Lampropoulos-large

Η Κλιματική Αλλαγή και οι επικείμενες ζοφερές Γεωπολιτικές εξελίξεις

Posted on Posted in Αναλύσεις, Βιώσιμη Ανάπτυξη και Κλιματική Αλλαγή

Γράφει ο Χρήστος Λαμπρόπουλος, Εξωτερικός Συνεργάτης ΚΕΔΙΣΑ

 

Μια ευρέως διαδεδομένη έννοια των τελευταίων δεκαετιών είναι αυτή της «κλιματικής αλλαγής». Καθημερινώς αναπαράγεται σε αρθρογραφία, ειδησεογραφικές ιστοσελίδες, μελέτες, αναφέρεται σε στρατηγικές επιχειρήσεων, ενέργειες ακτιβιστών, οργανισμών, πολιτικές εθνών κ.τ.λ.. Παγκοσμίως είναι αποδεκτό ότι, η συχνότητα, η ένταση των ακραίων καιρικών συνθηκών και τα πρωτοφανή κλιματικά φαινόμενα θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις τόσο στο φυσικό περιβάλλον όσο και στην ανθρώπινη κοινωνία (1).  Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί μια σειρά από ακραία μετεωρολογικά γεγονότα, δυσανάλογες απώλειες ανθρώπινων ζωών καθώς και ανυπολόγιστες οικονομικές ζημίες λόγω των έντονων αυτών καιρικών συνθηκών (2).

Μια από τις άμεσες και ορατές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής είναι ο αντίκτυπος που θα υπάρξει στις διαθέσιμες ποσότητες πόσιμου νερού (3). Αν και ο πλανήτης μας χαρακτηρίζεται ως «Μπλε Πλανήτης», λόγω των τεράστιων υδάτινων πόρων (4) η δυνατότητα πρόσβασης σε αυτούς συνεχώς και μειώνεται κατά αναλογία πληθυσμού (5). Μεγάλες πληθυσμιακές κοινότητες, σε χώρες με υποανάπτυκτες ή μηδαμινές υποδομές αντιμετωπίζουν ήδη σοβαρά προβλήματα επιβίωσης, μη έχοντας πρόσβαση στο βασικό αυτό συστατικό της ανθρώπινης ύπαρξης και μετακινούνται σε μεγάλα αστικά κέντρα ή μεταναστεύουν σε γεωγραφικές περιοχές που είναι προσβάσιμες σε πόσιμο νερό (6). Αυτό ήδη αλλάζει τα υφιστάμενα «σύνορα» των Χωρών – Κρατών (7), ενώ στο μέλλον υπολογίζεται μια αθρόα μετακίνηση περισσότερων πληθυσμιακών ομάδων (8).

Ένας άλλος σημαντικός τομέας είναι αυτός της αύξησης της θερμοκρασίας (9). Αναπόφευκτα, αυτό οδηγεί σε μια πρωτόγνωρη τήξη των πάγων καθώς και σε μεγάλες και παρατεταμένες ξηρασίες. Ο καταστροφικός αυτός συνδυασμός με τις πολυεπίπεδες επιπτώσεις έχει ως κύριο αντίκτυπο την αλγοριθμική αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα της γήινης ατμόσφαιρας, με αποτέλεσμα να έχει πυροδοτηθεί ένας φαύλος κύκλος, που οδηγεί σε ολοένα πιο υψηλές θερμοκρασίες, άνοδο της στάθμης των θαλασσών και ξηρασίες (10). Σαφώς, η παγκόσμια γεωργία δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστη (11). Μπορούμε να αναλογιστούμε το μέγεθος της επαπειλούμενης κατάστασης, έχοντας ως δεδομένο ότι η γεωργία διαχρονικά αποτελεί μια σημαντική οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική δραστηριότητα και προσφέρει ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών στο οικοσύστημα (12). Σοβαρό αρνητικό αντίκτυπο θα έχουμε βέβαια και στην παγκόσμια χλωρίδα και πανίδα (13). Ήδη, εδώ και αρκετές δεκαετίες η επιστημονική κυρίως κοινότητα, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την απότομη μείωση και αλλοίωση του παγκόσμιου πληθυσμού της χλωρίδας και πανίδας (14), ενώ καθημερινώς γινόμαστε κοινωνοί και συμμέτοχοι σε αυτό το έγκλημα κατά της ανθρωπότητας χωρίς ουσιαστικά να μπορούμε όχι μόνο να το ανατρέψουμε αλλά ούτε καν να το περιορίσουμε σημαντικά (15).

