Η «επανάσταση» του σχιστολιθικού αερίου των Η.Π.Α.

Γράφει ο Μιλτιάδης Νίστας, Δόκιμος Αναλυτής ΚΕΔΙΣΑ

Από την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης μέχρι και σήμερα, το πετρέλαιο και το συμβατικό φυσικό αέριο υπήρξαν οι κυριότερες πηγές ενέργειας της παγκόσμιας οικονομίας. Μετά τις δύο πετρελαϊκές κρίσεις της δεκαετίας του 1970, αναπτύχθηκαν και ορισμένες εναλλακτικές πηγές (ηλιακή, αιολική, γεωθερμική, πυρηνική). Σήμερα όμως, μία νέα μορφή ενέργειας αναπτύσσεται ταχύτατα. Η νέα και πολλά υποσχόμενη αυτή πηγή ενέργειας ονομάζεται σχιστολιθικό φυσικό αέριο (shale gas) και είναι πολύ πιθανό να αλλάξει τον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη, τόσο με οικονομικές, όσο και με γεωπολιτικές προεκτάσεις [1]. To σχιστολιθικό αέριο βρίσκεται σε αργιλικά σχιστολιθικά πετρώματα σε μεγάλο βάθος. Ειδικά γεωτρύπανα τρυπούν οριζόντια διοχετεύοντας χημικές ουσίες και νερό με άμμο. Η διαδικασία προκαλεί εκρήξεις και το πέτρωμα διαρρηγνύεται απελευθερώνοντας το αέριο [2].

Shale gas: «επανάσταση» στις Η.Π.Α.

Τα τελευταία χρόνια, η βιομηχανία των Η.Π.Α. στον τομέα του φυσικού αερίου βιώνει μια αθόρυβη «επανάσταση», χάρη στην ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών. Οι επενδύσεις σε νέες μεθόδους εξόρυξης, όπως το fracking (υδραυλική ρωγμάτωση), έχουν καταστήσει την παραγωγή του αερίου πολύ πιο φθηνή. Η τεχνολογία του fracking έχει δώσει πρόσβαση σε τεράστια αποθέματα σχιστολιθικού αερίου τα οποία βρίσκονται σε όλη την έκταση της χώρας. Οι καινοτόμες αυτές μέθοδοι εξόρυξης, σε συνδυασμό με την ευκολότερη πρόσβαση στα αποθέματα αυτά, έχουν οδηγήσει στην εκτόξευση της παραγωγής σχιστολιθικού αερίου στις Η.Π.Α. από το 2007 και έπειτα [3]. Η δυνατότητα αυτή όχι μόνο αναμένεται να ενισχύσει την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας, αλλά παράλληλα επωφελεί και την οικονομία της, καθώς μόνο το 2010, ο τομέας της παραγωγής σχιστολιθικού αερίου δημιούργησε 600.000 θέσεις εργασίας [4]. Γίνεται επομένως φανερό το γεγονός ότι η «επανάσταση» αυτή δημιουργεί νέα δεδομένα που θα διαμορφώσουν σε μεγάλο βαθμό την  ενεργειακή πολιτική των Η.Π.Α., αλλά και την θέση της στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη.

Γεωπολιτικές και γεωστρατηγικές επιπτώσεις.

