας έτσι καταφύγιο για κοινωνικά και αντιπολιτευτικά κινήματα. Εντούτοις,  τα εν λόγω κινήματα συχνά πάσχουν σε θέμα οργάνωσης και πόρων ενώ λόγω της ιστορικής εξέλιξης τους, εντοπίζεται έλλειψη εμπιστοσύνης και αποσύνδεση μεταξύ του πολιτικού βίου και της κοινωνίας των πολιτών [9].

ΙΣΤΟΡΙKO ΕΝΤΑΣΕΩΝ 2019-2020

Πριν την δεκαετία του 1980, οι διαδηλώσεις και τα επεισόδια αφορούσαν εργασιακές σχέσεις, κυρίως εστιασμένα σε ζητήματα μισθοδοσίας και οργανωμένα από εργαζομένους και συνδικάτα· την προ-αποικιακή περίοδο τα κινήματα ήταν έντονα επηρεασμένα από την Κίνα και συγκεκριμένα την Πολιτιστική Επανάσταση [10]. Αντίθετα, οι μετέπειτα διαμαρτυρίες αποκτούσαν σταδιακά πολιτικό χαρακτήρα.

Σημείο αφετηρίας των πρόσφατων εντάσεων αποτέλεσε ο Απρίλιος του 2019, με πρόταση τροποποιητικού νομοσχεδίου για τον νόμο έκδοσης εγκληματιών, το οποίο θα επέτρεπε την έκδοση τους στην ενδοχώρα της Κίνας υπό προϋποθέσεις. Ως αντεπιχείρημα, οι αντιπολιτευόμενοι προέβαλαν τον κίνδυνο των άδικων δικών, της εξευτελιστικής μεταχείρισης και το ενδεχόμενο υπέρμετρης ανάμειξης της Κίνας στα εσωτερικά, στοχοποιώντας ακτιβιστές και δημοσιογράφους. Τελικά, μετά από  διαδοχικές κλιμακώσεις διαδηλώσεων, το νομοσχέδιο αποσύρθηκε τον Σεπτέμβριο του 2019 αλλά πολύ αργά, σύμφωνα με τους  διαδηλωτές [11].

Δεύτερο σημείο αναφοράς αποτέλεσε η 70^η επέτειος της ίδρυσης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, την 1^η Οκτωβρίου, κατά την οποία πάντα πραγματοποιούνται διαδηλώσεις κατά του Πεκίνου και της κυβέρνησης, σε μία από τις οποίες πυροβολήθηκε ακτιβιστής στο στήθος με αληθινά πυρά από αστυνομικό, οδηγώντας σε περαιτέρω κλιμάκωση εντάσεων [12].

Τρίτο και πιο σημαντικό σημείο αναφοράς αποτέλεσαν οι εκλογές των τοπικών συμβουλίων στις 24 Νοεμβρίου, οι οποίες και κατέδειξαν την αλληλεγγύη των κατοίκων για το δημοκρατικό κίνημα [13]. Σε αντίθεση με την παρουσία μόλις 47% των ψηφοφόρων της πόλης πριν από 4 χρόνια, παρουσιάστηκαν 71%, ενώ οι υποψήφιοι υπέρ της δημοκρατίας επικράτησαν συντριπτικά, με 390 έναντι 452 εδρών (έναντι λιγότερο από 1/3 του συνόλου εδρών στις εκλογές 4 χρόνια πριν) και ως αποτέλεσμα 17 από τα 18 συμβούλια ελέγχονται από συμβούλους υπέρ της δημοκρατίας [5].

ΝΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ 30/07/2020

Ως αντίδραση στην περαιτέρω εξέλιξη ευρύτερου δημοκρατικού και αντί-κινεζικού κινήματος, το Πεκίνο απάντησε με επιβολή νόμου για την εθνική ασφάλεια, στις 30 Ιουνίου του 2020 ώρα 23:00, μία ώρα πριν την 23^η επέτειο της παράδοσης του Χονγκ Κονγκ από την Βρετανία στην Κίνα.  Ο εν λόγω νόμος (66 άρθρων) επικυρώθηκε και τέθηκε σε ισχύ ως αποτέλεσμα έγκριση ψηφίσματος του Εθνικού Λαϊκού Κογκρέσου της Κίνας (28/5/2020), και προβλέπει να τιμωρούνται τέσσερα είδη παραβιάσεων με ποινές κάθειρξης από 10 ετών μέχρι και ισόβια, συγκεκριμένα (1.) η αποσχιστική δράση, (2.) η ανατρεπτική δράση, (3.) η τρομοκρατία και (4.) η συνομωσία με εξωτερικές και ξένες δυνάμεις [15][16].

