Η πιθανότητα «αναζωπύρωσης» του Ισλαμικού Κράτους

Γράφει η Δάφνη Τσιπίτση, Αναλύτρια ΚΕΔΙΣΑ

 

Οι Περιοχές Επικινδυνότητας – Θύλακες του Ισλαμικού Κράτους

Με την απελευθέρωση τον περασμένο Νοέμβριο της Rawa και της Qaim, δύο πόλεων κοντά στα συριακά σύνορα, το Ισλαμικό κράτος στο Ιράκ εμφανίστηκε στο χείλος της διάλυσης. Το χαλιφάτο έχασε τα τελευταία αστικά οχυρά που κατελήφθησαν κατά τη διάρκεια της δραματικής επέλασης του στο Ιράκ το 2014 και μαζί τους χάθηκαν και τα τελευταία εδάφη που κατείχε το Ισλαμικό κράτος στη χώρα. (1)

Όμως, υπάρχει μια περιπλοκότερη και ρευστότερη κατάσταση στο έδαφος, η οποία χαρακτηρίζεται από μια πραγματική πιθανότητα αναζωπύρωσης του Ισλαμικού Κράτους. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, πέντε από τις περιοχές που απελευθερώθηκαν πρόσφατα απαιτούν επειγόντως σταθεροποίηση «Υπάρχει κίνδυνος, αν δεν σταθεροποιήσουμε γρήγορα αυτές τις περιοχές, να εμφανιστεί εκ νέου βίαιος εξτρεμισμός και πολύ πιθανόν, νέα σύσταση και νέο κύμα επιθέσεων του Ισλαμικού κράτους», δήλωσε ο επικεφαλής του αναπτυξιακού προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών στο Ιράκ. (2)

Ενώ το Ισλαμικό κράτος δεν κατέχει πλέον έδαφος, υπάρχουν ακόμα πηγές χρηματοδότησης των μαχητών του Ισλαμικού Κράτους, οι οποίοι οργανώνονται και δρουν υπογείως. Σύμφωνα με αξιωματούχους του ΟΗΕ και των ΗΠΑ, οι καθορισμένες περιοχές κινδύνου βασίστηκαν σε μια σειρά μετρήσεων, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται:

• τα περιστατικά ασφαλείας της Συρίας και του Ιράκ,
• τα γνωστά «κύτταρα» (ενεργά ή εν υπνώσει) του Ισλαμικού Κράτους και
• η παρουσία πολιτικών ομάδων που υποστηρίζουν το Ισλαμικό Κράτος. (3)

«Υπάρχουν ακόμα θύλακες του ISIS στη Συρία», δήλωσε  αξιωματούχος του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, όπου δύο εξ’ αυτών είναι οι πόλεις Tal Afar και Qaim.  Επίσης υπάρχουν περιοχές που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως θύλακες, περιοχές οι οποίες έχουν απελευθερωθεί πιο πρόσφατα και που παραδοσιακά είναι πολιτικά ασταθείς. Οι υπόλοιπες περιοχές που επισημάνθηκαν, συμπεριλαμβανομένων και των συμπλεγμάτων κοντά στις πόλεις Hawija, Tuz Khurmatu (μια αμφισβητούμενη πόλη κοντά στο Kirkuk) και Shirqat, επιλέχθηκαν λόγω μακροχρόνιων ανησυχιών σχετικά με την σταθερότητά τους ακόμα και πριν από την εμφάνιση του ISIS.

Δυο τελευταία παραδείγματα θύλακα του ISIS είναι η περιοχή Diyala και οι ζώνες της Βαγδάτης (4), όπου σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, ο αριθμός των βομβιστικών και των άμεσων επιθέσεων κατά πολιτικών και στρατιωτικών στόχων το 2017 ήταν τόσο υψηλός όσο και το 2013, την περίοδο πρωτοεμφάνισης του Ισλαμικού Κράτους.(5)

Αυτές οι πόλεις κατοικούνται από εθνοτικά διαφορετικές κοινότητες, όπου ζουν κοντά οι Σουνίτες, οι Σιίτες και οι Κούρδοι. Στο παρελθόν, η μεταβαλλόμενη εθνοκεντρική ισορροπία σε αυτές τις περιοχές οδήγησε σε φόβους μετακίνησης και διάκρισης, ιδίως μεταξύ των σουνιτικών κοινοτήτων. Αυτή η επίμονη αίσθηση της αποθάρρυνσης, σε συνδυασμό με τη δυσπιστία της κεντρικής κυβέρνησης και άλλους πολύπλοκους παράγοντες, συνέβαλαν και στην αρχική άνοδο του Ισλαμικού κράτους.

 

Η Πάλη δεν Έχει Τελειώσει Ακόμα

Παρόλο που ίσως φάνηκε προφανές το 2014 ότι οι ΗΠΑ, με τη στρατιωτική τους δύναμη και το εύρος των πολιτικών σχέσεών τους, θα μπορούσαν να οδηγήσουν ένα σύνολο χωρών στην πάλη εναντίον του Ισλαμικού κράτους για τρία ολόκληρα χρόνια, αυτό δεν πραγματοποιήθηκε διότι το σύνολο αυτό ήταν αδύνατον να μείνει ενωμένο στον ίδιο σκοπό λόγω των  διαφορετικών συμφερόντων και στόχων.

Όσον αφορά το μέλλον, το σίγουρο είναι ότι η οργάνωση  και η ηγεσία του Ισλαμικού κράτους βρίσκονται σε μια κρίσιμη καμπή.