Η ολοένα αυξανόμενη ενεργειακή ανεξαρτησία των Η.Π.Α., απότοκο του λεγόμενου αυτού «shale gas boom», έχει τη δυνατότητα να μεταβάλλει το παγκόσμιο γεωστρατηγικό τοπίο αλλά και τις βλέψεις της χώρας, τουλάχιστον στον τομέα της ενέργειας, αναφορικά με περιοχές όπως η Ευρώπη και η Μέση Ανατολή. Mια ενεργειακά αυτόνομη Αμερική είναι πιθανό να έχει λιγότερα στρατηγικά ενδιαφέροντα π.χ. στην Μέση Ανατολή ή άλλες ενεργειακά πλούσιες περιοχές του πλανήτη. Παράλληλα, λόγω της εξασφάλισης της ενεργειακής της ασφάλειας, θα είναι λιγότερο ευάλωτη σε αρνητικές αλλαγές και εξελίξεις στον τομέα αυτό και αδιάφορη στις επιπτώσεις τους [3]. Το κυριότερο όμως είναι το ότι η «επανάσταση» του σχιστολιθικού αερίου προσφέρει στις Η.Π.Α. την ευκαιρία να ενδυναμώσουν την οικονομική και γεωπολιτική τους θέση, προσφέροντας μια εναλλακτική λύση στην παγκόσμια ενεργειακή ζήτηση. Η εξαγωγή του σχιστολιθικού αερίου, υπό τη μορφή LNG (υγροποιημένου φυσικού αερίου), σε περιοχές όπως η Ευρώπη, η Ασία και η Λατινική Αμερική [5] αναμένεται κάτι παραπάνω από πιθανή. Το γεγονός αυτό αναμφίβολα θα αναδιαμορφώσει την δομή της αγοράς σε αυτές τις περιοχές. Ήδη από τον Φεβρουάριο του 2016 οι εξαγωγές ξεκίνησαν με τα περισσότερα φορτία να αναχωρούν για την Λατινική Αμερική, ενώ ένα μήνα μετά είχαμε την άφιξη του πρώτου φορτίου και στην Ευρώπη και συγκεκριμένα στην Νορβηγία, για χάρη της ελβετικής εταιρίας Ineos Group Holdings SA [6].

Οι γεωπολιτικές επιπτώσεις στον ευρωπαϊκό χώρο παρουσιάζουν και σε αυτήν την περίπτωση μεγάλο ενδιαφέρον. Είναι γεγονός ότι η Ρωσία κατέχει κυρίαρχη θέση στις ευρωπαϊκές, και όχι μόνο, αγορές ενέργειας λόγω των τεράστιων αποθεμάτων συμβατικού αερίου που κατέχει αλλά και του ισχυρού δικτύου διανομής και μεταφοράς του στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος της μεταφοράς LNG από τις Η.Π.Α. ίσως να μην επηρεάσει όσο αναμένεται την θέση της Ρωσίας [3]. Παρ’ όλα αυτά, δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει το ότι η Ευρώπη ήδη αποτελεί μια βασική αγορά-στόχο για την εξαγωγή του σχιστολιθικού αερίου των Η.Π.Α.

Στην νέα αυτή πραγματικότητα, η Ευρωπαϊκή ΄Ενωση φαίνεται να καλοβλέπει την εισαγωγή του σχιστολιθικού αερίου από τις Η.Π.Α., καθώς οι όποιες προσπάθειες εξόρυξης από χώρες με αποθέματα σχιστολιθικού, όπως η Γαλλία, η Ουκρανία και η Πολωνία έπεσαν πάνω σε πολλά προβλήματα [2]. Η τυχόν μαζική εισαγωγή της νέας αυτής ενεργειακής πηγής μαζι με την δυνατότητα των Η.Π.Α. για εξαγωγές θα έχει οικονομικές και γεωπολιτικές συνέπειες τόσο για τις Η.Π.Α όσο και για την Ε.Ε. Η Ε.Ε. θα μπορέσει να αποστασιοποιηθεί από τις συμβατικές ενεργειακές πηγές της Ρωσίας, η οικονομία της οποίας θα δεχθεί μεγάλο πλήγμα. Η αποστασιοποίηση της Ε.Ε. από τη Ρωσία θα επιφέρει το τέλος στα συμβόλαια φυσικού αερίου, που ορίζονται με βάση την τιμή του αργού πετρελαίου [1], ενώ παράλληλα θα δώσει την δυνατότητα στην Ε.Ε. να ενισχύσει την ενεργειακή της ασφάλεια αναφορικά με τις εισαγωγές ενέργειας, καθώς η Ρωσία δεν θα αποτελεί τον βασικό και κυρίαρχο προμηθευτή. Επιπρόσθετα, οι Η.Π.Α. θα μπορέσουν σταδιακά να ανταγωνισθούν τόσο την Ρωσία, που κατέχει κυρίαρχη θέση στην παγκόσμια αγορά, όσο και τις αναδυόμενες οικονομίες (Κίνα, Ινδία, Βραζιλία) [1].