Δυστυχώς, όπως προαναφέρθηκε η ραγδαία κλιματική αλλαγή δεν είναι απλά μια έννοια, αλλά ένα μωσαϊκό με πολυεπίπεδες και πολύπλευρες εκτάσεις και διαστάσεις (16). Για τον ίδιο δε τον άνθρωπο, όλες αυτές οι μη ισορροπημένες και ασυνήθιστες αλλαγές, αποτελούν έναν επικίνδυνο και θανατηφόρο παράγοντα (17) που επηρεάζει την ίδια του την επιβίωση. Ο «Κύκλος της Ζωής», έχει σπάσει σε πάρα πολλά σημεία (18) και δεν είμαστε πλέον σε θέση να γνωρίζουμε εάν θα υπάρξει μέλλον για να μπορούμε να το αναφέρουν τουλάχιστον ως ιστορία.

Σε μια πρόσφατη μελέτη του Εθνικού Κέντρου Breakthrough για την Αποκατάσταση του Κλίματος στη Μελβούρνη, αναφέρεται, πέραν των υπολοίπων δυσοίωνων προβλέψεων, ότι περίπου το 1/3 του πλανήτη θα ερημοποιηθεί, ενώ πολλά οικοσυστήματα της φύσης θα καταρρεύσουν. Περισσότεροι από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι, κυρίως από φτωχές χώρες, θα γίνουν κατ” ανάγκη πρόσφυγες με προορισμό τις πιο πλούσιες χώρες (19).   Ένα γεγονός απόλυτα λογικό το οποίο, εάν το συνδυάσουμε με την «θεωρία της ιεράρχησης των αναγκών» του διάσημου Αμερικανού ψυχολόγου Abraham Maslow, που υποστηρίζει ότι υπάρχουν πέντε (-5-) επίπεδα αναγκών από τα οποία εξαρτάται όλη σχεδόν η συμπεριφορά μας (20), ο άνθρωπος, δεδομένου της επικίνδυνης κλιματικής αλλαγής θα προσπαθήσει να καλύψει το πρώτο στην ιεραρχία επίπεδο, ήτοι αυτό της επιβίωσης.

Δεν γίνεται βέβαια να μην ληφθούν υπόψιν και οι ανυπολόγιστες ζημίες σε παγκόσμιο οικονομικό επίπεδο (21). Καίτοι αυτό το φαινόμενο έχει καταγραφεί, οι υφιστάμενες διεθνείς πολιτικές αδυνατούν να στρίψουν το τιμόνι προς μια ασφαλή πορεία διότι στερούνται τους πόρους τόσο για να προετοιμαστούν όσο και στο να ανταποκριθούν με επιτυχία σε αυτές τις καταστάσεις (22).

Με εφαλτήριο λοιπόν την «κλιματική αλλαγή» ή όπως θα έπρεπε ήδη να αναφέρεται «κλιματική κρίση» (23) θα αποτελούν καθημερινό φαινόμενο οι μετακινήσεις μεγάλων πληθυσμιακών μαζών τόσο λόγω της αδυναμίας εύρεσης φυσικών πόρων όσο και της ίδιας της επιβίωσης. Οι μέχρι τώρα νοητές γραμμές στον παγκόσμιο χάρτη των συνόρων των Κρατών  – Χωρών θα αποτελούν μια ιστορική ανασκόπηση ενώ η ευνομία και η ευζωία των πληθυσμών που ήδη διαβιούν στις ανεπτυγμένες η αναπτυσσόμενες χώρες θα ανήκει στο παρελθόν. Η όλη κατάσταση θα θυμίζει ένα εκρηκτικό μείγμα, σαν αυτό που «απολαμβάνουμε» στις χολιγουντιανές ταινίες του σινεμά.

Σαφώς, με όσα αναφέρθηκαν και επισημάνθηκαν παρουσιάζουν τις επερχόμενες γεωπολιτικές εξελίξεις αρκετά δυσοίωνες, όμως υπάρχει ακόμα χρόνος για να αντιστραφεί αυτή η κατάσταση (24). Ούτως ή άλλως, όλα αυτά τα σενάρια και οι προβλέψεις, παραδοσιακά, βασίζονται σε μοντέλα που χρησιμοποιούνται για την  καταγραφή της κλιματικής αλλαγής, τα οποία χρησιμοποιούν μια διαδοχική διαδικασία επικεντρωμένη σε μια «βήμα προς βήμα» και μια χρονοβόρα παράδοση – συλλογή πληροφοριών μεταξύ διαφορετικών επιστημονικών κλάδων (25). Το σίγουρο όμως είναι ότι δεν μπορεί το γεγονός αυτό να μας αφήσει ανεπηρέαστους και αμέτοχους τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο.

