Η Συριακή κρίση σε κρίσιμη καμπή

Γράφει η Σπυριδούλα Καραπαναγιώτη, Διεθνολόγος-Απόφοιτη του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς

 

Η ανάγκη για κατάπαυση πυρός στην Συρία αποτελούσε από καιρό ένα ζητούμενο που έχρηζε άμεσης επίλυσης και το οποίο μέχρι προ ολίγων ημερών, φάνταζε ανέφικτο. Ο πόλεμος στην χώρα έχει οδηγήσει σε μεγάλη ανθρωπιστική κρίση και σε μία πλήρη αστάθεια την ευρύτερη Μέση Ανατολή και τον Αραβικό Κόσμο. Τα εμπλεκόμενα μέρη ποικίλλουν και τα συμφέροντα και οι αξιώσεις επί του συριακού εδάφους,  είναι μεγάλα.

Στην περιοχή της Συρίας τα μέτωπα είναι πολλαπλά. Από την μία ο εμφύλιος πόλεμος μεταξύ καθεστώτος Άσαντ και των ανταρτών και από την άλλη το Ισλαμικό Κράτος και η δράση του στον ευρύτερο γεωγραφικό χώρο και εντός των συριακών συνόρων. Συμπληρωματικά εξέχουσας σημασίας είναι οι λοιπές οργανώσεις οι οποίες δραστηριοποιούνται στα εδάφη της καθώς και το ζήτημα τον Κούρδων στα σύνορα της χώρας με την Τουρκία. Ο ρόλος της Τουρκίας στη Συριακή κρίση, η συμμετοχή της Ρωσίας στην μάχη κατά του Ισλαμικό Κράτους αλλά και η στάση της Σαουδικής Αραβίας που ασκεί πιέσεις για την αντιμετώπιση του ζητήματος, οδηγούν την κατάσταση σε οριακό σημείο.

Το χρονικό της απόφασης

Την στιγμή πού χιλιάδες άνθρωποι εγκαταλείπουν την χώρα λόγω της εμπόλεμης κατάστασης που ταλανίζει την Συρία την τελευταία πενταετία και ακολουθούν τον αβέβαιο δρόμο προς την Δύση με ελπίδες για ένα καλύτερο μέλλον, οι ΗΠΑ και η  Ρωσία μαζί με τις υπόλοιπες χώρες που συμμετέχουν ενεργά στην αντιμετώπιση της συριακής κρίσης και του Ισλαμικού Κράτους, συμφώνησαν στο προοίμιο της 52ης διεθνούς «Διάσκεψης για την Ασφάλεια» στο Μόναχο, για κατάπαυση πυρός μόλις την Παρασκευή (12/2/2016).

Σύμφωνα με τον Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Κέρι, καταλύτης για την έναρξη των ομιλιών ήταν η δεινή κατάσταση που βρίσκονται οι άμαχοι πολίτες της χώρας που σπεύδουν μαζικά σε φυγή.

Το χρονικό αυτής της απόφασης είναι άμεσο και όχι τόσο αναμενόμενο, αφού οι συζητήσεις είχαν διακοπεί και θεωρητικά αναμένονταν να ξεκινήσουν πάλι, περί τα τέλη του τρέχοντος μήνα, Φλεβάρη. Εν αρχή, πριν την συνάντηση του με τον Αμερικάνο ομόλογό του, ο Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, είχε ήδη ανακοινώσει πως η Ρωσική πλευρά έχει καταλήξει σε μία πρόταση επί του προβλήματος που προκαλεί η εμφύλια συριακή διαμάχη, την οποία και έθεσε επί τάπητος προς συζήτηση. Μετά την συνάντηση με τον Τζον Κέρι, ο Σεργκέι Λαβρόφ και ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ, Στέφαν ντε Μιστούρα, έπειτα από πολύωρες διαπραγματεύσεις με τις 17 χώρες του ΟΗΕ, της ΕΕ αλλά και του Αραβικού Συνδέσμου, παρουσίασαν το βράδυ της Πέμπτης (11/2/2016) την τελική πρόταση, για εκεχειρία στην πολυτάραχη χώρα.

Η απόφαση για εκεχειρία και το ψήφισμα του ΟΗΕ

Για πρώτη φορά από τότε που η Συρία ξεκίνησε να βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση, συμφωνήθηκε παύση πυρός εντός της εβδομάδας, μεταξύ των δύο μεγάλων δυνάμεων, ΗΠΑ και Ρωσίας, καθώς και των διεθνών εταίρων, μαζί με τους Σύριους και τις ομάδες που αντιτίθενται στον Πρόεδρο Μπασάρ αλ-Ασαντ. Στόχος της εκεχειρίας είναι η πλήρης εφαρμογή του ψηφίσματος ΟΗΕ για την χώρα.

