Ιρλανδικό δημοψήφισμα 25ης Μαΐου 2018: Ιστορική κατάκτηση για τα δικαιώματα της γυναίκας - ΚΕΔΙΣΑ

Γράφει η Γιούλη Λύκουρα, Αναλύτρια ΚΕΔΙΣΑ

Ήδη από τον 19^ο αιώνα με την εμφάνιση του γυναικείου κινήματος άρχισε ο αγώνας των γυναικών για την κατάκτηση των δικαιωμάτων τους και την θεσμοθέτηση αυτών. Σήμερα οι γυναίκες απολαμβάνουν κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά δικαιώματα, μερικά από τα οποία είναι τα ίσα πολιτικά και εκλογικά δικαιώματα με τους άνδρες, το δικαίωμα στην εκπαίδευση και την εργασία, το δικαίωμα στην ζωή και στην ελευθερία καθώς και τα αναπαραγωγικά δικαιώματα. Οι θεμελιώδεις αυτές ελευθερίες διασφαλίζουν την ισότητα και την προστασία του γυναικείου φύλου από κάθε μορφής εκμετάλλευση και διάκριση.

Ενώ θα έλεγε κανείς πως στις Ευρωπαϊκές χώρες λόγω της δημοκρατικής φύσης των πολιτευμάτων, το γυναικείο φύλο έχει κατακτήσει όλα τα δικαιώματά του, ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα που ταλανίζει ακόμα και σήμερα τις γυναίκες, είναι το δικαίωμα στην άμβλωση. Στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες επιτρέπεται δια νόμου το δικαίωμα της γυναίκας στην άμβλωση, με την Μάλτα να αποτελεί το μοναδικό κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης που το απαγορεύει ρητά. Στην χώρα μας, η νομιμοποίηση των αμβλώσεων επετεύχθη το 1986, ενώ σήμερα το Πολωνικό κράτος έχει μία από τις σκληρότερες και πιο περιοριστικές πολιτικές στην ΕΕ, με την έκτρωση να επιτρέπεται μόνο σε περίπτωση βιασμού ή κινδύνου της ζωής της μητέρας και του εμβρύου.

Η Ιρλανδία, κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 1973, έχει κι αυτή ένα από τα αυστηρότερα νομοθετικά συστήματα ως προς το δικαίωμα στην άμβλωση. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την 8^η Τροπολογία του Ιρλανδικού Συντάγματος του 1983 – η οποία αναγνωρίζει το δικαίωμα της ζωής στο αγέννητο ον – απαγορεύεται ρητά η άμβλωση, με την εφαρμογή αυτής να διώκεται ποινικά υπό οποιαδήποτε συνθήκη με 14 χρόνια φυλάκισης για την μητέρα. Ο όρος «οποιαδήποτε συνθήκη» περιλαμβάνει και τις περιπτώσεις όπου η άμβλωση είναι αποτέλεσμα βιασμού ή αιμομιξίας, είτε εξαιτίας ασθένειας ή γενετικής ανωμαλίας του εμβρύου.

Είναι φανερό πως η 8^η Τροπολογία παραβιάζει τα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών ως προς την ζωή και την υγεία, ενώ πολλές φορές έχει οδυνηρές συνέπειες για την ίδια την μητέρα και το έμβρυο, μέσω των αποφάσεων που οι πρώτες καλούνται να λάβουν. Ειδικότερα, πολλές γυναίκες αδυνατώντας να διακόψουν την κύησή τους ταξιδεύουν σε γειτονικές χώρες όπως είναι η Μεγάλη Βρετανία προκειμένου να λάβουν την κατάλληλη ιατρική φροντίδα, με το οικονομικό κόστος να βαραίνει τις ίδιες, γεγονός που αποκλείει αυτόματα έναν μεγάλο αριθμό ατόμων, κυρίως νεαρής ηλικίας, που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να καταφύγουν στην λύση αυτή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα αρκετές από αυτές να επιλέγουν παράνομα φαρμακευτικά χάπια τα οποία αγοράζουν από το διαδίκτυο και που επιφέρουν την έκτρωση, η χρήση των οποίων συχνά θέτει σε κίνδυνο την ζωή τους.

Μόλις το 2013, με ψήφιση σχετικού νόμου, επετράπη για πρώτη φορά στις γυναίκες της Ιρλανδίας η πράξη της άμβλωσης μόνο σε περίπτωση όπου κινδυνεύει η ζωή της εγκυμονούσας γυναίκας. Ο σχετικός αυτός νόμος πάρθηκε ύστερα από ένα περιστατικό όπου μία 31χρονή Ινδή (Savita Halappanavar) απεβίωσε, αφότου οι γιατροί της αρνήθηκαν να προχωρήσουν σε άμβλωση ύστερα από προβλήματα που αντιμετώπιζε στην κύησή της. Το δικαστήριο έκρινε πως υπήρξε ιατρική αμέλεια, γεγονός που οδήγησε στην ψήφιση του νόμου προκειμένου να αποτραπούν μελλοντικά παρόμοια συμβάντα. Παράλληλα, προκλήθηκε σειρά αντιδράσεων στο Ιρλανδικό κράτος, με πληθώρα διαδηλώσεων να λαμβάνουν χώρα από πολίτες και ταυτόχρονες εκστρατείες από ΜΚΟ, ζητώντας την άμεση αντιμετώπιση του ζητήματος από την κυβέρνηση και την αλλαγή της συνταγματικής νομοθεσίας.

Πέντε χρόνια αργότερα, στις 25 Μαΐου 2018, το εκλογικό σώμα της Ιρλανδίας κλήθηκε να λάβει μέρος σε ένα ιστορικό δημοψήφισμα για την κατάργηση της συνταγματικής διάταξης της απαγόρευσης της άμβλωσης και την πλήρη κατοχύρωση του δικαιώματος των γυναικών, όπου και αποφάσισε υπέρ της κατάργησης της 8^ης Τροπολογίας με ποσοστό 66,4%. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, καλεί την Ιρλανδική κυβέρνηση να θεσπίσει νέο νόμο σχετικά με τις αμβλώσεις, με την τελευταία να έχει ήδη προτείνει το νόμιμο δικαίωμα στην άμβλωση για τις πρώτες 12 εβδομάδες της κύησης και μέχρι 24 εβδομάδες σε περίπτωση που τίθεται σοβαρό ζήτημα υγείας.

Η συντριπτική επικράτηση του «ναι», που αποτελεί την φωνή του Ιρλανδικού λαού για την κατάργηση της 8^ης Τροπολογίας, θα επιφέρει ακόμα μεγαλύτερα πλήγματα στην επιρροή που έχει η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία της Ιρλανδίας στην κοινωνία και τον λαό, ενώ προβλήματα θα προκληθούν και στην Βόρεια Ιρλανδία η οποία – σε αντίθεση με το Ηνωμένο Βασίλειο – δεν έχει προχωρήσει ακόμη στην νομιμοποίηση της άμβλωσης. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ανοίγει τον δρόμο για την πλήρη θέσπιση του δικαιώματος αυτού και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, αποτελώντας μία ακόμη κατάκτηση του γυναικείου κινήματος, τονίζοντας την ανάγκη για την πλήρη αντιμετώπιση και καταπολέμηση όλων των πρακτικών και διακρίσεων εις βάρος των γυναικών επί της ΕΕ ως χώρου όπου προωθείται ο σεβασμός όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Πηγές