Συνοψίζοντας, η «επανάσταση» του σχιστολιθικού αερίου στις Η.Π.Α., πιθανότατα θα αποτελέσει ένα ορόσημο, ένα γεγονός-σταθμό στον τομέα της ενέργειας όχι μόνο για την ίδια την χώρα αλλά και για το ενεργειακό γίγνεσθαι παγκοσμίως. Οι μεταβολές που επιφέρει η νέα αυτή κατάσταση στην εσωτερική αγορά των Η.Π.Α. θα έχουν αναμφισβήτητα επιπτώσεις, τόσο οικονομικού, όσο και γεωπολιτικού – γεωστρατηγικού περιεχομένου, σε περιοχές όπως η Ευρώπη, η Ρωσία αλλά και η Μέση Ανατολή. Παράλληλα, παρά τις όποιες διαμαρτυρίες για τις περιβαλλοντικές συνέπειες αυτής της «επανάστασης» [3], φαίνεται πως το σχιστολιθικό αέριο αρχίζει να χαράσεται στην σκέψη πολλών ως τον ιδανικό αντικαταστάτη του πετρελαίου και των συμβατικών πηγών ενέργειας γενικότερα. Βέβαια, είναι ακόμα νωρίς για να μπορέσουν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για κάποιες από τις παραπάνω υποθέσεις. Το κατά πόσο το σχιστολιθικό αέριο των Η.Π.Α. θα καταφέρει να δικαιώσει τις προβλέψεις και τις προσδοκίες που δημιουργούνται, είναι ένα ερώτημα που θα μας απασχολήσει σίγουρα τα επόμενα χρόνια.

 

Πηγές

 

1)Τζαβέλα, Νίκη (2013, Ιούνιος). Το σχιστολιθικό φυσικό αέριο ανοίγει νέους δρόμους. Η Kαθημερινή. Retrieved from http://www.kathimerini.gr/490854/article/oikonomia/ellhnikh-oikonomia/to-sxistoli8iko-fysiko-aerio-anoigei-neoys-dromoys

2) Κωστούλας, Βασίλης (2014, Φεβρουάριος). Shale gas: «Επανάσταση» στις ΗΠΑ, «πονοκέφαλος» στην Ευρώπη. Η Ναυτεμπορική. Retrieved from http://www.naftemporiki.gr/finance/story/771304/shale-gas-epanastasi-stis-ipa-ponokefalos-stin-europi

3) Bellelli, Jacopo (2013). The Shale gas “revolution” in the United States: Global implications, options for the EU. European Parliament – DIRECTORATE-GENERAL FOR EXTERNAL POLICIES. Retrieved from http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/briefing_note/join/2013/491498/EXPO-AFET_SP%282013%29491498_EN.pdf

4) IHS Global Insight, The Economic and employment contributions of shale gas in the United States, December 2011. Retrieved from http://www.ihs.com/info/ecc/a/shale-gas-jobs-report.aspx

5)) Shiryaevskaya, Anna ( 2017, March 24). U.S. Shale to Feed European Gas Market Battered by Winter. Bloomberg. Retrieved from https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-03-24/u-s-shale-to-feed-europe-gas-market-battered-by-harsh-winter

6) Williams. Selina (2016, March 21). New Market for U.S. Shale Gas Opens in Europe. The Wall Street Journal. Retrieved from https://www.wsj.com/articles/new-market-for-u-s-shale-gas-opens-in-europe-1458588920