Η ευρεία ερμηνεία των εν λόγω παραβιάσεων σε συνδυασμό με την διαδικασία επιβολής του νόμου θεωρείται κατάφορη παραβίαση των δικαιωμάτων και ελευθεριών του Χονγκ Κονγκ, ειδικότερα στους τομείς της ελευθερίας έκφρασης, της δικαστικής ανεξαρτησίας και της προσωπικής ασφάλειας. Επιπλέον εκφράζονται ανησυχίες οικονομικής φύσεως, καθότι  η απειλή κατά των ελευθεριών του Χονγκ Κονγκ ενδέχεται να το πλήξει ως παγκόσμιο επιχειρηματικό κέντρο [16].

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι σχέσεις της Κίνας τόσο με την Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και με το Ηνωμένο Βασίλειο και με άλλα κράτη της Δύσης δοκιμάζονται λόγω των άνωθεν εξελίξεων.

Την 19^η Ιουνίου προηγήθηκε ΕΕ ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου  το οποίο εκτός άλλων καταδίκασε το ψήφισμα του Λαϊκού Κογκρέσου της 28^ης Μαΐου, εξέφρασε σειρά ανησυχιών και έκανε έγκλιση στην διεθνή κοινότητα, στους διεθνούς εταίρους, στα ευρωπαϊκά όργανα και στα κράτη μέλη για συντονισμένες δικαστικές, πολιτικές και οικονομικές ενέργειες κατά της Κίνας [20].

Αναφορικά με το Ηνωμένο Βασίλειο, η βρετανική κυβέρνηση ανέστειλε σύμβαση έκδοσης εγκληματιών με το Χονγκ Κονγκ την 20^η του Ιουλίου, λόγω ανησυχιών ότι κατηγορούμενοι ως εγκληματίες ενδέχεται να τελέσουν ισόβιες ποινές στην Κίνα.  Επιπλέον, η κυβέρνηση αποκάλυψε προϋποθέσεις βάσει των οποίων 3 εκατομμύρια κάτοικοι του Χονγκ Κονγκ μπορούν να αιτηθούν ειδικής βίζας από τον Ιανουάριο 2021, βάσει της οποίας μπορούν να διαμείνουν για 5 χρόνια ή για δύο διαμονές των 30 μηνών, μέχρις ότου αναγνωριστούν ως βρετανοί πολίτες [17][18].

Αντίστοιχες ενέργειες αναφορικά με την έκδοση εγκληματιών ακολούθησαν και ο Καναδάς, η Αυστραλία και μετέπειτα και η Νέα Ζηλανδία, στις οποίες η Κίνα απάντησε με ανάλογη διακοπή συμβάσεων εκδόσεων με τα εν λόγω κράτη. Με την σειρά τους, οι ΗΠΑ ανακάλεσαν  ειδικά εμπορικά προνόμια του Χονγκ Κονγκ αφού θεσπίστηκε ο νόμος ασφαλείας, και έγιναν αποδεκτές κυρώσεις κατά τραπεζών που συνεργάζονταν με κινέζους αξιωματούχους εντός Χονγκ Κονγκ [19]

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

 Εν γένει, οι σχέσεις μεταξύ των κατοίκων του Χονγκ Κονγκ και της ενδοχώρας χαρακτηρίζονται από αμοιβαία καχυποψία. Ιστορικά τραύματα από την μαοϊκή εποχή, με τις περιπτώσεις ατόμων να διαφεύγουν από λοιμούς και πολιτικούς διωγμούς, με αποκορύφωμα τις κτηνωδίες επί Πολιτιστικής Επανάστασης, οδηγούν σε επιφυλακτική στάση κατά του κομμουνιστικού κράτους, το οποίο αντίστοιχα αντιμετωπίζει το Χονγκ Κονγκ ως εστία  δυνητικής υπονόμευσης του καθεστώτος, πεποίθηση που ενισχύθηκε από μαζικές διαδηλώσεις στο Χονγκ Κονγκ, ειδικά αυτές κατά της βίαιης καταστολής του φοιτητικού κινήματος του 1989.
Η κατάσταση δεν διευκολύνεται επίσης από κινεζικές πρωτοβουλίες  να επανεκπαιδευτούν οι ντόπιοι ως πατριώτες κινέζοι. Τόσο η κεντρική κυβέρνηση όσο και οι αντιπρόσωποί της στο Χονγκ Κονγκ αρνούνται να επιτρέψουν την ίδρυση δημοκρατικού καθεστώτος, υποστηρίζοντας ότι απαραίτητο στοιχείο για πολιτικές μεταρρυθμίσεις αποτελεί η ενίσχυση της εθνικής ενότητας, ειδάλλως ενδέχεται να οδηγηθεί η περιοχή σε πλήρη αυτονομισμό [14].Τα γεγονότα από τον Απρίλιο του 2019 μέχρι και σήμερα αποτελούν δείγμα της συγκρουσιακής σχέσης μεταξύ των δημοκρατικών αιτημάτων εντός Χονγκ Κονγκ και των διλημμάτων ασφαλείας της Κίνας, ενώ τα αντίμετρα της κινεζικής κυβέρνησης αντίστοιχα την οδηγούν σε περαιτέρω αντιπαραθέσεις με άλλα κράτη (κυρίως της Δύσης), οι οποίες με την σειρά τους διογκώνονται από άλλα ζητήματα όπως η ηλεκτρονική ασφάλεια και οι καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Ουιγούρων και των Θιβετιανών.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 

