Ελληνικά
Γράφει η Γιούλη Λύκουρα, Δόκιμη Αναλύτρια ΚΕΔΙΣΑ
Πριν μερικές εβδομάδες πραγματοποιήθηκε η επίσκεψη του Ισραηλινού Προέδρου Reuven Rivlin στην χώρας μας, η οποία και συνέπεσε με την Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος, καθώς και την 70η Επέτειο από την ανακήρυξη της Ανεξαρτησίας του Κράτους του Ισραήλ. Η τριήμερη επίσκεψη που έγινε ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλου, στόχο είχε την ενίσχυση των σχέσεων των δύο χωρών, οι οποίες χαρακτηρίζονται από έντονες διακυμάνσεις από το 1948 –έτος ίδρυσης του Ισραηλινού κράτους- έως και σήμερα.
Διμερείς σχέσεις μέσα από την ιστορία
Το 1947 η Ελλάδα ψήφισε κατά της ίδρυσης του Κράτους του Ισραήλ στον ΟΗΕ, ενώ δύο χρόνια αργότερα προέβη στην de facto αναγνώρισή του. Κατά τον Ψυχρό Πόλεμο ο πάγιος ελληνικός φιλο-αραβικός προσανατολισμός στην Μέση Ανατολή, έφερνε την χώρα αντιμέτωπη με το νέο κράτος και οι σχέσεις των δύο περιοριζόταν σε καθαρά διπλωματική εκπροσώπηση.
Την δεκαετία του 1980 οι κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου και η φιλο-αραβική τους πολιτική εκ του αποτελέσματος φάνηκε να μην αποδίδουν τα μέγιστα υπέρ των ελληνικών συμφερόντων. Η στάση της Ελλάδος προς το Ισραήλ άλλαξε ριζικά το 1990 με την κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη η οποία και αναγνώρισε de jure το Ισραήλ, επισημοποιώντας την σύναψη κανονικών διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Αθήνας και Τελ Αβίβ. Ταυτόχρονα, τέθηκαν οι βάσεις για την θεαματική βελτίωση της συνεργασίας των δύο χωρών σε οικονομικό, πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο. Ωστόσο, τα πρώτα ρήγματα δεν άργησαν να έρθουν, όταν το Ισραήλ προσέλκυσε την Άγκυρα δημιουργώντας μία νέα συνεργασία στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, γεγονός που οδήγησε σε νέα περίοδο ψυχρότητας τις ελληνο-ισραηλινές σχέσεις.
Η κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου το 2010 ήταν η πρώτη μετά από εκείνη του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη η οποία ενίσχυσε σε σημαντικό βαθμό τις διμερείς σχέσεις των δύο κρατών. Στην νέα αυτή προσπάθεια, σημαντικό ρόλο έπαιξε και η Κύπρος η οποία επρόκειτο να εκμεταλλευτεί από κοινού με το Ισραήλ τα ενεργειακά κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου. Ταυτόχρονα, το επεισόδιο της 31ης Μαΐου 2010 γνωστό ως «Μavi Marmara», αποτέλεσε κορυφαίο σημείο καμπής στις ελληνο-ισραηλινές σχέσεις. Κατά το επεισόδιο αυτό, οι Ισραηλινές δυνάμεις επιτέθηκαν σε νηοπομπή του διεθνούς κινήματος Free Gaza το οποίο μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια στους Παλαιστίνιους στην Λωρίδα της Γάζας, με αποτέλεσμα τον θάνατο Τούρκων ακτιβιστών, δημιουργώντας ένα δυσμενές κλίμα ανάμεσα σε Ισραήλ και Τουρκία. Αυτό άφησε περιθώρια στην Ελλάδα να προχωρήσει σε συνεργασία με το Ισραήλ σε διάφορους τομείς .