Η συμφωνία περιλαμβάνει τρία κεντρικά σημεία: Πρωτίστως την άμεση αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας σε συγκεκριμένα σημεία όπου θα μπορούν να έχουν πρόσβαση όλοι οι εμπλεκόμενοι διεθνείς οργανισμοί. Επιπρόσθετα μεριμνεί υπέρ του τερματισμού των εχθροπραξιών και των εναέριων βομβαρδισμών με μέγιστο χρονικό περιθώριο μίας εβδομάδας και καταληκτικά συμπεριλαμβάνει την επανέναρξη διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών στη Γενεύη, με απώτερο σκοπό τον σχηματισμό μίας νέας κυβέρνησης στη Συρία. Στις διαπραγματεύσεις αυτές θα λάβουν μέρος, τόσο το καθεστώς Ασαντ, όσο και η συριακή αντιπολίτευση.

Ενώ η διεθνής κοινότητα αποδέχτηκε φαινομενικά την απόφαση με σχετική θέρμη και αισιοδοξία, είναι ευρέως γνωστό, πώς στην περιοχή δεν δραστηριοποιούνται μόνο οι κυβερνητικοί κύκλοι και αυτοί της αντιπολίτευσης, αλλά και άλλες ομάδες, οι αντιδράσεις των οποίων έναντι του ψηφίσματος, δεν έχουν γίνει ακόμα γνωστές. Οι κάτοικοι δε της Δαμασκού, κρατούν επιφυλακτική στάση έναντι της απόφασης, θεωρώντας δύσκολη την ειρήνη στην περιοχή.

Έφτασε όμως πράγματι η στιγμή που η Συρία θα ζήσει ειρηνικά;

Η μάχη συνεχίζεται

Όπως δείχνουν οι εξελίξεις μετά την ανακοίνωση για εκεχειρία, η λύση για την συριακή κρίση παραδόξως, μοιάζει πιο μακριά από ποτέ. Εξαρχής η εκεχειρία και η συνεπαγόμενη κατάπαυση πυρός αφορούσε μόνο τις εμφύλιες συρράξεις και δεν περιλάμβανε τον τερματισμό των βομβαρδισμών εναντίον του Ισλαμικού Κράτους όπως επιπρόσθετα και της Ισλαμιστικής οργάνωσης Αλ Νούσρα, η οποία αποτελεί το συριακό παρακλάδι της Αλ Κάιντα.

Η  Σαουδική Αραβία, ταγμένη ενάντια στο καθεστώς Άσαντ, δηλώνει έτοιμη να στείλει στρατεύματα προς την αντιμετώπιση της απειλής υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Η χώρα έχει αρχίσει να συμμετέχει ξανά στις αεροπορικές επιδρομές αποστέλλοντας αεροσκάφη, στη βάση Ιντσιρλίκ που βρίσκεται επί τουρκικού εδάφους. Σύμφωνα με δημοσιεύματα του τουρκικού Τύπου, δεν είναι γνωστός ο ακριβής αριθμός των μαχητικών αεροσκαφών της Σαουδικής Αραβίας. Τα δημοσιεύματα επίσης αναφέρουν πως είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο για τους Σαουδάραβες να οργανώσουν χερσαία επιχείρηση στην μάχη κατά του ISIS στην Συρία. Αυτή είναι μια δήλωση η οποία επιβεβαιώνεται και από την πλευρά της Σαουδικής Αραβίας, με τον Σαουδάραβα Υπουργό Εξωτερικών, Άντελ αλ Τζουμπέιρ, να μην αποκλείει το ενδεχόμενο ανάπτυξης ειδικών μονάδων στο πλαίσιο της διεθνούς δράσης για την καταπολέμηση των Τζιχαντιστών, χωρίς ωστόσο να δώσει περαιτέρω διευκρινίσεις. Με μια τέτοια εξέλιξη, η Τουρκία θα ήταν σύμφωνη καθώς σύμφωνα με τον Υπουργού Εξωτερικών της, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, η χώρα του είναι υπέρ μιας στρατιωτικής χερσαίας επιχείρησης στο συριακό έδαφος. Και οι δύο χώρες έχουν μάλιστα σύμφωνη στάση κατά της Ρωσίας και την υποστήριξη που παρέχει στο καθεστώς της Δαμασκού.

