Ελληνικά
Γράφει η Μαριάννα Κουτέλα, Αναλύτρια ΚΕΔΙΣΑ
Ο πρώην Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής(ΗΠΑ) Τζορτζ Χέρμπερτ Ουόκερ Μπους, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 94 ετών, στις 30 Νοεμβρίου του 2018 στο Χιούστον του Τέξας. Υπήρξε ο 41ος πρόεδρος της χώρας (1989-1992) και έζησε περισσότερο απ’όλους τους προκατόχους του. Ο θάνατος του, ανακοινώθηκε στις 10:10 (ώρα κεντρικών ΗΠΑ) με δήλωση από τον εκπρόσωπό του Τζιμ Μακ Γκραθ.
Στις ΗΠΑ, παρεβρέθηκαν οι ηγέτες ξένων κρατών, προκειμένου να αποτίσουν φόρο τιμής στον εκλιπόντα πρώην Πρόεδρο. Ανάμεσα στις προσωπικότητες που έχουν προσκληθεί, το παρόν έδωσαν ο νυν Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, καθώς και οι προκάτοχοί του, Μπαράκ Ομπάμα, Μπίλ Κλίντον, και Τζίμι Κάρτερ. Στην τελετή παρέστησαν επίσης ο πρίγκιπας Κάρολος, η Άνγκελα Μέρκελ, ο βασιλιάς Αμπντάλα Β’ της Ιορδανίας, ο Τζον Μέιτζορ, ο οποίος ήταν πρωθυπουργός της Βρετανίας επί προεδρίας Μπους καθώς και άλλοι ξένοι ηγέτες. Η ημέρα Τετάρτη 5 Δεκεμβρίου 2018 κηρύχθηκε ως μέρα εθνικού πένθους για τις ΗΠΑ, με πολλές κυβερνητικές υπηρεσίες αλλά και το χρηματιστήριο της Wall Street να είναι κλειστά. Μετά την νεκρώσιμη ακολουθία στην Ουάσιγκτον, η σορός του μεταφέρθηκε στο Τέξας. Εκεί, έγινε η ταφή στο πλευρό της επί 73 χρόνια συζύγου του Μπάρμπαρα Πιρς, και του υιού τους Ρόμπιν, που πέθανε σε ηλικία 3 ετών από λευχαιμία.
Ο Μπους, διατέλεσε αντιπρόεδρος του Ρόναλντ Ρήγκαν (1981-1989), υπήρξε εκπρόσωπος των ΗΠΑ στα Ηνωμένα Έθνη (1971-1973), πρέσβης στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας (1974-1975), και διευθυντής της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών των ΗΠΑ (CIA). Επομένως, ήταν άριστα προετοιμασμένος ώστε να αντοποκριθεί με επιτυχία στο ύπατο αξίωμα και στις διεθνείς προκλήσεις της εποχής. Από τις πρώτες κινήσεις του μετά την ανάληψη της προεδρίας, ήταν η συνάντηση με τον Γκορμπατσόφ στη Μάλτα (Δεκέμβριος 1989) με σκοπό να συνάψουν συμφωνία για τη μείωση στα διηπειρωτικά πυρηνικά όπλα. Επιδίωκε τη συνεργασία με το Σοβιετικό ηγέτη, ώστε να μην επικρατήσουν στην Σοβιετική Ένωση σκληροπυρηνικές πρακτικές, όπως η σφαγή στην πλατεία Τιενανμέν1 στο Πεκίνο από το κομμουνιστικό καθεστώς της Κίνας.
Ο πρώτος πρόεδρος μιας νέας εποχής
Κατά την περίοδο από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου2 τον Νοέμβριο του 1989 μέχρι τον Ιούλιο του 1990, ξεκίνησε η εσωτερική διαδικασία της διάλυσης της Σοβιετικής Ένωσης. Ο Μπους αποφάσισε να συμπαρασταθεί στον γερμανικό λαό, έθεσε ωστόσο ως όρο για την επανένωση των δύο γερμανικών κρατών, η ενωμένη Γερμανία να παραμείνει μέλος του ΝΑΤΟ ενώ ταυτόχρονα έδωσε την υπόσχεση στον Σοβιετικό ηγέτη Μιχαήλ Γκορμπατσόφ ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί προς Ανατολάς, υπόσχεση που δεν τήρησαν οι διάδοχοί του στην Προεδρία των ΗΠΑ. Μετά την κατάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, στα τέλη του 1991, οι ΗΠΑ ήταν η μοναδική και αδιαμφισβήτητη υπερδύναμη στον κόσμο. Στο πρωτοχρονιάτικο τηλεοπτικό μήνυμά του προς τον αμερικάνικο λαό στις 31 Δεκεμβρίου 1991, ο Μπούς δήλωσε: « Για πάνω από σαράντα χρόνια οι ΗΠΑ ηγήθηκαν στον αγώνα κατά του κομουνισμού και της απειλής που έθετε για τις πιο πολύτιμες αξίες μας. Αυτή η απειλή έχει τελειώσει»
Νικητής στην «Καταιγίδα της Ερήμου»
Τον Αύγουστο του 1990 το επίκεντρο των διεθνών εξελίξεων μετατοπίστηκε από τη Γερμανία στη Μέση Ανατολή, όπου το Ιράκ εισέβαλε και προσάρτησε βίαια το Κουβέιτ. Ο επεκτατισμός του καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεΐν είχε ξεκινήσει από τη δεκαετία του ’80, με τον αιματηρό πόλεμο Ιράν-Ιράκ3 (1980-1988). Για τις ΗΠΑ, η έντονη αυτή αναταραχή στην περιοχή του Περσικού Κόλπου αποτελούσε σοβαρότατη απειλή για την παγκόσμια αγορά πετρελαίου. Ως εκ τούτου, η ΗΠΑ, έστειλαν στην περιοχή περίπου 500.000 στρατιώτες, 1.500 αεροπλάνα και στόλο με 8 αεροπλανοφόρα και κατάφεραν να κερδίσουν τον πρώτο πόλεμο του Κόλπου, με την κωδική ονομασία της αποστολής «Καταιγίδα της Ερήμου». Ωστόσο, μόλις απελευθερώθηκε το Κουβέιτ, ο Μπους πήρε την αμφιλεγόμενη απόφαση να μην επιδιώξει την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν με στρατιωτικά μέσα. Υπάρχουν δύο λόγοι που εξηγούν την απόφαση αυτή: Πρώτον, οι μνήμες από το Βιετνάμ4 ήταν ακόμα νωπές, και δεύτερον, η αμερικάνικη διπλωματία δεν επιθυμούσε ένα Ιράκ αποδυναμωμένο, για να μπορεί να είναι σε θέση να εξισορροπεί το Ιράν και τη Συρία.