Ακόμα και όταν το Ισλαμικό κράτος χάσει τα τελευταία εδάφη της επικράτειάς του στο Ιράκ και τη Συρία, υπάρχει συνεχής ανάγκη να ληφθούν σοβαρά υπόψη οι παγκόσμιες φιλοδοξίες του  Ισλαμικού Κράτους και να παρακολουθείται η εξελισσόμενη απειλή που  δημιουργεί. Πολλά εξαρτώνται από το τι θα συμβεί στη συνέχεια.

Αν το ISIS εξαλειφθεί ως ημικρατική οντότητα, αυτό θα δικαιολογήσει εκείνους που πίστευαν και πιστεύουν ότι ο έλεγχος του «πυρήνα» του εδάφους του ήταν και είναι κεντρικός στην ύπαρξη του Ισλαμικού Κράτους. Παρόλα αυτά, αυτό μπορεί και να μην συμβεί. Εάν όμως το ISIS εξακολουθήσει να αποτελεί απειλή τόσο για τα κράτη όσο και για τις αξίες μας, το σίγουρο είναι ότι οι μαχητές του θα χρειαστεί να προσαρμόσουν την τρομοκρατική τους δράση. (6)

Η αντίληψη αυτή τη στιγμή είναι ότι το Ισλαμικό κράτος ηττήθηκε ή προς το παρόν ησύχασε. Ωστόσο αυτό δεν είναι πραγματικά μια καλή και ρεαλιστική κατευθυντήρια γραμμή αντιμετώπισης και σύστασης στρατηγικής με στόχο όχι μόνο τη διάσπαση αλλά την ολοκληρωτική εξαφάνιση του!

 

Το Ισλαμικό Κράτος ως “Ανορθόδοξος πόλεμος”

Με μια απλή εκτίμηση, το Ισλαμικό Κράτος θα μπορούσε να θυμίζει κάτι από τον γνωστό “Ανορθόδοξο πόλεμο” ή ανταρτοπόλεμο, όπου περιγράφεται ένα είδος ένοπλης αντιπαράθεσης που υιοθετείται συνήθως από επαναστάτες ή από πολίτες που αντιστέκονται σε μια αυταρχική κυβέρνηση ή μια δύναμη κατοχής. Οι τακτικές και των δυο έχει αποδειχτεί ότι είναι μεταξύ άλλων: οι αιφνιδιαστικές επιθέσεις, ενέδρες και σαμποτάζ. Χαρακτηριστικό είναι το ευμετάβλητο και η ελαστικότητα των τακτικών και θεμέλιο είναι η κινητικότητα: γρήγορες κινήσεις και αλλαγές θέσεων για αποφυγή περικύκλωσης. Επίσης επιλέγονται πάντα απροσπέλαστα σημεία και περιοχές όπου υπάρχει πλεονέκτημα έναντι του αντιπάλου, εξαπολύοντας αιφνιδιαστικές επιθέσεις, και προτιμάται η υποχώρηση αντί της εμμονής για διατήρηση κάποιων θέσεων όταν η κατάσταση δεν είναι πλεονεκτική.

Η καταβολή είναι χρονοβόρα διαδικασία (η αντιμετώπισή διαρκεί πολύ καιρό) και απαιτεί τη δέσμευση πολλών πόρων, (ανθρώπινου δυναμικού, εξοπλισμών, οικονομικών πόρων). Για την αντιμετώπιση απαιτείται ευελιξία/ευκινησία του συμβατικού/τακτικού στρατού, οικονομικός αποκλεισμός, μετακινήσεις πληθυσμών, επιβολή αντιποίνων, κτλ. ώστε να υπάρχει στέρηση από υλικούς και ανθρώπινους πόρους είτε λόγο του ίδιου του αποκλεισμού είτε από την κάμψη του ηθικού του πληθυσμού στον οποίο υπάρχει στήριξη. (7)

Μια επανάληψη της ιστορίας ίσως, με πιο εξελιγμένα μέσα!

 

Βιβλιογραφία/Πηγές 

 

• Daniel Byman: «How the Islamic State Will Graple with Defeat in Raqqa» (Washington: Brookings Institute, 2017), available at https://www.brookings.edu/blog/markaz/2017/10/19/how-the-islamic-state-will-grapple-with-defeat-in-raqqa/

 

• Rhys Dubin: «Coalition Analysis Warns of Potential Islamic State Resurgence» (Foreign Policy, January 10, 2018), available at http://foreignpolicy.com/2018/01/10

 

• Democracy Digest journal: » Islamic State not finished – governance key to preventing resurgence» October 19, 2017, available at https://www.demdigest.org/islamic-state-not-finished-governance-key-preventing-resurgence/

 

• The Week journal: «Baghdad suicide bombings raise fears of Islamic State resurgence» , January 15, 2018, available at http://www.theweek.co.uk/90945/baghdad-suicide-bombings-raise-fears-of-islamic-state-resurgence

 

• Azeem Imbahim: «The resurgence of Al-Qaeda in Syria and Iraq» (United States Army War College Press), available at http://publications.armywarcollege.edu/pubs/2282.pdf

 

• Pamela Quanrud: «The Global Coalition to Defeat ISIS: A Success Story» (American Foreign Service Association), available at http://www.afsa.org/global-coalition-defeat-isis-success-story

 

• Τσε Τουνγκ, Μάο: «Περί ανταρτοπόλεμου», 2005, ISBN 97896078823632005