 

Βιβλιογραφία

  1. Parmesan, Camille, and Yohe, Gary. «A globally coherent fingerprint of climate change impacts across natural systems.». Nature. 421.6918, 2003, Vol. 37.
  2. Easterling, David R., et al. Climate extremes: observations, modeling, and impacts. science. 289(5487), 2000, pp. 2068-2074.
  3. Vörösmarty, C. J., et al. Global water resources: vulnerability from climate change and population growth. science. 2000, pp. 284-288.
  4. Skinner, Brian J. and Murck, Barbara. The blue planet: an introduction to earth system science. Hoboken, NJ: : Wiley, 2011. No. 504.3/. 7.
  5. Arnell, Nigel W. «Climate change and global water resources.». Global environmental change 9. October 1999, pp. S31-S49.
  6. Alatout, Samer. «Bringing abundance into environmental politics: Constructing a Zionist network of water abundance, immigration, and colonization.». Social Studies of Science. 2009, Vol. 39.3, pp. 363-394.
  7. Cornelius, Wayne A. «Death at the border: Efficacy and unintended consequences of US immigration control policy.». Population and development review. 2001, Vol. 27.4, pp. 661-685.
  8. March, Hug., Perarnau, Judit. and Saurí, David. «Exploring the links between immigration, ageing and domestic water consumption: The case of the Metropolitan Area of Barcelona.». Regional Studies. 2012, 46.2, pp. 229-244.
  9. Davidson, Eric A. and Janssens, Ivan. A. «Temperature sensitivity of soil carbon decomposition and feedbacks to climate change.». Nature. 440.7081, 2006, Vol. 165.
  10. Watson, Robert T., Zinyowera, Marufu. C. and Moss, Richard. H. Climate change 1995. Impacts, adaptations and mitigation of climate change: scientific-technical analyses. New York, NY  : Press Syndicate of the University of Cambridge , 1996.
  11. Adams, Richard. M., et al. Global climate change and US agriculture. Nature, 345(6272), 219. 345(6272), 1990, 219.
  12. Howden, S. Mark, et al. Adapting agriculture to climate change. Proceedings of the national academy of sciences. 104(50), 2007, pp. 19691-19696.
  13. WallisDeVries, Michiel F., Poschlod, Peter. and Willems, Jo. H. «Challenges for the conservation of calcareous grasslands in northwestern Europe: integrating the requirements of flora and fauna.». Biological Conservation. 2002, pp. 265-273.
  14. Vuilleumier, Beryl Simpson. «Pleistocene changes in the fauna and flora of South America.». Science. 1971, 173.3999, pp. 771-780.
  15. Firn, Jennifer., et al. Priority threat management of invasive animals to protect biodiversity under climate change. Global Change Biology. 2015, 21(11), pp. 3917-3930.
  16. Ackerly, David D., et al. «A geographic mosaic of climate change impacts on terrestrial vegetation: which areas are most at risk?.». PloS one. 2015, e0130629.
  17. Helmuth, Brian,, et al. «Mosaic patterns of thermal stress in the rocky intertidal zone: implications for climate change.». Ecological Monographs. 2006, 76.4, pp. 461-479.
  18. Chen, Chen, et al. «ENSO in the CMIP5 simulations: Life cycles, diversity, and responses to climate change.». Journal of Climate. 2017, 30.2, pp. 775-801.
  19. Cockburn, Harry. Ιndependent. www.independent.co.uk. [Ηλεκτρονικό] 04 07 2019. [Παραπομπή: 14 07 2019.] https://www.independent.co.uk/environment/climate-change-global-warming-end-human-civilisation-research-a8943531.html.
  20. Maslow, Abraham. H. «A theory of human motivation». Psychological Review. 1943, 50 (4), pp. 370–396. .
  21. A Review of the Stern Review on the Economics of Climate Change. Zenghelis, Dimitri. London, England: HM Treasury, 2006.
  22. Bošnjaković, Branko. «GEOPOLITICS OF CLIMATE CHANGE: A REVIEW.». Thermal Science. 2012, 16.3.
  23. Archer, David, and Stefan Rahmstorf. The climate crisis: An introductory guide to climate change. s.l. : Cambridge University Press, 2010.
  24. Monbiot, George. Heat: How we can stop the planet burning. UK: Penguin, 2007.
  25. Moss, Richard H., et al. The next generation of scenarios for climate change research and assessment. Nature. 2010, 463(7282), pp. 747–756.