Στον αντίποδα ωστόσο, αυτή η προοπτική χερσαίας επέμβασης, βρίσκει αντίθετες τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Ρωσίας, με τον πρωθυπουργό της τελευταίας να δηλώνει τις προηγούμενες ημέρες, πως μια χερσαία επιχείρηση θα φέρει μόνιμο πόλεμο στην περιοχή, που γρήγορα θα επεκταθεί σε παγκόσμια κλίμακα.

Την ίδια στιγμή στο μέτωπο κατά του Ισλαμικού Κράτους, ο συριακός στρατός φτάνει όλο και πιο κοντά στην πόλη Ράκα, η οποία αποτελεί προπύργιο της οργάνωσης, σύμφωνα με συριακή στρατιωτική πηγή, η οποία δηλώνει πως ο στρατός απέχει λιγότερο από 50 χιλιόμετρα από αυτή.

Συμπεράσματα

Συμπερασματικά η κατάσταση στην χώρα όλα αυτά τα χρόνια, η πολυπλοκότητα των συνθηκών, οι περίσσιοι δρώντες καθώς και τα πρώτα δείγματα την αμέσως επόμενη της συμφωνίας, δείχνουν ένα μέλλον δυσοίωνο για την χώρα με τις εμπόλεμες συρράξεις να συνεχίζονται.

Η συριακή κρίση αντί να εξομαλύνεται, περιπλέκεται. Οι αντιθέσεις ανάμεσα στη Δύση και στη Ρωσία κάνουν το χάσμα απόψεων και συμφερόντων να μεγαλώνει. Η Τουρκία συνάμα, από το Σάββατο 13/2/2016, ξεκίνησε να βομβαρδίζει ανηλεώς το Κουρδικό YPG της Συρίας, το οποίο θεωρεί  τρομοκρατική οργάνωση αντίστοιχη με το PKK. Με τον χαρακτηρισμό αυτόν δεν συμφωνούν ούτε οι ΗΠΑ ούτε και η Ρωσία, η οποία μάλιστα προ εβδομάδας περίπου άνοιξε γραφείο εκπροσώπησης του Κουρδικού κόμματος PYD στη Μόσχα που είναι ο πολιτικός βραχίονας της ένοπλης οργάνωσης YPG . Η Δαμασκός με την σειρά της καταδικάζει την παραβίαση της συριακής εδαφικής κυριαρχίας και προσανατολίζεται στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, προκειμένου να αναλάβει δράση και «να βάλει τέλος στα εγκλήματα του τουρκικού καθεστώτος».

Οι ελπίδες για ειρήνη είναι ισχνές και ο πόλεμος στην Συρία συνεπώς, συνεχίζεται…

 

ΠΗΓΕΣ

 

Protagon.gr, (2016). Τι περιλαμβάνει και τι σημαίνει η εκεχειρία για τη Συρία, του Σπύρου Σεραφείμ. [online] Available at: http://www.protagon.gr/epikairotita/44341053015-44341053015 [Accessed Feb. 2016].

TO BHMA, (2016). tovima.gr – ΗΠΑ: Καλούν την Τουρκία να σταματήσει τα πυρά στη Β. Συρία. [online] Available at: http://www.tovima.gr/world/article/?aid=776666 [Accessed Feb. 2016].

Kathimerini.gr, (2016). Συμφωνία για τη Συρία με δεκαεπτά… προσδοκίες, REUTERS, A.P. | Kathimerini. [online] Available at: http://www.kathimerini.gr/849474/article/epikairothta/kosmos/symfwnia-gia-th-syria-me-dekaepta-prosdokies [Accessed Feb. 2016].

naftemporiki.gr, (2016). Περιπλέκεται η κατάσταση στη Συρία, μόνο στα λόγια η εκεχειρία. [online] Available at: http://www.naftemporiki.gr/story/1066594/peripleketai-i-katastasi-sti-suria-mono-sta-logia-i-ekexeiria [Accessed 14 Feb. 2016].

BBC News, (2016). Syria conflict: Turkey presses on with assault on Kurds – BBC News. [online] Available at: http://www.bbc.com/news/world-middle-east-35572747 [Accessed Feb. 2016].

BBC News, (2016). Syria conflict: Rebels pledge to keep fighting – BBC News. [online] Available at: http://www.bbc.com/news/world-middle-east-35566441 [Accessed Feb. 2016].

Dana Ford, C. (2016). Syria: World powers agree to “cessation of hostilities” – CNN.com. [online] CNN. Available at: http://edition.cnn.com/2016/02/11/middleeast/syria-ceasefire-talks/index.html [Accessed Feb. 2016].