Οι δύο αυτές επιτυχίες στο εξωτερικό, δεν στάθηκαν επαρκείς να αποτρέψουν την εκλογική του ήττα στο εσωτερικό, από τον Μπιλ Κλίντον τον Νοέμβριο του 1992. Κατά την προεκλογική του εκστρατεία το 1988 είχε δεσμευτεί ότι δεν θα προχωρήσει ποτέ σε αύξηση των φόρων. Από τη στιγμή που αθέτησε την υπόσχεση αυτή κάτω από την πίεση του Κογκρέσου, και το 1991-1992 οι ΗΠΑ ήρθαν αντιμέτωπες με μια οικονομική ύφεση και σημαντική αύξηση της ανεργίας, ο αμερικάνικος λαός εμφανίστηκε δυσαρεστημένος προς το πρόσωπο του. Εν κατακλείδι ο εκλιπών πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος ήταν ένας μετριοπαθής ρεπουμπλικάνος πολιτικός που άσκησε με σύνεση την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ και προσπάθησε με επιτυχία να καταστήσει τις ΗΠΑ ηγέτιδα παγκόσμια δύναμη σε αντίθεση με τους διαδόχους του (ανάμεσα στους οποίους και ο υιός του Τζορτζ Μπους ο νεότερος) που επεδίωξαν να καταστήσουν τις ΗΠΑ ηγεμονική παγκόσμια δύναμη και εν τέλει αυτό που κατάφεραν ήταν να αναδείξουν την Κίνα σε ανερχόμενη παγκόσμια δύναμη.
Υποσημειώσεις:
1) Η σφαγή στην πλατεία Τιενανμέν στο Πεκίνο, έλαβε χώρα στις 4 Ιουνίου 1989, όταν ο κινέζικος στρατός έπνιξε στο αίμα την πολυήμερη φοιτητική διαμαρτυρία, που αίτημα είχε την χορήγηση πολιτικών ελευθεριών.
2) Το Τείχος του Βερολίνου, ήταν μια εσωτερική γερμανική συνοριογραμμή, που χώριζε το ανατολικό από το δυτικό Βερολίνο, και αποτελούσε ιδεολογικό σύμβολο του Ψυχρού Πολέμου. Η αποδυνάμωση της Σοβιετικής Ένωσης, οδήγησε στις 9 Νοεμβρίου του 1989 στην πτώση του, ανοίγοντας το δρόμο για τη γερμανική επανένωση.
3) Ο πόλεμος Ιράν-Ιράκ, με διάρκεια από το Σεπτέμβριο του 1980 έως τον Αύγουστο του 1988, χαρακτηρίζεται ως ο μεγαλύτερος σε διάρκεια συμβατικός πόλεμος του 20ου αιώνα. Ξεκίνησε όταν το Ιράκ εισέβαλε στο Ιράν στις 22 Σεπτεμβρίου 1980 με ταυτόχρονη εισβολή από ξηράς και αέρος. Ηγετικές προσωπικότητες υπήρξαν ο Σαντάμ Χουσεΐν, πρόεδρος του Ιράκ, και ο Ρουχολάχ Χομεϊνί, ανώτατος ηγέτης του Ιράν
4) Ο πόλεμος του Βιετνάμ, που κράτησε λίγο λιγότερο από είκοσι χρόνια (1 Νοεμβρίου 1955-30 Απριλίου 1975) αποτελεί τη μεγαλύτερη ένοπλη σύγκρουση κατά τη διάρκεια του Ψυχρού πολέμου ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή. Αποτέλεσε διαμάχη μεταξύ Βόρειου και Νότιου Βιετνάμ, όμως στην ουσία οδήγησε σε μια αντιπαράθεση ΗΠΑ και ΕΣΣΔ. Οι ΗΠΑ βγήκαν ηττημένες από τον πόλεμο, σημειώνοντας μεγάλες ανθρώπινες απώλειες αλλά και οικονομικά προβλήματα, λόγω των δαπανών για τη στήριξη της εκστρατείας
Βιβλιογραφία:
Παπασωτηρίου Χαράλαμπος, «Αμερικανικό πολιτικό σύστημα και εξωτερική πολιτική: 1945-2002», εκδόσεις Ποιότητα, Αθήνα 2003.
Αρβανιτόπουλος Κωνσταντίνος, «Το θεσμικό πλαίσιο διαμόρφωσης της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ», εκδόσεις Ποιότητα, Αθήνα 2009.
Πηγές Online:
https://www.cnn.gr/news/kosmos/story/157186/oi-hpa-apoxairetoyn-ton-tzortz-mpoys-ton-presvytero