Οικονομική και Εμπορική Συνεργασία
Από το 2010 και ύστερα, η αναθέρμανση των διμερών σχέσεων οφείλεται όχι μόνο στους διπλωματικούς δεσμούς των δύο χωρών, αλλά και σε μία σειρά από συμφωνίες στους τομείς της τεχνολογίας, ενέργειας, εμπορίου και ασφάλειας. Όσον αφορά τις οικονομικές σχέσεις, οι δύο χώρες συνδέονται στενά στον τομέα των εξαγωγών και των εισαγωγών. Η Ελλάδα εξάγει κυρίως πλαστικά προϊόντα, σίδηρο, δομικά υλικά, λαχανικά, ενώ εισάγει από το Ισραήλ πετρελαιοειδή, μέταλλα, μηχανολογικό εξοπλισμό, χημικά προϊόντα, χάλυβα, χαλκό. Όσον αφορά τις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις ανάμεσα στους δύο δρώντες, οι ισραηλινές επενδύσεις γίνονται κυρίως στον περιβαλλοντικό και ενεργειακό τομέα και την τεχνολογία, ενώ ευκαιρίες μελλοντικής επενδυτικής συνεργασίας υπάρχουν στην βιομηχανία, στα μεγάλα έργα υποδομών και στις τεχνολογικές καινοτομίες.
Το «κλειδί της επιτυχίας»: Η Ενέργεια
Ο ενεργειακός τομέας είναι εκείνος που μπορεί να παρέχει τεράστια οφέλη και στις δύο χώρεςς. Η ανάγκη για ενεργειακή ασφάλεια στην Ευρώπη, έχει οδηγήσει την Ελλάδα και το Ισραήλ μαζί με την Κύπρο, στην δημιουργία ενός στρατηγικού και γεωπολιτικού τριγώνου. Τον Αύγουστο του 2013, υπεγράφη το Μνημόνιο Συνεργασίας σε θέματα Ενέργειας και Υδάτων που προβλέπει, μεταξύ άλλων, την τοποθέτηση υποθαλάσσιου καλωδίου μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος, του «Eurasia Ιnterconnector», που θα διασυνδέει τα συστήματα ηλεκτρισμού της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ ενώνοντας την Ασία με την Ευρώπη.
Τον Ιανουάριο του 2016, στο πλαίσιο του 2ου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας των δύο χωρών υπεγράφη από τον Έλληνα και τον Ισραηλινό Πρωθυπουργό μία «Κοινή διακήρυξη για την Καινοτομία στον 21ο αιώνα». Η διακήρυξη αυτή είχε ως στόχο την ενίσχυση των στενών σχέσεων με έμφαση στους τομείς της έρευνας και της καινοτομίας.
Στην συνέχεια, στην 3η Τριμερή Σύνοδο Κορυφής Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ που πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2017, οι τρεις πλευρές δεσμεύθηκαν να ενισχύσουν την συνεργασία τους με την απόφαση για την υπογραφή Διακυβερνητικής Συμφωνίας για τον σχεδιασμό του αγωγού φυσικού αερίου «East Med», ο οποίος θα μεταφέρει φυσικό αέριο από την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου στην Ευρώπη, μέσω της Ελλάδας. Στις 5 Δεκεμβρίου του 2017, οι τρεις χώρες μαζί με την Ιταλία υπέγραψαν το Μνημόνιο Συναντίληψης, θέτοντας ως στόχο την υπογραφή των όρων της Διακυβερνητικής Συμφωνίας εντός του έτους 2018. Με τον τρόπο αυτό επικυρώθηκε η πρόθεση των χωρών να ενισχύσουν την συνεργασία τους και να προωθήσουν τις ενέργειες υλοποίησης του EastMed.
Τέλος, η αποτίμηση των ελληνο-ισραηλινών σχέσεων καθώς και η επίσημη επίσκεψη του Ισραηλινού Προέδρου στην χώρα μας, επιβεβαιώνουν το θετικό κλίμα των δύο πλευρών για ενίσχυση της διμερούς προσπάθειας σε τομείς όπως η έρευνα και η τεχνολογία, το διμερές εμπόριο και ο τουρισμός, καθώς και η ασφάλεια. Είναι φανερό πως η στενή συνεργασία των δύο χωρών μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερα αμοιβαία οφέλη και για τους δύο, ενώ ταυτόχρονα να ενισχύσει την θέση της Ελλάδας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου τόσο στο ενεργειακό κομμάτι και στην τεχνολογία, όσο και στρατηγικά.
Πηγές