1. Wu Bannguo (2012), The Basic Law and Hong Kong – The 15th Anniversary of Reunification with the Motherland, Working Group on Overseas Community of the Basic Law Promotion Steering Committee. https://www.basiclaw.gov.hk/en/publications/15anniversary_reunification/index.html
2. Roberts & Westad O.A (2017), China, Hong Kong, and the Long 1970s: Global Perspectives, 1^st Edition, Palgrave Macmillan.
3. Goodman, D. (1994), Deng Xiaoping and the Chinese Revolution, 2^nd Edition, Taylor & Francis e-Library 2002.
4. BBC (20^η Νοεμβρίου 2019), Hong Kong: What is the Basic Law and how does it work? https://www.bbc.com/news/world-asia-china-49633862
5. Sanchez Manzanaro  S &  Jamieson A., “Hong Kong local council elections see record turnout, pro-democracy gains”, Euronews, 25/11/2019  https://www.euronews.com/2019/11/24/hong-kong-elections-four-keys-to-understanding-district-council-polls
6. Wissink, B., Koh, S.Y. & Forrest, R. (2017), ‘Tycoon city: Political economy, real estate and the super-rich in Hong Kong’. In: R. Forrest, S.Y. Koh & B. Wissink (Eds) Cities and the Super-Rich: Real Estate, Elite Practices and Urban Political Economies, Palgrave Macmillan, 229-252.
7. Hong Kong Housing Authority (2015-2016) https://www.housingauthority.gov.hk/mini-site/haar1516/en/index.html
8. Hong Kong Housing Authority (2018-2019) –https://www.housingauthority.gov.hk/mini-site/haar1819/en/dlpdf.html
9. Kuah-Pearce K.E & Guiheux G. (2009) Social Movements in China and Hong Kong, Amsterdam University Press.
10. Mastrone M. (2015), Umbrella Revolution: Hong Kong for Hong Kongers -Master Thesis in MSc in Development and International Relations with specialization in Chinese Area Studies, Department of Culture and Global Studies Aalborg University.
11. BBC (28^η Νοεμβρίου 2019), The Hong Kong protests explained in 100 and 500 words. https://www.bbc.com/news/world-asia-china-49317695
12. BBC (1^η Οκτωβρίου 2019), China anniversary: Hong Kong protester shot by live round. https://www.bbc.com/news/world-asia-china-49891403
13. Graham –Harrison E., “How Kong Kong’s local elections have become a proxy vote on the protests” The Guardian, 22/11/2019. https://www.theguardian.com/world/2019/nov/22/how-hong-kongs-local-elections-have-become-a-proxy-vote-on-the-protests
14. Müller G. (2011), Designing History in East Asian Textbooks: Identity politics and transnational aspirations, Routledge Studies in Education and Society in Asia, Routledge (Taylor & Francis Group).
15. Capital.gr (1^η Ιουλίου 2020), Ιδού ο νέος κινεζικός νόμος για την εθνική ασφάλεια στο Χονγκ Κονγκ – Παραβιάζει την αυτονομία του. https://www.capital.gr/diethni/3465044/idou-o-neos-kinezikos-nomos-gia-tin-ethniki-asfaleia-sto-xongk-kongk-parabiazei-tin-autonomia-tou
16. BBC (30^η Ιουνίου 2020), Hong Kong security law: What is it and is it worrying? https://www.bbc.com/news/world-asia-china-52765838
17. ΒΒC (20^η Ιουλίου 2020), Why are UK and China relations getting worse? https://www.bbc.com/news/world-asia-48868140
18. ΒΒC (22^η Ιουλίου 2020), UK unveils new special visa for Hong Kong’s BNO holders. https://www.bbc.com/news/world-asia-china-53503338
19. BBC (28^η Ιουλίου 2020), Hong Kong security law: China hits back in extradition row. https://www.bbc.com/news/world-asia-53562437
20. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τη νομοθεσία της ΛΔΚ περί εθνικής ασφαλείας για το Χονγκ Κονγκ και την ανάγκη να υπερασπιστεί η ΕΕ τον υψηλό βαθμό αυτονομίας του Χονγκ Κονγκ. https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/RC-9-2020-0169_EL.html